چاره‌اندیشی برای شب‌مردگی‌های ممتد پایتخت

در حالی که کارشناسان، توسعه شب‌مردگی را عاملی برای توسعه آسیب‌های اجتماعی می‌دانند نمونه‌های آن را می‌توان در محله هرندی یا برخی محله‌های دیگر دید. از سوی دیگر برای رفع این معضل راهکارهایی همچون تشویق بخش خصوصی به ایجاد جاذبه‌های تفریحی و گردشگری چون هتل توصیه می‌شود که کارشناسانان برای مقابله با پدیده شب مردگی برگزاری جشنواره‌های شبانه در مکان‌های مناسب را توصیه می‌کنند.

به گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، ترافیک و شلوغی بیش از حد خیابان‌های پایتخت تقریبا تبدیل به ضرب‌المثل بین هموطنان و حتی گردشگرانی شده که به پایتخت ایران سفر می‌کنند.

ترافیک سنگین تهران موجب شده تا میانگین یک سفر درون‌شهری تا حدود ۵۵دقیقه نیز به طول بینجامد. این ترافیک روی دیگری نیز دارد. اگر خیابان‌هایی چون خیام، امام‌خمینی، فردوسی و مولوی در منطقه ۱۲یا معابری چون شهید بهشتی، شهید مطهری، طالقانی، استاد نجات‌اللهی و کریمخان در منطقه ۶ و برخی خیابان‌ها و محله‌های دیگر سرشار از ترافیک و تردد شهروندان هستند، در ساعات شبانگاهی، به‌اصطلاح پرنده هم در این خیابان‌ها پر نمی‌زند و حتی به‌نظر می‌رسد زندگی عادی شهروندی نیز در چنین خیابان‌هایی از بین رفته است. این معضل که در سال‌های اخیر گریبان برخی محله‌ها و خیابان‌های شهر را گرفته است، به شب‌مردگی معروف است.

دل شهر چگونه خالی شد؟

همشهری آنلاین نوشت: تا حدود ۳دهه قبل محدوده بازار تهران دارای ساکنانی بود که خانه و زندگیشان در این منطقه برقرار بود اما نبود امکانات و دسترسی‌های مناسب و توسعه فعالیت‌های اقتصادی موجب شد تا محله‌های مسکونی همجوار با بازار به مرور خالی از سکنه شوند و این محدوده ۱۱۰هکتاری شب‌ها تقریبا بدون هیچ سکنه‌ای باشد.

اما در طول ۲دهه اخیر تمرکز فعالیت‌های اقتصادی در مناطق مرکزی شهر مانند مناطق ۶، ۷، ۱۱و  ۱۲از یک‌سو و برخی کمبودهای دیگر که تأثیر مستقیم بر کیفیت زندگی شهری دارند، موجب شده است جمعیت ساکن در هسته مرکزی شهر مدام کاهش یافته و حتی روندی غیرطبیعی به‌خود بگیرد؛

تا جایی که در شرایط فعلی تردد در برخی از معابر این مناطق در ساعات شبانگاهی، ناامن و موجب بروز انواع آسیب‌های اجتماعی همچون حضور معتادان، سرقت و... شده است. البته ارائه امتیازاتی برای حضور برخی فعالیت‌های حقوقی در واحدهای مسکونی نیز موجب شده تا ساختمان‌های مسکونی در مناطق یادشده به مرور خالی از سکنه شوند.

نتایج تحقیقات انجام شده نشان می‌دهد که در ۴منطقه یادشده حدود ۱۳درصد از جمعیت ۵.۸میلیون نفری شهر زندگی می‌کنند. به‌عبارت دیگر در شرایطی که جمعیت مناطق همجوار هسته مرکزی شهر بین ۴۰۰تا ۵۰۰هزار نفر متغیر است اما متوسط جمعیت در این ۴منطقه ۲۵۰هزار نفر است.

براساس آماری که شهرداری منطقه‌۶ در سال گذشته به شورا شهر تهران ارائه کرد، به خوبی مشخص است که در سال‌های اخیر حجم تغییر کاربری‌های مسکونی به اداری در این منطقه‌۵۵ درصد رشد داشته است. نتیجه این امر نیز کاملا مشخص است. در ساعات شبانگاهی شما شاهد کمترین ترددها در خیابان‌هایی همچون طالقانی، استاد نجات‌اللهی، شهید قرنی، شهید‌بهشتی و شهید مطهری هستید.

شب‌مردگی، منشأ بروز آسیب‌های اجتماعی

محمد سالاری، رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران که سابقه حضور در همین سمت در دوره چهارم شورای شهر را نیز در کارنامه کاری خود دارد، شب‌مردگی را یکی از تهدیدات جدی برای شهر می‌داند. این عضو شورای شهر تهران پیش از این در دیدار با شورایاران منطقه‌۷ تهران به این مسئله اشاره کرده و گفته است: شب‌مردگی پدیده‌ای است که منشأ بروز و ظهور آسیب‌های جدی می‌شود و می‌توان مناطق ۶ و ۱۲ را برای این موضوع مثال زد.

در حالی که کارشناسان، توسعه شب‌مردگی را عاملی برای توسعه آسیب‌های اجتماعی می‌دانند نمونه‌های آن را می‌توان در محله هرندی یا برخی محله‌های دیگر دید. از سوی دیگر برای رفع این معضل راهکارهایی همچون تشویق بخش خصوصی به ایجاد جاذبه‌های تفریحی و گردشگری چون هتل توصیه می‌شود. برگزاری جشنواره‌های شبانه در مکان‌های مناسب نیز از راهکارهایی است که برخی دیگر از کارشناسان برای مقابله با پدیده شب‌مردگی توصیه می‌کنند.

۳۰تیر چگونه زنده شد؟

خیابان ۳۰تیر از نوروز ۹۶و سپس از‌ ماه رمضان امسال تجربه‌ای نو را کسب کرده است. خیابان ۳۰تیر که به گذر ادیان معروف است و سابقه تاریخی و فرهنگی غنی از پایتخت را در خود جای داده در سال‌های اخیر به معضل شب‌مردگی دچار شده بود اما راه‌اندازی خیابان غذایی موجب شد تا فضایی متفاوت برای شهروندان ایجاد شود.

هم‌اکنون هر شب تعداد بسیاری از شهروندان به این خیابان مراجعه می‌کنند تا در فضایی پر از رنگ و نور دقایقی را در کنار خانواده‌شان سر کنند. این امر موجب شده تا معابر و فضاهای شهری اطراف خیابان ۳۰تیر همچون پایانه فیاض‌بخش به‌دلیل حضور گسترده شهروندان و رونق کسب و کار از معضلاتی همچون حضور افراد معتاد و کارتن‌خواب تا حدودی رهایی یابند. دکتر امان‌الله قرائی‌مقدم، جامعه‌شناس درباره وجود چنین فضایی در شهر می‌گوید:چنین اماکنی از نیازهای اصلی شهرها هستند. فردگرایی، تنهازیستن، از خود بیگانه‌شدن و در تنهایی به سر بردن از نتایج صنعتی‌شدن جامعه و به‌وجود آمدن روابط صوری در شهرهای بزرگ است. حتی باید چنین برنامه‌هایی را در خیابان‌های دیگر شهر نیز گسترش داد. به گفته وی محله‌های بسیاری در تهران وجود دارند که می‌توان با اجرای چنین برنامه‌هایی حیات دوباره به آنها داد یا نشاط بیشتر را در بین شهروندان این محله‌ها به‌وجود آورد.

این استاد دانشگاه می‌افزاید: اطراف بازار، منیریه، امیریه و در شمیران که بافت معنوی و حس نوستالژیک دارند، می‌توان چنین برنامه‌هایی را اجرا کرد.

به اعتقاد قرائی‌مقدم این کار موجب همدلی شده، سرمایه اجتماعی را بالا برده و از آسیب‌های اجتماعی هم جلوگیری می‌کند. ضمن اینکه این کار می‌تواند الگوی شهرهای دیگری چون شیراز، اصفهان و مشهد نیز شود.