بنادر خشک، نیاز اقتصاد پساتحریم
تین نیوز | پس از توافق برجام و افزایش امید در حوزه‌های اقتصادی در کشور، نگاهی کوتاه به برنامه‌های توسعه‌ای دو صنعت حمل‌ونقل دریایی (بنادر) به‌عنوان اصلی‌ترین درگاه ورود و خروج كالا از كشور و حمل‌ونقل ریلی به‌عنوان یك حمل‌ونقل پاك و ایمن نشان می‌دهد كه هر یك از این دو صنعت با شتاب قابل قبولی (با توجه به وضعیت بودجه‌های عمرانی) در حال توسعه زیرساخت‌ها و افزایش ظرفیت خود هستند. البته در نگاه اول این موضوع با توجه به وقایع اخیر پساتحریم منطقی به‌نظر می‌آید اما شاید با نگاهی كلان‌تر به موضوع بتوان به راه‌حل‌های بینابینی دست یافت
كه به بهبود وضعیت هر دو صنعت كمك می‌کند. یكی از این راه‌حل‌ها كه می‌تواند نقش ویژه‌ای در تسهیل فرآیند ورود و خروج كالا و نیز كاهش هزینه تمام شده آن ایفا کند، ایجاد بنادر خشك در كشور به‌عنوان یك سایت پشتیبان و تسهیل‌كننده فرآیندها برای بنادر اصلی و نیز تغذیه كننده حمل‌ونقل ریلی است كه نبود آن در حال حاضر باعث بروز مشكلات متعددی شامل موارد ذیل شده است:
موانع توسعه عملكردی:
كمبود فضای كافی در بنادر به‌دلیل شرایط خاص هر بندر باعث شده در بسیاری از موارد بنادر به‌دلیل دپو شدن كالاها در محوطه‌ها نتوانند با حداكثر ظرفیت خود فعالیت کرده یا اینكه از بعد عملكردی بتوانند ظرفیت تخلیه و بارگیری خود را افزایش دهند و برای حل این مشكل نیز بنادر به سراغ گزینه‌هایی نظیر توسعه فیزیكی بنادر و پس كرانه‌ها می‌روند كه این راه‌حل نیز در درون خود مشكلات متعددی نظیر نیاز به سرمایه‌گذاری كلان، مسائل ناشی از تملك یا استحصال زمین، اثرات زیست‌محیطی، مشكلات ترافیكی و اجتماعی را به همراه دارد كه هر یك از آنها به تنهایی می‌تواند مانع
بزرگی در راه تحقق اهداف از پیش تعیین شده باشد. به‌عنوان مثال، ورود و خروج روزانه تعداد زیادی کامیون به بنادر كشور كه عموما در شهرها یا مجاورت آن قرار دارند باعث بروز مشكلات عدیده ترافیكی، زیست‌محیطی و اجتماعی برای ساكنان آن شهرها شده است.
افزایش هزینه تمام شده كالا:
از بعد اقتصادی، كاهش هزینه تمام شده كالا یكی از خواسته‌های اصلی تولیدكنندگان، صادركنندگان، واردكنندگان و مصرف‌كنندگان است كه در این بین كاهش هزینه‌های حمل‌ونقل و بالاسری به‌عنوان یكی از اصلی‌ترین بخش‌های هزینه‌ای می‌تواند اثر مستقیم بر قیمت تمام‌شده كالا بگذارد. وجود فواصل طولانی بین بنادر كشور و مراكز اصلی تولید و توزیع باعث شده صاحبان كالا یا كارگزاران آنها رفت و آمد زیادی با بنادر داشته و همچنین هزینه‌های اقامت یا استخدام افراد در بنادر برای ترخیص، ارسال و پیگیری كالا در كنار استفاده از مدهای حمل‌ونقل ناكارآمد و گران (از بعد
ملی) نظیر حمل‌ونقل جاده‌ای باعث می‌شود تا قیمت تمام‌شده كالا افزایش یافته و این موضوع به‌طور مستقیم به حجم داد و ستد كالا و نیز اقتصاد خانواده و شخص اثر بگذارد.
مشكلات زیست‌محیطی و ایمنی:
وجود فواصل طولانی بین بنادر و مراكز تولید و توزیع كالا باعث شده تا صاحبان كالا مجبور به حمل طولانی آنها برای رساندن كالا به مصرف‌کننده نهایی باشند در این بین حمل‌ونقل جاده‌ای (كامیونی) به‌دلیل شرایط موجود حاكم بر زیرساخت‌ها و فضای اقتصادی كشور اصلی‌ترین شیوه حمل‌ونقلی به‌شمار می‌رود به‌گونه‌ای كه با وجود بالاتر بودن نرخ مصرف سوخت آن و به تبع آن آلودگی بیشتر محیط‌زیست و نیز پایین بودن سطح ایمنی آن در مقایسه با شیوه ریلی به‌دلیل مزیت‌هایی نظیر دسترسی به تمامی نقاط كشور و نیز كوتاه‌تر بودن زمان حمل كالا در آن، صاحبان كالا ترجیح
می‌دهند تا كالای خود را از طریق این شیوه حمل‌ونقلی جابه‌جا کنند كه این موضوع باعث افزایش مصرف سوخت، آسیب‌رسانی به محیط‌زیست و نیز افزایش قابل‌توجه تصادفات در جاده‌های ارتباطی كشور شده است.
اما در این بین بنادر خشك چیستند و چگونه می‌توانند به حل مشكلات پیش گفته كمك کنند؟ تعاریف مختلفی در دستنامه‌ها و دستور‌العمل‌ها ارائه شده است اما به‌طور كلی می‌توان بنادر را به‌صورت زیر تعریف کرد:
«بندر خشك، یك پایانه تركیبی در پس كرانه است كه به یك یا چند بندر ساحلی، با استفاده از یك شیوه حمل‌ونقلی با ظرفیت بالا (معمولا قطارهای برنامه‌ای) متصل است. تجهیزات لازم و كافی برای رویارویی با ترافیك ناشی از چند شیوه حمل‌ونقل، اعم از ریلی و جاده‌ای در آن در نظر گرفته شده‌اند و مشتریان می‌توانند كالاهایشان را با استفاده از شیوه‌های مختلف به آن ارسال كنند یا از آن تحویل گیرند.» تعریف دیگری كه از سوی UNCTAD ارائه شده، به‌صورت زیر است:
«بنادر خشك در نقاط داخلی كشور نسبت به بنادر ساحلی قرار دارند ولیكن دارای ارتباط مستقیم با بندر یا بنادر ساحلی هستند و در زمینه جابه‌جایی بین‌المللی كالاها در ارتباط با مقاصد كالاهای وارداتی یا مبادی كالاهای صادراتی می‌باشند. بنادر خشك در كشورهای دارای ساحل و همچنین محصور در خشكی، بكار گرفته می‌شوند ولیكن در تمامی آنها، شیوه‌های حمل‌ونقل زمینی، موجب دسترسی آنها به بنادر ساحلی می‌شود.»
همان‌گونه كه در تعاریف مشخص است بنادر خشك با فاصله از بنادر ساحلی جانمایی می‌شوند تا بتوانند به‌عنوان یك فضای پشتیبان بخشی از وظایف بنادر ساحلی نظیر انبارداری و توزیع كالا را به‌عهده گرفته تا این بنادر بدون نیاز به توسعه فیزیكی بتوانند عملكرد بهتری از خود نشان بدهند.با توجه به ویژگی‌های بنادر خشك و از آنجا كه استفاده از شیوه حمل ریلی، اصلی‌ترین شیوه جابه‌جایی كالا بین بنادر ساحلی و بنادر خشك است، می‌توان مزایای زیر را در سطح كلان برای بنادر خشك متصور بود.
- كاهش تقاضای نیاز به استفاده از اراضی حاشیه‌ای ساحل
- افزایش خدمات بندر در یك منطقه داخلی كشور
- كاهش هزینه‌های حمل و بالاسری و در نتیجه كاهش قیمت تمام شده كالا
- بهبود وضعیت مالی و اقتصادی كشور
- افزایش کارآیی حمل‌ونقل
- بهبود وضعیت زیرساخت‌های مرتبط با حمل‌ونقل
- افزایش سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی
- تسریع در توسعه اقتصادی و یكپارچه‌سازی لجستیكی مناطق داخلی كشور
- بهبود فرآیند توسعه پایدار
- كاهش آثار منفی زیست‌محیطی
در سطح خرد و عملكرد نیز منافع بیشماری برای بنادر خشك متصور است كه در نوشته‌های بعدی به آن اشاره می‌شود.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تین نیوز در وب منتشر خواهد شد.
تین نیوز نظراتی را که حاوی توهین یا افترا است، منتشر نمی‌کند.
پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.
انتشار مطالبی که مشتمل بر تهدید به هتک شرف و یا حیثیت و یا افشای اسرار شخصی باشد، ممنوع است.
جاهای خالی مشخص شده با علامت {...} به معنی حذف مطالب غیر قابل انتشار در داخل نظرات است.