رشد صعودی ارزش افزوده بخش ریلی

تین نیوز | برآورد ارزش افزوده بخش حمل‌ونقل ریلی و تعیین سهم آن در تولید ناخالص داخلی هر کشور موضوعی مهم برای تعیین مزایای این نوع حمل‌ونقل در دنیا است. در حال حاضر بانک مرکزی و مرکز آمار ایران آمار و اطلاعات مربوط به ارزش افزوده تمامی بخش‌های اقتصادی از جمله بخش حمل‌ونقل ریلی را محاسبه و منتشر می‌کنند.منتها با توجه به مفاهیم و روش‌های هرکدام از مراجع فوق، آمار ارزش افزوده ارائه شده برای بخش ریلی کاملا متفاوت بوده و حتی در بعضی از سال‌ها که رشد ارزش افزوده بخش ریلی براساس آمار مرکز آمار ایران مثبت است، براساس آمار بانک مرکزی منفی بوده یا برعکس.

در ضمن با توجه به تحولات زیاد بخش حمل‌ونقل ریلی در سال‌های اخیر (مانند خصوصی‌سازی و...) امکان بررسی عملکرد شرکت‌های خصوصی و دولتی فعال در بخش ریلی براساس معیار ارزش افزوده با توجه به آمار مراجع فوق امکان‌پذیر نبود. مرکز تحقیقات راه‌آهن در گزارشی ضمن بررسی و محاسبه ارزش افزوده صنعت حمل‌ونقل ریلی و تعیین سهم آن از تولید ناخالص داخلی براساس نتایج این تحقیق نتیجه گرفته است که سهم ارزش افزوده بخش ریلی از کل اقتصاد در سال‌های 1370 تا 1387 در حال افزایش بوده و از 88/ 0 درصد در سال 1370 به 76/  2 درصد در سال 1387 رسیده است.


نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که ارزش افزوده محاسبه شده در این مطالعه بیشتر از آنچه که از سوی بانک مرکزی و مرکز آمار ایران اعلام شده، بوده است. همچنین ارزش افزوده بخش خصوصی ریلی به شدت در حال افزایش است. مرکز تحقیقات راه‌آهن در مطالعه ارزش افزوده صنعت ریلی به تفکیک زیربخش‌های مختلف آن و حتی به تفکیک خصوصی و دولتی پرداخته است که در اینجا بخشی از آن به‌صورت خلاصه آمده است.براساس این گزارش محاسبه ارزش افزوده زیربخش‌های حمل‌ونقلی ریلی به تفکیک فعالیتی (باری و مسافری) آمده است.

نمودار 1، ارزش افزوده بخش حمل‌ونقل ریلی را به تفکیک 6 گروه شرکت، شامل شرکت راه‌آهن، شرکت بالاست، شرکت تراورس، شرکت رجا، شرکت‌های خصوصی مسافری و شرکت‌های خصوصی باری طی سال‌های 87-1370 نشان می‌دهد. (مرحله اول از مراحل سه‌گانه فوق) براساس محاسبات فوق کل ارزش افزوده بخش حمل‌ونقل ریلی به شرح جدول یک خواهد بود. در ادامه با مطالعه نمودارهای 2 و 3 نشان داده می‌شود که روند ارزش افزوده در بخش‌های مورد مطالعه افزایشی بوده است.

در جدول یک، همان‌طور که ملاحظه می‌شود روند سهم ارزش افزوده حمل‌ونقل ریلی از کل ارزش افزوده بخش حمل‌ونقل کشور برحسب ارقام بانک مرکزی در نیمه اول دوره مورد بررسی اکثرا از ارقام برآوردی بیشتر است، در حالی که در نیمه دوم مطابق ارقام برآوردی سهم ارزش افزوده حمل‌ونقل ریلی از کل ارزش افزوده بخش حمل‌ونقل‌ بیشتر است. همچنین نمودار 4 سهم ارزش افزوده ناوگان ریلی را از کل ارزش افزوده کشور برحسب ارقام بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و همچنین ارقام برآوردی مطالعه نشان می‌دهد.

این گزارش می‌افزاید به این ترتیب در کل اقتصاد مطابق با برآوردهای انجام شده درخصوص ارزش افزوده بخش حمل‌ونقل ریلی، سهم بخش حمل‌ونقل ریلی بیشتر از ارقام ارائه شده ازسوی بانک مرکزی برآورد می‌شود.

این گزارش می‌افزاید: با توجه به اینکه بانک مرکزی و مرکز آمار ایران، آمار و اطلاعات مربوط به ارزش افزوده تمامی بخش‌های اقتصادی از جمله بخش حمل‌ونقل ریلی را محاسبه و منتشر می‌کنند، منتها براساس مفاهیم و روش‌های هرکدام از مراجع فوق، آمار ارزش افزوده ارائه شده برای بخش ریلی کاملا متفاوت بوده و حتی در بعضی از سال‌ها که رشد ارزش افزوده بخش ریلی براساس آمار مرکز آمار ایران مثبت است، براساس آمار بانک مرکزی منفی بوده یا برعکس.

در ضمن با توجه به تحولات زیاد بخش حمل‌ونقل‌ ریلی در سال‌های اخیر (مانند خصوصی‌سازی و...) امکان بررسی عملکرد شرکت‌های خصوصی و دولتی فعال در بخش ریلی براساس معیار ارزش افزوده با توجه به آمار مراجع فوق امکان‌پذیر نیست، لذا در این مطالعه ارزش افزوده صنعت ریلی به تفکیک زیر بخش‌های مختلف آن و حتی به تفکیک خصوصی و دولتی برای دوره 87-1380 محاسبه شد.

نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که ارزش افزوده محاسبه شده در این مطالعه بیشتر از ارزش افزوده بانک مرکزی و مرکز آمار ایران است و سهم ارزش افزوده بخش ریلی از کل اقتصاد در حال افزایش بوده و از 88/  0 درصد در سال 1370 به 76/  2 درصد در سال 1387 رسیده است. همچنین ارزش افزوده بخش خصوصی ریلی به شدت در حال افزایش بوده و در سال 1370 که بخش خصوصی هیچ فعالیتی در این بخش نداشته، در 1387 سهم آن به 50 درصد ارزش افزوده کل بخش ریلی رسیده است که نشان از شدت زیاد خصوصی‌سازی خدمات ریالی در کشور دارد.