درد و رنج همسایگان فرودگاه

آلودگی صوتی فرودگاه مهرآباد سلامتی ساکنان محله‌های اطرافش را نشانه رفته است. هر هواپیمایی که در طول شبانه‌روز از روی باند این فرودگاه قدیمی تهران بلند می‌شود یا بر باند فرود می‌آید، صدای آن در محله‌هایی همچون سی‌متری‌جی، شهید دستغیب، میدان الغدیر، ۲۰متری شمشیری، تهرانسر، مهرآباد‌جنوبی، دکتر هوشیار، هاشمی و استاد معین شنیده می شود.

تحقیقات نشان می‌دهد آلودگی صوتی در درازمدت نه‌تنها بر شنوایی بلکه مستقیما بر عملکرد قلب و عروق انسان تأثیر منفی می‌گذارد. این در حالی است که میزان آلودگی صوتی مهرآباد همچنان حد مجاز را بسیار رد می‌کند و آمار روزهای اخیر گویای بی‌توجهی به ممنوعیت پروازهای شبانه این فرودگاه است.

آلودگی صوتی فرودگاه مهرآباد تقریبا 2برابر حد مجاز است؛ این میزان را میانگین اعداد به ثبت رسیده در دستگاه‌های سنجش آلودگی صوتی واقع در مناطق 9 و 21 تهران نشان می‌دهد. جالب اینجاست آلودگی صوتی مهرآباد حتی در زمان‌هایی از شبانه‌روز وجود دارد که شهروندان نیاز به آرامش و استراحت دارند. درواقع هواپیماهایی که با تأخیر به سمت تهران پرواز کرده‌اند، در نیمه‌های شب از روی هزاران واحد مسکونی‌ای عبور می‌کنند که ساکنانشان در خواب هستند.

البته که آنها به‌خاطر صدای بسیار زیاد موتور هواپیماها هیچ‌گاه خواب عمیق ندارند. درصورتی که طبق مقررات تعیین شده ورود هواپیماها به جز هواپیماهای مربوط به پروازهای امدادی و اضطراری بین ساعت 12شب (ساعت 24) تا 6صبح به مهرآباد ممنوع است. با وجود این اما، به‌خاطر تأخیرهای بسیار زیاد در پروازهای کشور، در عمل تعدادی از هواپیماها پس از ساعت 12شب به تهران می‌رسند و صدای‌شان روی اعصاب شهروندان است.

طبق استانداردهای جهانی (استاندارد سازمان جهانی بهداشت) آلودگی صوتی مجاز برای مناطق مسکونی در طول روز حداکثر 55دسی‌بل و طی ساعات شبانه حداکثر باید 45دسی‌بل باشد. حال با بررسی آمارهای به ثبت رسیده در ایستگاه‌های ثبت آلودگی صوتی در محله آذری، میدان بهاران و میدان الغدیر واقع در بلوار معلم،

واقعیت‌هایی نمایان می‌شود که نشان‌دهنده اختلاف زیاد آلودگی صوتی در اطراف مهرآباد با استانداردها هستند. در ایستگاه آذری از ابتدای سال تاکنون آلودگی صوتی، پایین‌ترین عدد ثبت شده 67.65دسی‌بل بوده است. اما در اغلب روزها اعداد ثبت شده بالاتر از 70بوده‌اند و در همین مهرماه میانگین آلودگی صوتی ثبت شده 71.48دسی‌بل بوده است. جالب اینکه در ساعات شبانه هم آلودگی صوتی در محدوده آذری به زیر 65دسی‌بل نرسیده است.

در محدوده میدان الغدیر و میدان بهاران اوضاع کمی بهتر بوده اما ساکنان آنها هم با آلودگی صوتی بیشتر از 65دسی‌بل دست و پنجه نرم می‌کنند. البته در میدان بهاران در برخی از ساعات شبانه، به‌خاطر فرود دیرهنگام هواپیماها، آلودگی صوتی مرز 75دسی‌بل را نیز درنوردیده است. به‌طور مثال در ساعات بین 24 تا یک ‌بامداد روز 10مهرماه آلودگی 78دسی‌بل به ثبت رسیده است.

به هرترتیب آلودگی صوتی فرودگاه مهرآباد به‌طور دائمی ساکنان محله‌های اطراف را رنج می‌دهد. اگرچه میزان آلودگی هنگام پیک سفرها و همچنین نشست و برخاست هواپیماها بسیار بیشتر می‌شود. به‌طوری که هنگام نشست و برخاست هواپیماها آلودگی صوتی در محدوده منطقه9 بین 100 تا 115دسی بل و در محدوده تهرانسر بین 90 تا 110دسی‌بل نیز می‌رسد و انحراف زیادی از حد استاندارد دارد.

تأثیرات آلودگی صوتی مداوم

حال سؤال اساسی اینجاست که آلودگی صوتی در طولانی‌مدت چه تأثیراتی بر سلامتی افراد می‌گذارد؟ مدیر واحد پایش آلودگی هوا و صدای شرکت کنترل کیفیت هوای شهر تهران که تاکنون تحقیقات بسیاری را در زمینه آلودگی صوتی پایتخت انجام داده‌اند در این رابطه می‌گوید:

«اگرچه اثرات مستقیم گوش دادن به صداهای بلند، به‌ویژه در یک دوره طولانی می‌تواند سبب کاهش شنوایی افراد شود اما آلودگی صوتی حتی با صدای کوتاه می‌تواند در درازمدت به‌طور غیرمستقیم بر جسم، روح و روان افراد اثرات منفی داشته باشد.» به گفته مریم نادری بدن انسان در برابر این سر و صداهای مزاحم و ناخواسته دچار نوعی استرس شده و تغییرات به‌وجود آمده در سیستم بدن می‌تواند سبب افزایش فشار خون، تغییر ضربان قلب، افزایش میزان کلسترول خون یا ترشح بیش از حد هورمون‌های بدن شود.

وی تأکید می‌کند درصورتی که این واکنش‌های استرسی بدن در قبال سر و صداهای مداوم، ادامه یابد در نهایت آسیب‌های جدی به سیستم گردش خون، سیسم قلبی و عروقی و سیستم‌های شکمی - روده‌ای وارد می‌شود. نادری همچنین مشکلات مربوط به سیستم قلبی و عروقی را یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها در اثر وجود آلودگی‌های صوتی عنوان می‌کند. دکتر مسعود اسلامی، فوق تخصص قلب و عروق نیز چنین مسائلی را مورد تأیید قرار می‌دهد.

وی با بیان اینکه یکی از مولفه‌هایی که در بروز بیماری‌های قلبی و عروقی نقش بسزایی دارد آلودگی صوتی است که متأسفانه در کشور ما چندان توجهی به آن نمی‌شود، می‌گوید: «آلودگی صوتی باعث آسیب رسیدن به جداره عروق می‌شود.» وی اعتقاد دارد آلودگی صوتی همانند سر و صدای فرودگاه‌ها در ساعات شبانه که با تردد خودروها همراه می‌شود، یک‌مرگ خاموش برای انسان به‌حساب می‌آید.

گفتنی است که طبق پژوهش‌ها ناراحتی‌های اجتماعی مانند اختلال خواب، گیجی، تهوع، اختلال در راه رفتن، تشدید برخی از امراض عصبی، کاهش میزان یادگیری و آسیب به میراث تاریخی از دیگر اثرات منفی آلودگی صوتی فرودگاه‌ها هستند. در این میان نباید فراموش شود که در منطقه9 مدارس ملاصدرا، مطهری، راه تربیت، 15خرداد و بیمارستان‌های شریعت رضوی و 503، مرکز درمانی نظام مافی و شهید ملکی، همچنین مرکز بهداشت غرب تهران و درمانگاه تقی‌نیا قرار دارند. درصورتی که باید آلودگی صوتی مراکز آموزشی بین 40 تا 45 و مراکز درمانی بین 30 تا 35 دسی‌بل باشد.

  راهکارهای جهانی برای کاهش سروصدای فرودگاه‌ها

امروز میزان آلودگی صوتی هواپیماهای مسافربری، ۷۵درصد کمتر از هواپیماهای چند دهه گذشته است اما همین میزان آلودگی صوتی باعث شده کشورهای توسعه‌یافته به‌دنبال راه‌حل‌هایی برای این منظور باشند. به‌طور نمونه پائولو د فورتزا، مدیر اداره حفاظت محیط‌زیست فرودگاه بین‌المللی «اوریو ال سیرو» شهر «برگامو» در نزدیکی میلان ایتالیا می‌گوید که چند گام را برای کاهش آلودگی صوتی درنظر گرفته‌اند.

نخست استفاده از حداکثر ظرفیت هواپیماهاست. قدم بعدی، نو کردن ناوگان هواپیمایی است و آخرین چاره کار هم استفاده از فرایند موسوم به کاهش سر و صداست، یعنی هدایت ترافیک هوایی در مسیرهای متنوع و عبور کمتر از مناطق شهری. در مونترال کانادا هم 4رویکرد را برای مدیریت سر و صدای حمل‌ونقل هوایی درنظر گرفته‌اند. کاهش نویز در منبع، سفارشی کردن ورودی‌های هواپیماها، برنامه تغییر مسیر ورود یا خروج هواپیماها با اندازه‌گیری دقیق و مداوم آلودگی صوتی و استفاده از دیوارهای جاذب صوت. این در حالی است که در فرودگاه مهرآباد تهران وعده نصب دیوار صوتی در بخشی‌هایی به‌ویژه بخش شرقی سال‌هاست که داده شده اما هنوز عملی نشده است.