معماری، گمشده ای در بازار مسکن

وبلاگ تین نیوز، سید قاسم بی نیاز | معماری را باید گمشده ای نامید که مفهوم هویت شهری به یافتن آن وابسته است. 

در دهه های اخیر هر کس از ظن خویش تلاش کرده راهی به سوی معماری اصیل این مرز و بوم که آوازه شاهکارهای آن در سراسر جهان شنیده می شود، بگشاید. با این وجود فاصله با آنچه که در جستجویش هستیم روز به رو ز بیشتر می شود. چرا ؟ شاید مشخصات دقیقی از آنچه جستجو می کنیم در دست نداریم. بیایید وضعیت کنونی مان را بررسی کنیم. ارمغان معماری اصیل ایرانی – اسلامی آسایش و حفظ حریم خصوصی است، در طراحی های برونگرای امروز که ناچار از مقتضیات اقتصادی فراوانی باید پیروی کنند ارمغان یاد شده سخت تر به دست می آید. 

همبستگی و پیوستگی بناهای مختلف با یکدیگر اصل مهم دیگری است که اجتناب از هرج و مرج بافت های شهری را تضمین می کند. نگاهی به بافت های تاریخی شهرهای مختلف کشور چنین موضوعی را تائید خواهد کرد. اما آنچه امروز پیش روی ما قرار دارد بیشتر حاصل طراحی های جداگانه ای به نظر می رسد که اکثر آنها فارغ از بافت موجود، خلاقیت های فردی را به نمایش می گذارند. اگر بپذیریم که هر بنا جزئی از یک کل به نام شهر است خواهیم دید که رویکردهای فردی، حاصل جمعی زیبایی را به نمایش نمی گذارند.

معماری را باید گمشده ای در بازار مسکن دانست. بازاری که سودجویان آن کم نیستند و اولویت های آن با شاخص های معماری اصیل ما تفاوت دارد. اینجا حرف از متراژ، مصالح، تسهیلات و سود است. به عبارت دیگر اگر در دانشگاه ها نیز حرفی از اصول معماری ایرانی – اسلامی زده می شود، در بازار امروز مسکن مجالی برای عرضه اندام آن وجود ندارد. 

برخی خواهند گفت که تحقق اصول معماری ایرانی – اسلامی در آپارتمان های کوچک امروزی کاری دشوار و حتی نشدنی است. باز یادآوری می کنم که هر بنا جزئی از یک کل است، چنانچه سیاستگذاری مناسبی برای همان کل داشته باشیم، حاصل کار احیای هویت گمشده ای خواهد بود که سالهاست درباره آن حرف می زنیم. 

معماری ملی ما تناقضی با تامین مسکن در ابعاد کلان ندارد. باید فکرها و خلاقیت های فردی را به محصولی جمعی تبدیل و آن را بر موازین هویت ایرانی – اسلامی منطبق کرد. 

وزارت راه و شهرسازی عزمی جدی در میسر کردن چنین هدفی که بهبود کیفیت زندگی به آن وابسته است، دارد. تصمیمات و جدیت شورای عالی شهرسازی و معماری ایران از تغییر رویه ای خبر می دهد که قامت معماری و هویت شهرها را زیر سایه سنگین کالبدهای سرد و بی روح خمیده بود. 

اقداماتی که میزان موفقیت آنها تا حدود زیادی به هفمکری جامعه دانشگاهی و معماران صاحب سبک ایرانی وابسته است. معمارانی که اگر بخواهند و مسیرشان هموارتر باشد، راه احیای معماری ایرانی – اسلامی این مرز و بوم را به خوبی بلد هستند.