تغییر چهره‌ترافیک در شب‌های پایتخت

تین نیوز |  سه نوع تغییر در چهره ترافیكی تهران به‌وجود آمده است. به طوری‌كه این تغییرات بار «تردد شبانه» خودرو در معابر اصلی را سنگین‌تر کرده، «زمان خاتمه» اوج ترافیك به ساعات پایانی شب انتقال یافته و مدت زمان «‌پیك ‌ترافیك» نیز بیشتر شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد: اگرچه ورود به نیمه دوم سال و شروع سفرهای تحصیلی حجم مسافرت‌های درون‌شهری را بالا می‌برد، اما در مقایسه با پارسال، دو عامل دیگر نیز در افزایش حجم ترافیک موثر هستند. سفرهای تفریحی تهرانی‌ها با هدف «گردش و خرید» در ساعات غیراداری و رشد تولید خودروها دو عامل جدید تشدید ترافیك پایتخت عنوان شده‌اند.
 
تغییر «پیك ‌ترافیك» در تهران؟
مشاهدات میدانی در سطح معابر شهر تهران، از سه نوع تغییر چهره در وضعیت تردد خودروها در ساعاتی خاص حكایت دارد. طی دست‌كم یك ماه اخیر، «بار تردد شبانه» خودرو در همه اتوبان‌های اصلی و تعداد زیادی از خیابان‌های بزرگ پایتخت، «سنگین‌تر» شده و زمان شروع و خاتمه «اوج ترافیك» نیز متفاوت از قبل شده است.
 
همچنین «مدت زمان اوج ترافیك» كه به «پیك‌ترافیك تهران» مشهور شده نیز افزایش پیدا كرده است. این سه تغییر درست در فاصله ورود به نیمه‌دوم سال و بازگشایی مدارس و دانشگاه، این تصور را در ذهن شهروندان و كارشناسان ترافیكی به‌وجود آورده كه «آغاز سفرهای تحصیلی درون‌شهری توسط والدین بچه‌های مدرسه‌ای، سرویس‌های مدارس و همچنین تردد دانشجویان دانشگاه‌ها، به تشدید ترافیك در هفته‌های اخیر دامن زده است».
اما بررسی‌های دقیق از آنچه در حال‌حاضر به عنوان «تفاوت ترافیكی شهر تهران با مدت زمان مشابه سال گذشته» مطرح است، نشان می‌دهد: فارغ از اینكه همه‌ساله تردد در خیابان‌های تهران طی نیمه دوم سال با حجمی بیشتر از نیمه اول صورت می‌گیرد، امسال یك عامل به‌نسبت «جدید» به فاكتورهای موثر بر حمل‌ونقل درون‌شهری تهران اضافه شده كه اثر آن هم‌اكنون به شكل افزایش بار ترافیك و طولانی‌شدن پیك‌‌ترافیك بروز كرده است.
 هم‌اكنون پیك‌ترافیك در خیابان‌های تهران طبق اعلام معاونت حمل‌ونقل و ترافیك شهرداری در فاصله زمانی 17 تا 30/19 –از ساعت 5 بعداز ظهر تا 7:30 شب- شكل می‌گیرد اما در بخشی از خیابان‌های پایتخت حجم سنگین ترافیك تا ساعت 22 نیز ادامه دارد كه علت این وضعیت ناشی از افزایش سفرهای تفریحی با هدف گردش و خرید در ساعات غیراداری در شهر تهران است. درباره افزایش حجم ترافیك، تغییر پیك‌ترافیك و همچنین طولانی‌شدن زمان پیك، پلیس نظر دیگری دارد و معتقد است: نقطه اوج ترافیك شبانگاهی در تهران از ساعت 18:30 شروع می‌شود و در معابر اصلی حداقل تا ساعت 21 ادامه پیدا می‌كند. در این میان، مدیر مركز كنترل ترافیك شهر تهران، علاوه بر «سفرهای تحصیلی» و «رشد سفرهای تفریحی»، افزایش تعداد خودروها در شهر تهران را به عنوان عامل سوم در تشدید حجم تردد شبانه خودرو در معابر اصلی پایتخت مطرح می‌كند و می‌گوید: در كلان‌شهر تهران هر سال نسبت به سال قبل، بار ترافیك به اندازه افزایش حداقل 150 هزار خودرو جدید به شهر، سنگین‌تر می‌شود كه اثر مستقیم آن بر پیك‌ترافیك كاملا محسوس و قابل مشاهده خواهد بود.
 
  شکل تازه ترافیک شبانه در پایتخت
ترافیک تهران شکل تازه‌ای به خود گرفته و ساعت اوج ترافیک پایتخت نسبت به سال‌های گذشته سه ساعت جابه‌جا شده است.  ترافیک در ساعاتی خاص، مشکل قدیمی در پایتخت است که تاكنون نسخه‌های متفاوتی از سوی دولت یا شهرداری برای آن پیچیده شده است. اما تاکنون شاه کلیدی برای باز كردن قفل خیابان‌های شهر تهران در ساعات آغاز فعالیت‌های صبحگاهی و هنگام بازگشت شهروندان به خانه‌هایشان، طراحی نشده است. زمانی که در میان یکی از این صف‌های به هم پیوسته گرفتار می‌شویم. انگار زمان متوقف می‌شود و راه فراری نیز وجود ندارد جز آنکه آرام آرام راه باز شود تا به مقصد برسیم.  با این حال، اتفاق تازه‌ای در خیابان‌های پر ترافیک شهر تهران افتاده است و آن طولانی تر شدن زمان اوج ترافیك در بزرگراه‌ها و در نتیجه كش‌دار شدن دامنه اتلاف وقت خودروسوارها در خیابان‌ها است.  اگر در گذشته ساعت 21 یعنی 9شب، بزرگراه‌ها رنگ آرامش به خود می‌دید در حال حاضر تا ساعت 22 و شاید نیم ساعت بیشتر هم باید كماكان گرفتاری در ترافیک یکی از خیابان‌های اصلی شهر تهران را تحمل كرد.
 
  اما دلیل ترافیک شبانه تهران چیست؟
در این باره، سید جعفر تشکری‌هاشمی معاون حمل‌و‌نقل و ترافیك شهرداری تهران با اشاره به افزایش ترافیک شبانه پاییزی در پایتخت به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: بیشتر ترافیک عصرگاهی که تا ساعت 22 ادامه دارد، ناشی از پایان سفرهای کاری، اداری و آغاز تفریحات شبانه شهروندان تهرانی و سفرهایی است كه برای امور غیرشغلی از جمله گردش و خرید انجام می‌شود.
معاون شهردار تهران اضافه می‌کند: متاسفانه در طول شب امکان نظارت بر رفتارهای ترافیکی کاسته می‌شود و نوع رانندگی افراد نیز با کاهش نظارت‌ها تغییر می‌کند. رانندگی برخی افراد سبب کندی ترافیک در بزرگراه‌ها و خیابان‌های تهران می‌شود.
همچنین برخی موانع ترافیکی نیز بر افزایش بار ترافیکی می‌افزایند توقف در حاشیه‌های پرخطر و افزایش حجم خودروها که بی‌توجه به قوانین ترافیکی هستند، نقش موثری در بار ترافیکی شبانگاهی تهران دارند. وی ادامه می‌دهد: باید انضباط بخشی در اولویت کار راهنمایی و رانندگی قرار گیرد. در حال حاضر پیک ترافیکی شبانگاهی بر اساس دوربین‌های موجود در سطح شهر تهران حدود ساعت 17 تا 19:30 است به جز نقاط خاص که به دلایل مختلف تراکم بار ترافیکی‌شان تا نیمه‌های شب به طول می‌انجامد سایر شبکه‌های حمل‌و‌نقلی تا 19:30 دارای تراکم خودرو هستند. معاون شهردار تهران با بیان اینکه در تابستان اوج بار ترافیکی از 17:30 تا 18:00 آغاز می‌شود می‌گوید: هم‌اكنون به دلیل کوتاه شدن روزها و تاریکی هوا، شروع پیک ترافیکی حدود نیم‌ساعت به جلو منتقل شده و زودتر شكل می‌گیرد. تشكری ‌هاشمی در پاسخ به پرسشی در خصوص اینکه به جز توسعه حمل‌و‌نقل عمومی چه راهکاری برای کاهش بار ترافیکی پایتخت وجود دارد، می‌گوید: چرا مهم‌ترین راه‌حلی که برای ساماندهی ترافیکی تهران وجود دارد را حذف می‌کنید؟ توسعه حمل‌و‌نقل عمومی یک راهکار اصولی است و نباید به دنبال روش‌های غیرفراگیر رفت. ما باید کاری کنیم که مردم با رغبت حمل‌و‌نقل عمومی را انتخاب کنند و استفاده از اتوبوس یا مترو برای آنها از استفاده خودروی شخصی شان مطلوب‌‌تر باشد و این جز با ایجاد یک شبکه حمل‌و‌نقل فراگیر، ارزان و باکیفیت امکان‌پذیر نیست. همچنین باید شهروندان آنقدر مسوولیت‌پذیر باشند که وظیفه خود بدانند برای کاهش مشکلات سایر شهروندان از حمل‌و‌نقل شخصی استفاده نکنند، اما به دلیل برخی مشکلاتی که در استفاده از حمل‌و‌نقل عمومی وجود دارد، ترجیح مردم نسبت به استفاده از این شبکه آن‌طور که باید نیست.
وی تاکید می‌کند: باید در تمامی معابر اصلی و پرتردد خط ویژه اختصاصی اتوبوس پیش‌بینی شود تا حمل‌و‌نقل عمومی، حمل‌و‌نقل سریعی باشد و باید با امکانات و تجهیزاتی که به این شبکه تزریق می‌شود به سمت شبانه‌روزی کردن آن برویم. معاون شهردار تهران این نکته را هم اضافه می‌کند که نظارت‌های ترافیکی نیز نباید در برخی از ساعات روز کاهش یابد.
 
  تحلیل پلیس
اما اوج ترافیک شبانه تهران از زبان مسوولان راهور کمی متفاوت‌تر است. سرهنگ تیمورحسینی، رئیس پلیس راهور پایتخت نیز با بیان اینکه از ساعت 18:30 بار ترافیکی سنگین معابر شروع می‌شود و تا حدود ساعت 21:00 ادامه دارد، می‌گوید: اما در برخی از بزرگراه‌ها مانند شهید همت و معابری این‌چنینی، ساعت‌ها با بارترافیکی سنگین و آزاردهنده روبه‌رو هستیم که گاهی اوقات تا ساعات پایانی شب ادامه دارد. وی اضافه می‌کند: دلیل تغییر ساعت پیک ترافیکی در تهران، تغییر ساعت رسمی کشور و کاهش طول روز است. در گذشته و به‌خصوص نیمه اول سال اوج ترافیك از ساعت 18 شروع و تا 22 شب ادامه داشت؛ اما در زمستان به دلیل کوتاه شدن روز و سردی هوا مردم سریع‌تر به منازلشان مراجعه می‌کنند و تلاش می‌کنند حداکثر تا ساعت 20:00 در خانه‌هایشان باشند. ما نزدیک به سه ساعت تغییر پیک ترافیکی داشته‌ایم. به گفته این مقام مسوول در پلیس راهور، دلیل ترافیک روزانه، ترددهای اداری دانش آموزان است که حتی تغییر ساعت اداری نیز در آن تاثیر چندانی ندارد.
سرهنگ حسینی تاکید می‌کند: با شروع فصل سرد همیشه 25 درصد افزایش بار ترافیکی داشته‌ایم که البته هر پدیده‌ای در ترافیک تهران تاثیرگذار است؛ از جمله برف و باران، خرابی ایستگاه‌های مترو و هر اتفاق کوچک دیگری؛ به‌طور مثال چند روز پیش ایستگاه مخبرالدوله خراب شده بود و بار ترافیکی آن حتی اتوبان امام علی (ع) را نیز به حد اشباع رسانده بود.
به گفته رئیس پلیس راهور تهران، ظرفیت خیابان‌های شهر تهران همانند یک لیوان مالامال از آب، از حجم خودروهای عبوری اشباع و تكمیل شده است و با اضافه شدن خودروهای جدید، همانند قطرات اضافه سرریز از لیوان پرآب، باعث می‌شود ترافیك از یك خیابان به معابر مجاور پس بزند.
در این میان ازدحام مسافر در حاشیه خیابان، تصادفات و روزهای خاص در تقویم، بر افزایش مقطعی ترافیک تهران اثر می‌گذارد. وی برای کاهش بار ترافیکی پایتخت پیشنهاد گسترش حوزه خدمات کنترل هوشمند معابر را می‌دهد، زیرا یکی از دلایل عمده ترافیک تهران، بی‌نظمی ناشی از کاهش کنترل‌ها است. همچنین برخی از تخلفات مانند سرعت غیرمجاز، تغییر مسیرهای خودروها، تردد بین خطوط و عدم رعایت حق تقدم‌ها و نقص فنی و تردد خودروهای سنگین غیرمجاز از دیگر عوامل ترافیک پایتخت است.
مصرف بنزین در منطقه تهران مهر ماه امسال با 4/2 درصد افزایش نسبت به مهر ماه پارسال از 424 میلیون لیتر فراتر رفت که نشان دهنده افزایش نسبی ترافیک است.