◄ برنامه‌ریزان شهری و بازتولید گلادیاتورها

تابه حال شده روی یک نیمکت رو به روی خیابان بنشینید و برای لحظاتی به آنچه در خیابان اتفاق می افتد توجه کنید؟ مطمئن هستم در هر گوشه ای از پایتخت چنین کاری بکنید، طولی نخواهد کشید که سناریوی آشنایی را خواهید دید، خودرویی با سرعت عبور می کند، بوق ممتد نواخته می شود، عابران از صدای بوق و رانندگان از سرعت دیگری خشمگین می شوند، بی احترامی ها و بی حرمتی ها را خواهید دید.

به گزارش خبرنگار تین نیوز؛ فضای تهران چیزی شبیه به میدان  جنگ های گلادیاتوری شده که خوشه های خشم در نقطه نقطه آن به چشم می خورد، همه دندان می سایند و مشت گره می کنند، همه معترض اند، اگر راه داشته باشد کار به کتک کاری هم خواهد رسید، اما چرا؟

حضور سعید معیدفر جامعه شناس و استاد دانشگاه تهران در مراسم روز ایمنی حمل ونقل بهانه ای شد تا پای صحبت های این استاد باتجربه بنشینیم، معیدفر که برای سخنرانی درباره  ایمنی در حمل ونقل آمده بود، در پایان صحبت هایش اشاره ای هم به دغدغه نویسنده این گزارش کرد.

سعید معیدفر صحبت های خود را با ایمنی آغاز کرد و گفت: پدیده ایمنی در حمل ونقل مانند دیگر پدیده های جوامع انسانی دارای ابعاد مختلف و گوناگونی است و نمی شود آن را به یک حوزه تقلیل داد و شاید یکی از دلایلی که متأسفانه در مورد کاهش تلفات جاده ای نتوانستیم موفقیت های شایانی داشته باشیم هم، همین نگاه های تک سببی بود، درواقع ما نتوانستیم این پدیده را در ابعاد مختلف مورد واکاوی قرار بدهیم و به عنوان یک مسئله اجتماعی به آن توجه کنیم که اگر این اتفاق رخ می داد با یک احساس مسئولیت جمعی در مردم مواجه می شدیم اما به هر طریق تاکنون این نگاه نتوانسته در مدیریت ما نفوذ کند.

مشاور وزیر راه و شهرسازی ادامه داد: اگرچه اقدامات بسیار زیادی صورت گرفته و از پلیس گرفته تا سازمان راهداری و اورژانس و هلال احمر و همه این نهادها تا حدی که توان داشتند تلاش کردند و زحمت کشیدند، اما زمانی که خواستیم نگاهی جدی به مسئله داشته باشیم و مورد این سؤال قرار گرفتیم که چرا با همه این اقدامات هنوز هم تلفات بالا است؟ توپ را در زمین دیگری انداخته و خیلی راحت تلاش کردیم مسئولیت را از گردن خودمان بازکنیم و بر دوش دیگری بیندازیم.

استاد دانشگاه تهران ابراز داشت: در مورد ابعاد دیگر حمل ونقل تاکنون صحبت های زیادی شده و من قصد دارم در خصوص بعد اجتماعی مسئله صحبت کنم، درواقع ما باید بدانیم بعد اجتماعی ایمنی در حمل ونقل به چه معنا است؟ من فکر می کنم که ما در حوزه اجتماعی در سه زمینه می توانیم حوزه ایمنی را موردتوجه قرار بدهیم و به نظر می رسد این توجه در نوع خودش بسیار تعیین کننده باشد.

او گفت: اولین زمینه اطلاعات و آماری است که ما طی سال های گذشته در تحلیل رابطه بین تلفات و پارامترهای اجتماعی برقرار کردیم، یکی از این پارامترها مسئله توسعه بود و در مناطقی که توسعه یافتگی بیش تری داشتند، میزان تلفات کم تر بود، حتی ما یک رابطه باکارت ملی افرادی که در تلفات جان باخته بودند و میزان سوانح تعریف کردیم؛ تا قبل از تعریف این رابطه، تصور عموم این بود که مثلاً در فلان استان تلفات بالا است، اما ما توانستیم نشان دهیم که افرادی که در یک استان دچار سانحه شدند لزوماً اهل همان استان نبودند.

معیدفر با اشاره به نگاه های نوین به مسئله ایمنی حمل ونقل گفت: بررسی های ما از کارت ملی جان باختگان نشان داد، اکثر کسانی که در تلفات جاده ای از بین رفتند مربوط به مناطق کم تر توسعه یافته بودند و توانستیم ثابت کنیم که یک رابطه بسیار قوی بین محرومیت و سوانح و تلفات جاده ای وجود دارد، این محرومیت در چند بعد تعریف می شد، از خودروی نامناسب گرفته تا سبک زندگی فرد که با زندگی مدرن مطابقت ندارد مثلاً امروز شما نمی توانید بدون چک کردن خودرو بگویید به امید خدا و به مسافرت بروید، این سبک زندگی دیگر جوابگو نیست.

معیدفر گفت: درگذشته امکان کنترل امور در دست مردم نبود بنابراین برای راحت شدن، می گفتند خواست خدا بوده یا تقدیر بوده و یا مسائلی مانند این ها، درحالی که امروز بشر به شدت عوض شده و می تواند در سرنوشت خودش مداخله کند، بنابراین وقتی سبک زندگی افراد تغییر پیدا کند این تغییر سبک زندگی روی رفتار و کنش آدم ها تأثیر می گذارد.

او ادامه داد: بنابراین تصور می کنم بخش عمده ای از کاهش آمار تلفات رانندگی از سال 84 تا امروز به تحولی که در سبک زندگی در حال رخ دادن است مربوط می شود، یعنی آدم هایی که اهمیت و نقش خودشان را به طور مستقیم در زندگی حس و تلاش می کنند در روز زندگی کرده و به سلامتی خود و دیگران توجه کنند.

مشاور وزیر راه گفت: بحث دیگر در زمینهٔ اجتماعی این است که تا زمانی که احساس نکنیم این تلفات چه بلایی بر سر جامعه می آورد و همه آن را درک نکنیم قطعاً اهمیت چندانی هم برای آن قائل نخواهیم شد بارها توضیح داده شده، وقتی یک هواپیما سقوط می کند تمام افکار عمومی روی این ماجرا متمرکز می شوند اما در خصوص تلفات جاده ای چنین چیزی مشاهده نمی شود لذا تا زمانی که ابعاد و پیامدهای وسیع این سوانح را لمس نکنیم نمی شود کاری کرد. پس مسئله بعدی برساخت این حوادث است به این معنی که باید تلاش کرد ایمنی در همه جا مسئله روز بشود و آن قدر عوارض و پیامدهای آن به رخ کشیده شود که حواس همه به این موضوع جمع شود.

معیدفر ادامه داد: مسئله نهایی در بعد اجتماعی این است که زمانی که انسان ها احساس در اجتماع بودن می کنند، بسیاری از رفتارهایشان تعدیل می شود و بالعکس زمانی که جدا شدن از جامعه به انسان ها دست می دهد رفتارها خطرناک و مسئله زا می شود، شما ببینید امروز شهر ما چه وضعیتی دارد؟ به اعتقاد من برنامه ریزان شهری به طورجدی مقصرند، چراکه  شهر کانون نمایش اتومبیل ها شده و به جای این که انسان ها و اجتماعات و عرصه عمومی فعال شود، هرروز نمایش خودروها و ساختمان ها و انسان های تک افتاده که مانند گلادیاتورها در حال جنگ هستند بیشتر می شود.

این جامعه شناس ادامه داد: عرصه عمومی در کشور ما بسیار ضعیف است و به خانواده محدود شده، در اداره و شهر و اساساً هیچ جای دیگر این حوزه عمومی وجود ندارد تا زمانی که عرصه عمومی وجود نداشته باشد بسیاری از مشکلات و معضل ها حل نخواهد شد.

معیدفر در پایان در خصوص اهمیت عرصه عمومی گفت: بسیاری از کشورهای درحال توسعه برای این که کسی جرم مرتکب نشود کاری می کنند که شخص دائماً خودش را در حضور جمع تصور کرده و هرگز احساس تنهایی نمی کند، شما ببینید ما دائماً در خیابان ها در حال جدل هستیم به خاطر این که جامعه برای ما عرصه تعامل و گفتگو نیست بلکه برنامه ریزان شهری آن را به میدان مبارزه تبدیل کرده اند.