4 عامل رشد اقامتگاه‌های بوم‌گردی

درحالی که حدود یک دهه از ایجاد نخستین اقامتگاه بوم‌گردی در ایران می‌گذرد، پهنه روستاهای کشور هر روز شاهد شکل‌گیری و اعلام موجودیت اقامتگاه‌های جدید با کیفیت‌ها و استانداردهای مختلف است. البته این اقامتگاه‌ها تا چندی پیش به رسمیت شناخته نمی‌شدند و بعد از مدت‌ها کشمکش با تدوین آیین‌نامه «ایجاد، اصلاح، تکمیل، درجه‌بندی و نرخ‌گذاری تاسیسات گردشگری و نظارت بر آنها» رسمیت پیدا کردند.

در این میان مسائل مختلفی باعث شده این اقامتگاه‌ها به شکل روزافزونی افزایش یابند. براساس گزارش اخیر کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی ایران، در حال حاضر تعداد واحدهای اقامتگاه‌های بوم‌گردی دارای مجوز در کشور 327 واحد است که افزایش تعداد این واحدها از دلایل مختلفی ناشی می‌شود. رشد گردشگران علاقه‌مند به بوم‌گردی، مزایای اقتصادی، توسعه پایدار گردشگری و حمایت‌های دولتی 4 عامل افزایش تعداد اقامتگاه‌های بوم‌گردی در این گزارش عنوان شده‌اند.

براین اساس، با توجه به تغییر سلیقه و سبک زندگی گردشگران، افزایش آگاهی گردشگران و همچنین اشباع شدن جاذبه‌های پربازدید، تمایل گردشگران به سفر به محیط‌های روستایی و مناطق بکر و آشنایی با فرهنگ‌ها و ارزش‌های این مناطق سوق پیدا کرده و این عامل موجب افزایش تعداد گردشگران علاقه‌مند به فعالیت‌های بوم‌گردی و اقامت در این واحدها شده است. بنابراین، افزایش تقاضا در بازار برای این واحدها موجب شده علاقه‌مندان به سرمایه‌گذاری در صنعت گردشگری اقدام به تاسیس اقامتگاه‌های بوم‌گردی کنند.

از دیگر سو، یکی دیگر از دلایل رشد تعداد اقامتگاه‌های بوم‌گردی در ایران درآمدهای ناشی از وجود این اقامتگاه‌ها است که به‌عنوان محرکی برای ترغیب سرمایه‌گذاران به سرمایه‌گذاری در این بخش به‌شمار می‌آید. در همین حال، یکی از مباحث مهم صنعت گردشگری طی دهه‌های اخیر توجه به رشد و توسعه پایدار بوده. با توجه به اهمیت این موضوع و مورد توجه قرار گرفتن آن، سیاست‌گذاران صنعت گردشگری و فعالان صنعت گردشگری و گردشگران نیز توجه عمده‌ای به این مساله داشته‌ و سعی کرده‌اند توسعه گردشگری در مسیری باشد که اهداف توسعه پایدار محقق شود.

هدف توسعه پایدار گردشگری توجه به مسائل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی است و در آن تاکید می‌شود که جامعه محلی هم باید در تصمیم‌گیری‌ها مشارکت داشته باشد و از مزایای اقتصادی حاصل از گردشگری منتفع شود. همچنین باید به مسائل اجتماعی و فرهنگی جامعه محلی از قبیل فرهنگ، ارزش‌ها و هنجارها احترام گذاشته شود و حضور گردشگران موجب آسیب رساندن به فرهنگ جامعه محلی نشود. از طرف دیگر توجه به محیط زیست هم یکی دیگر از ابعاد توسعه پایدار است و یادآوری می‌کند که حضور تعداد زیادی از گردشگران موجب آسیب رسیدن به محیط زیست منطقه نشود. بنابراین با توجه به این موضوع که اقامتگاه‌های بوم‌گردی نمونه بارز از توسعه پایدار گردشگری هستند، احداث این اقامتگاه‌ها در سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته است.

در عین حال حمایت‌های دولتی نیز از مهم‌ترین دلایل رشد این اقامتگاه‌ها عنوان می‌شود. در واقع برنامه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برای افزایش تعداد اقامتگاه‌های بوم‌گردی موجب رشد بیش از حد این اقامتگاه‌ها شده است. با توجه به پتانسیل بالای ایران در زمینه بوم‌گردی و وجود مناطق روستایی و همچنین تاریخی زیاد برای احداث این اقامتگاه‌ها دولت برنامه‌ای را طرح کرده است تا طی 5 سال آینده تعداد این اقامتگاه‌ها در کشور به 2 هزار واحد برسد.

در همین راستا دولت با ابزارهایی مانند پرداخت وام با بهره کم و ارائه سریع و نه چندان سختگیرانه مجوز احداث، سعی در افزایش تعداد اقامتگاه‌های بوم‌گردی دارد. با توجه به حمایت‌های دولت، سرمایه‌گذاران و بخش خصوصی تمایل بیشتری برای سرمایه‌گذاری در این بخش پیدا کرده‌اند و این امر یکی از دلایل رشد تعداد اقامتگاه‌های بوم‌گردی در کشور بوده است. این رشد البته به تعبیر برخی کارشناسان افسارگسیخته است و نگرانی‌هایی برای حفظ پایداری محیط‌های طبیعی ایجاد کرده است.