وضعیت نابهنجار ناوگان اتوبوس‌رانی شیراز در ماه مبارک رمضان

گشت و گذاری کوتاه با اتوبوس‌های شهری شیراز به هر ناظر بی طرفی نشان می‌دهد که این ناوگان از مشکلات بسیاری رنج می‌برد و یکی از علل عدم تمایل شهروندان برای کنار گذاشتن وسیله نقلیه شخصی، ایرادات پرشمار ناوگان اتوبوسرانی شیراز است.

شاید ساده‌ترین کار دنیا در شرایط تغییر اعضای شورا و تحولات محتمل مدیران شهرداری، فهرست کردن نقاط ضعف و نواقص و ترتیب دادن انتقادات بلند بالای رسانه‌ای باشد، این چنین رویه‌ای اما به‌دوراز مشی انصاف و حق‌طلبی و حتی خارج از اصول اخلاقی رسانه‌ایست.

برای بیان عادلانه نقاط منفی حوزه حمل‌ونقل و ترافیک در شیراز باید تأکید کنیم که شمار کارهای مثبت در این حوزه بسیار است و انصافاً در سالیان اخیر روند احداث زیرساخت‌های حمل‌ونقلی از تقاطع و پل عابر پیاده تا مترو و روگذر و ... رشد داشته و تزریق اتوبوس و تاکسی جدید به ناوگان حمل‌ونقل و تدابیر دیگر از احداث ایستگاه تا اصلاح هندسی و رفع نقاط خطرزا به وسیله هوشمندسازی، همه و همه در شمار اقدامات مثبت قابل‌ذکر است، از سویی اما بدون تعارف وضعیت حمل‌ونقل در شیراز هنوز تا نقطه ایدئال که نه، حتی تا نقطه مطلوب نیز فاصله بسیار دارد و این مسئله به‌ویژه در روزهای گرم ماه مبارک رمضان خود را نشان می‌دهد وقتی‌که برای یک سفر کاری به شهر مرکزی استانی هم‌جوار بروی و ببینی تمام خودروهای مسیر یک شهرک اقماری تا مرکز آن استان که تقریباً معادل مرودشت تا شیراز است روشن کردن کولر برای مسافر را مانند بستن کمربند ایمنی یا سوار نکردن دو نفر در صندلی کنار راننده پذیرفته‌اند و تاکسی‌های داخل شهر نیز از دو مورد، حداقل یکی در مسیرهای خطی و طولانی‌تر که نیاز به باز و بسته کردن درب خودرو کمتر است اقدام به روشن کردن وسایل سرمایشی می‌کنند و این برای اتوبوس‌ها تقریباً همه‌گیر است، این مسئله نشان می‌دهد که فرهنگ‌سازی و کار آموزشی انجام‌شده یا حداقل دوره‌های آموزشی آنها مثمر ثمرتر از شیراز ما بوده، وقتی به یاد بیاوریم که در ذیل مصوبه ابتدای هر سال شورای شهر مبنی بر افزایش نرخ کرایه تاکسی و اتوبوس، بر حقوق مسافر نیز به‌طور نمادین تأکید شده و عنوان می‌شود بهره‌مندی از وسایل گرمایشی و سرمایشی در زمره حقوق مسافران است با چنین وضعیتی از خود سؤال می‌کنیم که اکثریت اتوبوس‌های شهر شیراز چرا باید تا بدین حد فرسوده و خارج از استاندارد باشند که راننده کولر آبی را به‌صورت دست‌ساز برای خود مستقر کند و مسافران انبوه و بیش از ظرفیت بارگیری شده در فضایی تنگ و محصور از حداقل‌ترین امکانات رفاهی محروم باشند؟ پاسخ شهرداری و شورا به این نبود امکانات و توقف‌های بدون حساب‌وکتاب و خارج از ایستگاه اتوبوس‌ها و سوار کردن مسافر بیش از ظرفیت، در جلسات خبری معاونان و روسای متعدد سازمان و معاونت حمل‌ونقل و ترافیک مکرر تکرار شده که اعتبار خرید اتوبوس از سوی دولت پرداخت‌نشده و همین اتوبوس‌های تزریق‌شده به ناوگان با هزینه خودمان است و دوره‌های آموزشی برای توجیه رانندگان برگزار کرده‌ایم و نصب ادوات هوشمند برای کنترل رفتارهای ترافیکی رانندگان مدنظر است و از آن مهم‌تر هم تأکید مدیران شهری بر مترو است که تمام اعتبارات را بلعیده و صدالبته اگرچه در جای خود بسیار مهم است اما نمی‌تواند تماماً جایگزین خدمات دیگر شود.

این مشکلات اما گاه پاسخ‌هایی ساده‌تر از آن چیزی دارد که مسئولان شورا و شهرداری عنوان می‌کنند و پاسخ به‌جای وعده بلندمدت نصب ادوات هوشمند و تدوین طرح جامع چند ده‌ساله، در فرهنگ‌سازی کوتاه‌مدت توأم با نظارت قوی و نهادینه‌سازی باورمندی به حقوق شهروندان است.

شهروند شیرازی، امروز این مسائل را می‌بیند و از خود سؤال می‌کند آیا طرح جامع حمل‌ونقل و ترافیک که قرار است تکلیف اجرای محدوده ترافیک، دسترسی به حرم، جانمایی خطوط ویژه، تعداد اتوبوس موردنیاز، مسیرهای جدید مترو، حمل‌ونقل متناسب با مناطق گردشگری و غیره و غیره را مشخص کند در شورای بعد به چه سرانجامی دچار خواهد شد و با فرض این‌که به انجامی برسد آیا بر وضعیت امروز شهر اثر مثبت دارد یا خیر؟ و آیا نتایج این طرح جامع چنانکه قرار بود به‌صورت مرحله ارائه و اجراشده است یا خیر؟

شاید اگر گروه‌های پژوهشی علاوه برشمارش خودروهای ورودی و خروجی، نظرسنجی‌های جدی‌تری از نیازها، مطالبات و انتقادات شهروندان در سطح شهر به عمل می‌آوردند پاسخ‌های سریع‌تر و قابل‌اجراتری برای معضلات امروز شیراز به دست می‌آمد چنانکه این شهر یکی از بدترین کلان‌شهرهای ایران از نظر «پیاده‌رو» و «پیاده راه» بوده و همچنان هر پیاده‌روی نصفه و نیمه موجود آن به‌سادگی توسط مشاغل مختلف، خودروهای پارک شده در سایه، کارگاه‌های ساختمانی و انواع وسایل نقلیه دوچرخ و چند چرخ تهدید می‌شود و گاه برای عبور از عرض خیابان‌ها و بلوارهای «دو‌طرف مسکونی» شیراز باید اقدام به نگارش وصیت‌نامه مکتوب و خوانش چهارقل کرد که همچنان تعداد پل‌های عابر‌پیاده در بسیاری مناطق پرتراکم اندک، فواصل آن نجومی و امکانات لازم برای معلولان و کهن‌سالان در حد یک شهر دورافتاده مرزی است، شهری که در کنار آسایشگاه جانبازان تقاطع شلوغ غیر همسطح می‌سازد، شهری که تجاوز کارگاه‌های ساختمانی و نخاله‌های آن به حریم پیاده عادی و مصوبه انتقال کارگاه‌ها به ارتفاع در حد شعار باقی‌مانده و امتداد پیاده‌روهای آن گاه به جوی و جدول، گاه به دیوار و گاه به ناکجاآباد منتهی می‌شود و تنها راه یک نابینا یا جانباز ویلچری برای سالم ماندن در این شهر بیتوته در منزل است.