نرخ بلیت هواپیما آزاد شد

تین نیوز | با مصوبه شورای عالی هواپیمایی، آزادسازی نرخ بلیت هواپیما، از روز گذشته عملیاتی شد و از این پس، قیمت بلیت هواپیما مانند پروازهای خارجی، «کف» مشخصی نخواهد داشت و در عوض، تا سقف خاصی قابل تعیین است. به عبارت دیگر، با آزاد شدن قیمت بلیت هواپیما، به جای اینکه بلیت، یک نرخ ثابت داشته باشد، قیمت آن با توجه به میزان «تقاضا» در مقاطع مختلف تعیین می شود.
تاکنون قیمت بلیت هواپیما به صورت دستوری از سوی شورای عالی هواپیمایی تعیین و با تایید رئیس جمهور ابلاغ می شد. در آخرین تغییرات نیز قیمت بلیت هواپیما چهاردهم آبان 1391، یک سال پس از اجرای هدفمندی یارانه ها، در مسیرهای داخلی ۶۵ تا ۷۰ درصد افزایش یافت و تا امروز هم با همین قیمت فروخته می شد. اما برخی از مدیران ایرلاین ها معتقدند که این میزان افزایش قیمت در پروازهای داخلی، جبران هزینه های این شرکت ها را نمی کند. چنانکه گفته می شود هزینه یک ساعت «صندلی-پرواز» (طبق آخرین تغییرات) 120 هزار تومان است؛ در حالی که ارقام بسیار پایین تری از مسافران دریافت می شود.
    با تصویب و ابلاغ قانون برنامه پنجم توسعه و همزمان با اجرایی شدن بند 164 این قانون بالادستی، وزارت راه و شهرسازی موظف شد تا اقداماتی را برای آزادسازی نرخ بلیت هواپیما در مسیرهای داخلی انجام دهد. تاکنون به دلیل آنچه «فراهم نبودن ساز و کارهای لازم برای آزادسازی نرخ بلیت در ایرلاین های کشور» خوانده می شد، کار آزادسازی نرخ بلیت هواپیما به تاخیر افتاد. اما زمان قطعی اجرای آزادسازی نرخ بلیت هواپیما، 28 اردیبهشت ماه امسال تعیین شد و از دیروز رسما ایرلاین های کشور با ساز و کار جدید اقدام به فروش بلیت هواپیما کردند.
    
عوارض تحریم ها
تحریم های پی در پی صنایع هوایی ایران و حتی ایرلاین ها که از سال های میانی دهه 60 خورشیدی آغاز شد؛ ناوگان هوایی کشور را در سال های اخیر با مشکلات جدی مواجه کرده است. زیان ده بودن برخی مسیرهای پروازی با توجه به تعیین دستوری قیمت بلیت هواپیما و افزایش هزینه های پرواز برای ایرلاین ها، زمین گیر بودن بخش بزرگی از هواپیماهای ناوگان هوایی کشور، کمبود قطعات یدکی و نبود امکان خرید هواپیماها از جمله مشکلاتی است که به دلیل وجود تحریم های مزمن در صنعت هوایی کشور ایجاد شده است. اما با توجه به اینکه در توافق 6 ماهه ژنو میان ایران و کشورهای 1+5، بخشی از تحریم ها علیه صنعت هواپیمایی ایران به طور موقت لغو می شود، امیدواری هایی برای بهبود وضعیت ناوگان هوایی کشور به وجود آمده است.
    به گفته برخی کارشناسان، «هزینه های تعمیر و نگهداری هواپیما ممکن است که ۵ تا ۶ درصد هزینه های یک ایرلاین را به خودش اختصاص دهد. اما با هواپیماهایی که در ایران وجود دارد حدود ۲۵ درصد هزینه های ایرلاین ها مربوط به تعمیر و نگهداری هواپیما است.»
    از این رو، مسوولان وزارت راه و شهرسازی می گویند «یکی از اهداف آزادسازی قیمت بلیت کمک به نوسازی ناوگان هوایی ایران است.»
    
 چه اتفاقی می افتد؟
تاکنون قیمت بلیت هواپیما در مسیرهای خارجی به صورت «آزاد» تعیین می شد. یعنی لزوما قیمت بلیت ها گران تر نبود. بلکه به میزان خدمات و مسیرهای مختلف، قیمت بلیت یک نرخ ثابت نداشته و در برخی مسیرها قیمت ها کاهش پیدا کرده و در مسیرهای دیگر، قیمت بالاتر رفته است. به عبارت دیگر، این حق انتخاب به مسافران داده می شد که با توجه به بودجه خود، از خدمات ایرلاین مورد نظر استفاده کنند.کارشناسان معتقدند با اجرای این سیستم فروش بلیت هواپیما، رقابت میان شرکت های هوایی برای ارائه بالاترین سطح خدمات شدت می یابد و با کاهش حضور نهاد بالادستی در ساز و کار تعیین قیمت بلیت هواپیما، ایرلاین ها نیز سود مورد نظر خود را متناسب با خدمات ارائه شده به دست می آورند.
 با توجه به تجربیات پیشین، معمولاواژه آزادسازی مقدمه ای برای «گران شدن» خوانده می شود و این نگرانی وجود دارد که آزادسازی قیمت بلیت فقط به گرانی قیمت منجر شود و ثمری دیگر در پی نداشته باشد؛ به همین دلیل برخی کارشناسان پیشنهاد می دهند که دولت در کنار آزادسازی قیمت، استانداردهای مشخصی را برای ارتقای کمی و کیفی خدمات شرکت های هوایی تعیین و بر اجرای آن نظارت کند.
    
 اصلاحات مورد نیاز
 کار آزادسازی نرخ بلیت هواپیما، مستلزم به کارگیری سیستم خاصی در مسیر فروش بلیت است که گفته می شود در بسیاری از ایرلاین های داخلی موجود نیست. برخی کارشناسان می گویند آزادسازی نرخ بلیت هواپیما بیش از هر چیز مستلزم «شفاف سازی» است؛ چنان که در دستورالعمل آزادسازی نیز «ایجاد سیستم رزرو بلیت شرکت های هواپیمایی» به عنوان یکی از پیش نیازهای مهم اجرایی مورد تاکید قرار گرفته است. البته با توجه به اینکه برخی ایرلاین ها سیستم مناسبی برای فروش بلیت ندارند، آزادسازی ممکن است تبعاتی برای آنها به همراه داشته باشد. شرکت های هواپیمایی قبل از آزادسازی باید نسبت به راه اندازی سیستم رزرو بلیت اقدام کنند؛ البته «ایسنا»، همزمان با ابلاغ دستورالعمل آزادسازی نرخ بلیت هواپیما خبر داده که «بر اساس بخشنامه های سازمان هواپیمایی برخی ایرلاین ها در حال پیاده سازی این سیستم نرم افزاری هستند.»
    آن گونه که از خبرها بر می آید، پس از ابلاغ بخشنامه آزادسازی قیمت بلیت هواپیما، ایرلاین های مختلف کشور، قرار است بر سر نرخ بلیت هواپیما به توافق برسند. این موضوع می تواند به سود ایرلاین ها تمام شود و از میزان زیان دهی آنها بکاهد. اما با توجه به اینکه تاکنون قیمت ها در هر مسیر خطوط هوایی، به صورت دستوری مشخص شده بود؛ احتمال تخلف در سطح بسیار کمی بود و مسافران از نرخ های مصوب، به راحتی مطلع می شدند. اما اکنون با اجرای آزادسازی و متنوع سازی، نرخ بلیت هواپیما از حالت دستوری خارج شده و ممکن است هر ساعت و هر روز قیمت یک مسیر متفاوت باشد. این سیاست جدید مزایایی از جمله رقابت پذیری میان ایرلاین ها را در بر دارد و مسافران هم می توانند برای ارزان شدن سفر خود زمان های کم تقاضاتر را انتخاب کنند اما نگرانی هایی نیز وجود دارد. اینکه آیا با توجه به سخت شدن نظارت در این شرایط، بازار فروش بلیت متلاطم نخواهد شد؟