سقوط آزاد هزینه‌های صادرات

 ایران تحریم‌شده سال‌ها محموله‌های صادراتی خود را با دور زدن موانع و محدودیت‌ها انتقال می‌داد که متحمل هزینه‌های بسیاری هم می‌شد. بعد از رفع تحریم‌ها هزینه‌ها بسیار کاهش یافت و حالا شاهد صرفه‌جویی میلیارد دلاری در تجارت هستیم.

کشتیرانی نیز یکی از بخش‌های مهم و تاثیرگذار در صادرات است که در دوران تحریم با هزینه‌های بسیاری روبه‌رو بود، اما بعد از برجام وضعیت بسیار بهتری پیدا کرده به نحوی که دیگر نیاز به هزینه‌های بالایی نیست. با توجه به اینکه بیش از ۹۰ درصد تجارت جهانی از راه دریا انجام می‌شود، تصور کنید ناوگان ملی با محدودیت روبه‌رو است و خطوط بین‌المللی نیز از آمدن به بنادر کشور امتناع می‌ورزند؛ در نتیجه علاوه بر کاهش قدرت رقابت محصول صادراتی، نرخ تمام شده محصول وارداتی نیز بالا می‌رود که تاثیر مستقیم بر اقتصاد و صنعت خواهد داشت؛ این وضعیت ایران بعد از تحریم و قبل از برجام است.

امکان‌پذیر نبودن جابه‌جایی پول تاجران یکی از مهم‌ترین مشکلات در زمان تحریم‌ها بود؛ کشورها به بهانه تحریم پول و طلب تاجران را نمی‌دادند و حالا بعد از برجام این رویه تغییر کرده و کشورهای خارجی با کارمزد بسیار کمتر طلب تاجران را وصول می‌کنند.

کاهش کارمزدها به یک سوم

مدیرعامل صندوق ضمانت صادرات ایران از وصول طلب‌های صادرکنندگان ایرانی در دوران پسابرجام خبرداد و گفت: هزینه کارمزد نقل و انتقالات تاجران به یک سوم کاهش یافته است.

سیدکمال سیدعلی درباره وضعیت صادرکنندگان به لحاظ فروش محصولات یا تامین مالی و پوشش ریسک‌ها قبل و بعد از برجام گفت: پیش از برجام طلب‌هایی از کشورهای خارجی داشتیم که پس از برجام توانستیم آنها را وصول کنیم.

رئیس هیات مدیره و مدیرعامل صندوق ضمانت صادرات ایران با بیان اینکه پیش از این کشورها عنوان می‌کردند چون تحریم هستید، نمی‌توانیم پول‌تان را بدهیم، اما درحال‌حاضر طلب ما را پرداخت می‌کنند، افزود: در کشور کوبا ۴۵ میلیون دلار از منابع ایران مانده بود و از ۶ ماه پیش که با آنها قرارداد استمهال منعقد شده، ۵ میلیون یورو آن گرفته شد و هر ماه هم یک میلیون یورو دریافت می‌کنیم تا پرداخت کل مبلغ به پایان برسد. وی افزود: وضعیت دریافتی صادرکنندگان نیز در نقل و انتقالات پولی خود در بازارهایی مثل پتروشیمی خیلی بهتر شده و کارها سریع‌تر انجام می‌شود و در کل هزینه نقل و انتقال برای صادرکنندگان کاهش یافته است.

سیدعلی ادامه داد: پیش از تحریم هزینه نقل و انتقال پول حدود ۶، ۷ یا ۸ درصد بود؛ اما به عنوان نمونه در چین ۲ یا ۳ درصد است؛ اگرچه این رقم هم زیاد است، ما آن را قبول نداریم و باید با میانگین بین‌المللی محاسبه شود.

وی خاطرنشان کرد: متاسفانه در دوران تحریم بسیاری از کشورها از این شرایط ایران، تحریم‌های آن و وضعیت نقل و انتقال ارزی ما بهره زیادی بردند و پول‌های ما را نزد خود نگه می‌داشتند و به بهانه تحریم‌ها نمی‌دادند، حال با رفع تحریم‌ها و کاهش کارمزدها از ۶، ۷ درصد به ۲، ۳ یا یک درصد، برایشان سخت است نقل و انتقالات را با این نرخ‌ها انجام دهند.

مدیرعامل صندوق ضمانت صادرات ایران گفت: علاوه بر کاهش هزینه‌ها و سهل‌تر شدن تجارت توانسته‌ایم کالاها را ابتدا خریداری کنیم و سپس پول آن را بپردازیم؛ این در حالی است که در گذشته نخست پول را می‌پرداختیم و پس از آن کالا وارد کشور می‌شد.

وی با اشاره به خارج شدن صنعت کشتیرانی از تحریم‌ها و کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل عنوان کرد: پیش از برداشته شدن تحریم‌ها، کشورهای خارجی کالا را به ما گران‌تر می‌فروختند چون تصور می‌کردند اگر مقامات امریکایی یا آنهایی که بر تحریم‌های ایران در صحنه بین‌المللی نظارت می‌کنند متوجه شوند آنها را جریمه خواهند کرد، نرخ کالاها را بالاتر برای ما در نظر می‌گرفتند.

سیدعلی گفت: پیش از رفع تحریم‌ها خریدها به شکل پیش‌پرداخت انجام می‌شد اما اکنون چنین نیست و همزمان با دریافت کالا، پول پرداخت می‌کنیم و کالاها را ارزان‌تر می‌خریم. در کل در مقایسه با دوران تحریم درحال‌حاضر در سرفصل‌های یادشده حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد با کاهش هزینه‌ها روبه‌رو هستیم.

تحریم بانکی به‌تدریج رفع می‌شود

رئیس کمیسیون توسعه صادرات اتاق بازرگانی ایران با اشاره به کاهش هزینه‌های تجاری بعد از برجام اظهار کرد: به جز امریکا و برخی کشورهایی که وابستگی بالایی به امریکا دارند، سایر کشورها تغییر رفتار داده‌اند و این مهم کاهش هزینه‌های صادرات را برای ایران رقم زده است.

سید رضی‌میری در گفت‌وگو با «گسترش تجارت» تصریح کرد: اما این موضوع به بانک‌ها مرتبط است که البته اغلب بانک‌ها پیرو بانک‌های امریکایی هستند، زیرا سرمایه‌گذاران بانک‌ها شرکت‌های چند ملیتی و سهام‌دارانی از چندین کشور هستند.

وی ادامه داد: اینگونه نیست که بانکی به طور مستقل و بدون وابستگی به بانک‌های امریکایی تصمیمی بگیرد و اجرا کند. ما باید این واقعیت را بپذیریم تا مشکل سیاسی ایران با امریکا در همین وضعیت باشد متاسفانه برخی از مشکلات لاینحل باقی خواهد ماند و در واقع به شکل مورد انتظار برطرف نمی‌شود. رضی‌میری افزود: موضوع تحریم بانکی از جز شروع شده و به کل رسیده و درحال‌حاضر رفع آن هم به همان شکل از جز شروع می‌شود و به کل ختم خواهد شد.

همانطور که وزیر امور خارجه نیز در نشستی در اتاق تهران عنوان کردند بهبود ارتباطات بانکی مانند تحریم آن، به‌تدریج رخ خواهد داد. رئیس کمیسیون توسعه صادرات اتاق بازرگانی ایران با اشاره به اینکه رفع تحریم بانکی با تحریم‌های دیگر تفاوت دارد، گفت: امضای برجام در نهایت موجب شده مقاومت‌ها به نوعی شکست بخورد اما در سطحی که ما انتظار داریم به وقوع نپیوسته است.

به گفته وی، باید با ادامه دیپلماسی تعامل بتوانیم در فاصله زمانی کمتری به نتیجه مطلوب برسیم. ما شاهد کاهش هزینه‌های صادرات و نرخ کارمزدهای نقل و انتقال برای تاجران هم هستیم، اما بانک‌ها و کشورها با هم متفاوت هستند و نمی‌توان رقم مشخصی از کاهش هزینه‌ها ارائه داد.

رضی‌میری گفت: کاهش هزینه صادرات با تمام کشورها یکسان نیست و برخی کاهش بیشتری در این بخش داشتند و برخی دیگر نه. اما با توجه به انتخاب دوباره آقای روحانی به عنوان رئیس‌جمهور ایران می‌توانیم امیدوار باشیم این مشکلات زودتر برطرف شود.

نقش مهم کشتیرانی در صادرات

رئیس هیات مدیره انجمن کشتیرانی و خدمات وابسته با اشاره به کاهش هزینه‌های کشتیرانی اظهار کرد: در کشتیرانی دونوع هزینه داریم که شامل بندری و دریایی می‌شود. ۹۹ درصد هزینه‌های دریایی مربوط به کرایه حمل می‌شود و در حوزه اختیارات بخش خصوصی است. هر سال سازمان بنادر در حوزه مسئولیت و مدیریتی خود هزینه بندری را پرداهت می‌کند و بخش خصوصی هم مجری و موظف است این هزینه‌ها را اجرا کند.

مسعود پل‌مه با اشاره به نقش مهم کشتیرانی در صادرات کشور و تاثیر رفع تحریم این بخش در تجارت به «گسترش تجارت» گفت: بعد از برجام هزینه‌ها به شدت کاهش یافت به گونه‌ای که در واردات بیش از ۷۰ درصد کاهش نرخ کرایه حمل داریم.

وی ادامه داد: علاوه بر این در زمان تحریم به طور مستقیم حمل به ایران نداشتیم، اما خوشبختانه یکی از دستاوردهای برجام این بود که عملیات حمل کانتیری به ایران به طور مستقیم انجام می‌شد؛ با این مفهوم که قبل از برجام خطوط کشتیرانی خارجی حتی اجازه انتقال باکس کانتیری به ایران را هم نمی‌دادند چه برسد به تردد کشتی‌های ایرانی.

رئیس هیات مدیره انجمن کشتیرانی و خدمات وابسته تصریح کرد: درحال‌حاضر کشتی‌ها به طور مستقیم از مبادی خاور دور آسیای جنوب شرقی و سایر مبادی تردد دارند و در بخش صادرات این شرایط پررنگ‌تر است که البته بخش خصوصی مسئولیت و وظایف خود در راستای حمایت از صادرات انجام داده است.

پل‌مه تاکید کرد: در تمام مقصدهای دریایی کرایه حمل دریایی بیشتر است اما بیشتر میزان هزینه اصلی به هزینه بندری مرتبط است. هزینه بندری در دو سال گذشته به طور مستقیم از طرف سازمان بنادر افزایش نیافته، اما در رقابت با دیگر بنادر در برخی بخش‌های اصلی نرخ هزینه‌های بندری ما بالاست. به گفته وی، کشتی‌هایی که کالای وارداتی می‌آورند، کالاهای صادراتی هم می‌برند؛ در نتیجه آمار صادراتی و وارداتی برابر است.

در آخر اینکه...

به طور قطع با روشن شدن مسیر ۴سال آینده و رئیس دولت جمهوری اسلامی ایران، وضعیت بهتری پیش‌رو خواهد بود، چراکه دیپلماسی سیاسی- اقتصادی با هدف برقراری تعامل با جهان و ارتباطات اقتصادی در چرخه جهانی ادامه خواهد یافت و با مذاکره و سیاست‌های اتخاذ شده اندک تحریم‌های باقی مانده اما مهم نیز برطرف می‌شود و با انجام برنامه‌های داخلی شاهد اقتصادی پویا و توسعه‌ای خواهیم بود. ارتباطات بانکی درحال‌حاضر مهم‌ترین دغدغه و مشکل تاجران است، زیرا هنوز برخی از بانک‌ها از ترس امریکا ارتباط خود را با ایران برقرار نکرده‌اند و در این زمینه سخت‌گیری‌هایی دارند؛ بنابراین لازم است با سیاست‌ها و برنامه‌های هوشمندانه به شرایط قبل از تحریم بازگردیم که البته در ترکیب شرکای تجاری و علاقه‌مندان به ارتباط با ایران شاهد چنین اتفاقی هستیم.