◄ صرف نظر کردن از توسعه صنعت هوافضا تنها به دلیل عدم توجیه اقتصادی خطاست
تین نیوز | پس از انتشار اظهارات منوچهر منطقی رئیس هیات مدیره و مدیر عامل سازمان صنایع هوایی وزارت دفاع که اعلام کرده بود " ما در برنامههای خود اینگونه هدفگذاری کردیم که بتوانیم بخشی از نیازهای داخلی خود را تامین کنیم. در کل به حدود ٦ فروند هواپیما نیاز است که از این تعداد حدود ٤ تا ٤٥ هواپیما در این حوزه قرار میگیرد و ما انتظار داریم حدود نیمی از این مقدار را ما تامین کنیم."
برخی از کاربران تین نیوز به اظهار نظر در مورد این سخنان مدیر عامل سازمان صنایع هوایی وزارت دفاع پرداختند و سرمایه گذاری بر روی ساخت هواپیمای مسافری را با توجه به شرایط کشور توجیه پذیر ندانستند، که بار دیگر برخی کاربران تین نیوز به اظهار نظر در این مورد پرداختند.
1- توسعه صنعتی ابتدا بر مبنای اهمیت ژئوپلیتیکی و افزایش اقتدار کشور صورت می گیرد و سپس مواردی چون صرفه اقتصادی مطرح می شود. در شرایطی که ایران، طی 200 سال اخیر همواره مورد تاخت و تاز کشورهای قدرتمند قرار داشته، صرف نظر کردن از توسعه صنعت هوا فضا تنها به این دلیل که توجیه اقتصادی ندارد خطا است. مانند اینکه بگوییم داشتن ارتش و پلیس توجیه اقتصادی ندارد و می توان با یک کشور خارجی قرار داد بست تا امنیت ما را تامین کند.
به علاوه اینکه لزوما قرار نیست هرچیزی صرفه اقتصادی داشته باشد. مثلا هم اکنون مبالغ هنگفتی خرج فوتبال می شود. کل پولی که در یک سال صرف فوتبال باشگاهی و ملی و ... می شود از مجموع بودجه سازمان فضایی ایران (در سالهای پر بودجه!) بیشتر است. البته فوتبال هم به جای خود. اما در کشوری که مشخصا کسی از درآمدزایی هزینه های صرف شده برای فوتبال سوال نمی پرسد، انگشت گذاردن بر اینکه توسعه هوافضا توجیه اقتصادی ندارد قابل هضم نیست!
اگر بنا بود در دنیا تنها عده اندکی به کاری خاص بپردازند، الان چین و ژاپن که به راحتی انواع محصولات بوئینگ و ارباس را می خرند به دنبال ساخت هواپیمای مسافربری نبودند. همچنین برزیل که دو سه دهه است هواپیما ساز شده است نیز قدم در این راه نمی گذاشت. همچنین است اقدامات فضایی هندوستان. الان فضاپیمای هندوستان در مدار مریخ قرار دارد و به دور این سیاره می چرخد و این مقدمه ای شد برای امضای توافقنامه همکاری میان ناسا و سازمان فضایی هندوستان (2 ماه پیش این موافقتنامه امضا شد). در این شرایط، ارسال فضاپیما به مریخ توسط هند، شاید در نگاه اول هیچ دست آورد اقتصادی نداشته باشد، خصوصا
برای کشوری که میلیونها نفر از شهروندانش دسترسی به سرویس بهداشتی ندارند، اما سیاستمداران هندی در پس مو، پیچش می بینند و ما هنوز داریم سر این بحث می کنیم که توسعه صنایع های-تک توجیه اقتصادی ندارد!
مقایسه میان هزینه های صرف شده برای سفرهای زیارتی و سیاحتی و هزینه های صرف شده در صنعت هوافضا شرم آور است. می شود به این قیاس، هزینه سالانه استعمال دخانیات و مصرف آدامس در کشور را هم اضافه کرد ! لابد این کارها همگی صرفه اقتصادی دارد ولی هواپیما سازی خیر !
2- شرایط فعلی کشور اصلا برای چنین حرکت هایی مساعد نیست. شرایطی که ما در حال حاضر داریم (مخصوصاً در روابط خارجی) با کشورهایی که نام بردید یکسان نیست. بله برزیل رو به هواپیماسازی آورده ولی یه نگاهی هم به لیست پیمانکارانش بندازید!
- شرکت امریکایی Honeywell برای سیستم های اویونیکی
- شرکت Liebherr-Aerospace برای سیستم advanced high lift (مقر اصلی این شرکت در دو کشور فرانسه و آلمان است)
شرکت Embraer برزیل برای یکی از محصولات جدید خود که E-Jets second generation نامگذاری شده است از پیمانکاران زیر استفاه خواهد کرد:
شرکت Intertechnique متعلق به گروه فرانسوی و امریکایی Zodiac Aerospace سیستم های موتور و APU، سیستم سوخت گیری و سیستم سوخت رسانی را تأمین خواهد کرد.
شرکت امریکایی Crane Aerospace & Electronics سیستم های کنترل الکترونیکی ارابه های فرود را طراحی و تأمین خواهد کرد.
گروه امریکایی Triumph Group, Incبخش هایی از بدنه و سکانهای عمودی و افقی را تأمین خوهد کرد و بسیاری پیمانکاران دیگر که با کمی تحقیق و جستجو می توان آنها را شناسایی کرد و در ضمن هواپیمای مسافربری یک وسیله غیر نظامی است که قرار است بیشترین درجه ایمنی را برای سرنشینان خود فراهم کند. هواپیمای مسافربری سلاح نیست و نباید آنرا با موشک و یا تسلیحات دیگر اشتباه گرفت. فکر می کنم اینگونه تفکرات ناشی از این است که نظامیان پا در عرصه هواپیماهای غیر نظامی گذاشته اند.
باور دارم در عرصه پروژه های غیر نظامی اتفاقا باید صرفه های اقتصادی را در نظر گرفت. در عرصه پروژه های دفاعی بنده تخصصی ندارم و اظهار نظری نمی کنم.
3- اشتباهی که خیلی وقتها می شود این است که به قول آقای ظریف وزیر امور خارجه، برخی تاریخ را از وسطش می خوانند. مثلا گفته می شود که الان دیگر هیچ کشوری به تنهایی هواپیما نمی سازد و چند کشور با یکدیگر مشارکت می کنند. این حرف درست است. مثالش هم ارباس است که چند کشور قدرتمند اروپایی به وجودش اورده اند.
اما آن نکته ای که از آن غفلت می شود و به قولی تاریخ از وسطش خوانده می شود این است که این کشورهایی که ارباس را به وجود آورده اند خودشان ابتدا به تنهایی و بدون مشارکت دیگران، در هواپیماسازی به رستگاری رسیده اند. سپس برای کاهش هزینه ها و اقتصادی تر کردن روندشان، اقدام به مشارکت کرده اند. اینطور نبوده که از سر ناچاری و ناتوانی با یکدیگر مشارکت کنند.
الان هم اگر روسیه در پروژه سوخو 100، با غربیها مشارکت کرده این به خاطر ناتوانی اش در ساخت هواپیما نیست. بلکه خودش در دوران کمونیستی یک هواپیماساز قهار بوده است. الان هم همه آن زیر ساختها را تماما دارد. دقیقا چون خودش زیر ساخت برای ساخت انواع هواپیماها را دارد به پشتوانه آن زیر ساختها می تواند به راحتی با غربیها مشارکت کند و تهدیدی هم متوجهش نیست. هر جا هم دلش بخواهد بدون منت بوئینگ و ارباس می خرد.
الان وضع ما در ایران به صورتی است که تنها کالایی را که بدون منت می توانیم از خارج تهیه کنیم سیگار و نوشابه است. شما ببینید در اوج تحریمها، دارو به ما نمی دادند و بهانه می آوردند که دارو تحریم نیست بلکه انتقال پول تحریم است. بعد در آن شرایط تمام فروشگاه ها پر بود از سیگارهای آمریکایی که رویش رسما و قانونی نوشته "مخصوص فروش در جمهوری اسلامی ایران" و نیز نوشابه های آمریکایی کوکاکولا و پپسی رسماً در ایران تولید می شود. چرا؟ چون اگر به ما ندهند خودمان تولید می کنیم. این یعنی عیار صنعت ما الان این اندازه هست و هنوز صنعت مان به جایی نرسیده که بتوانیم به پشتوانه اش،
ملاحظات سیاسی و ژئوپلیتیک خودمان را آن طوری که می خواهیم تعیین کنیم.
الان فناوری هسته ای ایران، با فرض محال دستیابی به بمب هسته ای، برای غرب بسیار کم خطر تر از زرادخانه هسته ای چین و روسیه است. کما اینکه روسیه به پشتوانه همان زرادخانه، در اوکراین دخالت نظامی کرد. اما آیا دیدید جایی از تحریم فروش بوینگ و ارباس به روسیه سخن به میان بیاید؟ به هیچ وجه ! چون روسیه خودش زیر ساختش را دارد و اگر به این کشور هواپیمای مسافربری ندهند خودش می سازد. اما مثلا تحریم نفت را برای روسیه می گذارند چون می دانند نفت برای روسیه پاشه آشیل است. اما به ما هواپیمای مسافربری نمی دهند. چون خودمان نمی توانیم بسازیم. به ما فقط نوشابه و سیگار می دهند و این دو
کالا را تحریم نمی کند چون خودمان مستقلا هم تولیدشان می کنیم. هر آنچه برایمان حکم پاشنه آشیل یا چشم اسفندیار را داشته باشد سر دادنش سرمان منت می گذارند و هر آنچه خودمان توانایی ساختنش را داشته باشیم، حتی با کیفیت کمتر و هزینه بیشتر، هیچگاه مشمول تحریم جدی نمی شود. خودرو هم به همین صورت است. درست است که پژو و رنو به بهانه تحریم از ایران رفتند، اما هیچگاه در زمینه خودرو، ایران به صورت جدی تحریم نشده. چون تا حد خوبی توانمندی داخلی به دست آورده ایم که البته باید ادامه یابد.
این رویارویی ابرقدرتها با ما شاید در ظاهر به دلیل برخی سیاستهای 36 سال اخیر باشد، اما اگر تاریخ 200 ساله و بلکه بیشتر را ببینیم، می بینیم ایران همواره به دلیل ضعف فن آوری مورد تاخت و تاز بوده و چپاول شده است. نمونه اش سال 1320 که کشور اشغال شد! نمونه قبل ترش جنگ جهانی اول. نمونه قبل ترش حمله های روسیه و انگلیس و جداکردن بخش های شمالی و شرقی از ایران و ....
این یعنی اینکه در به دست آوردن فن آوری، حد و مرزی وجود ندارد که بگوییم تا فلان جا بس است و دیگر وارد فلان حوزه نشویم.
برخی کشورها هستند که به لحاظ سیاسی، متحد ابرقدرتها و هستند و یا در غالب اتحادیه،خودشان تشکیل ابرقدرت داده اند. مانند مثلا بلژیک و فنلاند و استرالیا و نیوزلند که نه برند خودرو سازی دارند و نه برند هواپیما سازی. اما به دلیل نداشتن چنین صنایعی تهدید هم نمی شوند. اما وضعیت ما مانند چین، هند و برزیل است که چه بخواهیم و چه نخواهیم هیچگاه متحد استراتژیکی نداشته و نخواهیم داشت. بلکه اتحاد ما با دیگر کشورها بر مبنای این است که چه قدر آدم حسابمان می کنند. فعلا خیلی آدم حساب نمی شویم چون لابد از دید آنها ارزش حساب شدن نداریم. البته کم کم دارد بهتر می شود. اما اگر می خواهیم
به اندازه ای آدم حساب شویم که مثلا در هواپیماسازی، با آنها مشارکت کنیم و یا آنها با ما مشارکت کنند (مانند برزیل که خودتان مثالش را زدید)، باید به حداقل هایی برسیم که هنوز نرسیده ایم. در خصوص هواپیما سازی و یا خودرو و ... اینکه ما با دیگران مشارکت کنیم خیلی هم خوب است. اما پیش شرطش همان داشتن توانایی صنعتی است. حالا نه لزوما به اندازه ای که به تنهایی بتوانیم یک هواپیمای کامل بسازیم، بلکه به میزانی از حداقل ها دست یابیم که رویمان حساب کنند و به قولی بازیمان دهند. الان در خودرو تا حدودی این اتفاق افتاده و ایران، دیگر ایران 20 سال قبل که تنها کار تحقیق و توسعه ای اش سپر
جوشن پیکان باشد نیست.
بعلاوه اینکه اقداماتی نظیر ایران 140 و 150 نفره و ... را نباید با این دید نگاه کرد که چون تحریم هستیم برویم دنبالش و اگر تحریم ها برداشته شد دیگر نیازی به این کارها نیست. چه تحریم باشیم و چه تحریم نباشیم، چه سفارت امریکا در تقاطع طالقانی-مفتح بسته باشد و چه باز باشد و ایرانی ها و امریکایی ها بدون ویزا به کشورهای یکدیگر سفر کنند، اقدامات این چنینی و توسعه ای باید ادامه یابد.
و مهمتر از همه، به گمان بنده، راه نهایی برون رفت از تحریم ها، توسعه داخلی است. ضمن اینکه باید روابط خارجی را بهبود ببخشیم و بی خود و بی جهت کسی را تهدید نکنیم (که در آن 8 سال فراوان رخ داد!)، باید در داخل کشور توسعه همه جانبه داشته باشیم تا همین توسعه از یک سو باعث شود تحریم ها برداشته شود (همان حکایت روسیه و امریکا و سیگار و نوشابه که در بالا عرض شد) و از سوی دیگر وقتی برداشته شد آن وقت بتوانیم به پشتوانه توانمندی داخلی، در شبکه جهانی، هواپیما و خودرو و فضاپیما و ... بسازیم.
بنده هم مانند شما هیچ گاه کار نظامی نکرده ام و همه اش civil بوده است. در خصوص این 150 نفره هم همین قدر می دانم که آنهایی که دارند رویش کار می کنند، هدفشان این نیست که صفر تا صد همه چیز را خودشان بسازند. بلکه روی مشارکت جهانی هم حساب می کنند. هدفشان هم بلند مدت است و اینطور که فکر کنید الان دارند قطعات هواپیما را می سازند نیست. حالا حالا ها در حوزه فناوری و زیر ساخت خیلی باید کار شود و شاید دو دهه ای طول بکشد. این کارهایی هم که الان می شود در راستای همان است که برسیم به جایگاهی که به حساب بیاورندمان. فردا روز که تحریم برداشته شد، برای اینکه تازه به فکر توسعه بیفتیم خیلی دیر
خواهد بود. از الان باید به فکرش بود.
حال ممکن است در جایی فساد مالی هم باشد. مثل اینکه مثلا آسفالت کردن خیابانها به درستی انجام نشود و 3 برابر هزینه تحمیل می شود. آیا درست است بگیم پس اصلا خیابانها را آسفالت نکنیم؟ حوزه های توسعه ای هم به این صورت است و حتی با فرض اینکه در فلان جا و فلان دوره به بهانه توسعه مبالغی حیف و میل شده، نمی تواند ما را به این نتیجه برساند که پس اصلا از آن حوزه چشم پوشی کنیم.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تین نیوز در وب منتشر خواهد شد.
تین نیوز نظراتی را که حاوی توهین یا افترا است، منتشر نمیکند.
پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.
انتشار مطالبی که مشتمل بر تهدید به هتک شرف و یا حیثیت و یا افشای اسرار شخصی باشد، ممنوع است.
جاهای خالی مشخص شده با علامت {...} به معنی حذف مطالب غیر قابل انتشار در داخل نظرات است.