آیا حملونقل حومهای، حاشیهنشینی و ترافیک را افزایش میدهد؟
شرط موفقیت قطارهای حومهای
تیننیوز| توسعه شهرها بر مبنای حملونقل ریلی یا آنچه از آن به عنوان شهرسازی ریلپایه یاد میشود از محورهای اصلی برنامهریزیهای کلان دولت یازدهم در زمینه بهبود وضعیت حملونقل عمومی است و در این میان تلاش برای توسعه قطارهای ریلی حومهای از بارزترین فعالیتهای تصمیمگیران و تصمیمسازان حملونقل کشور است که اگر با برنامهریزیهای درست پیش رود، میتواند سهم مهمی در کاهش خودروهای بیشماری باشد که هر روز از شهرهای کوچکتر به کلانشهرها میآیند و آلودگی هوا را افزایش میدهند.
اتصال ارزان و سریع مناطق حاشیهای و حومه به شهر مرکزی، کاهش تمایل به سکونت در شهر مرکزی و افزایش کیفیت زندگی، از مهمترین مزیتهای شهرسازی ریلپایه و توسعه حملونقل حومهای ریلی است اما برخی کارشناسان معتقدند در کنار این مزیتها، اگر برنامهریزی درستی برای توسعه ریلی حومه درنظر گرفته نشود این شیوه حملونقلی میتواند معایبی مانند حاشیهنشینی ناموزون و افزایش آلودگی ناشی از تردد خودروهای ساکنان شهرهای اقماری به شهر مرکزی را به دنبال داشته باشد.
مهمترین نمونه در این زمینه شهر تهران است که صبح و عصرها ترافیک سنگینی از ورود و خروج خودروهای ساکنان شهرهای اقماری را تجربه میکند. تاکید برنامهریزان حملونقل کشور این است که در این کلانشهر، راهاندازی و توسعه حملونقل ریلی حومهای منظم و در دسترس، میتواند باعث کاهش تمایل به سکونت در مرکز و در نتیجه کاهش تردد خودروها به تهران و کاهش آلودگی هوا شود.
اگر از زاویه دیگر به موضوع نگاه کنیم، این مسئله با زمینهسازی برای افزایش جمعیت شهر مرکزی (تهران) میتواند سبب افزایش بیرویه جمعیت شهرهای حومهای و تبدیل به تهدیدی برای جمعیت حاشیهای و میزان تردد خودروهای شخصی در این شهرها باشد. در واقع بدان معناست که اگرچه با ایجاد خطوط ریلی قصد برطرف کردن مشکل ترافیک و ورود خودروها به شهر را داشتهایم اما این کار، افزایش جمعیت شهرهای اقماری را هم به دنبال خواهد داشت زیرا به دلیل ارزانتر بودن زمین و مسکن در شهرهای اقماری، افراد زیادی میتوانند در آن زندگی و در شهر مرکزی کار کنند.
اینکه افزایش جمعیت در شهرهای حومهای با توسعه حملونقل ریلی چه آسیبی میتواند به دنبال داشته باشد را رضا وثوقی، کارشناس ارشد حملونقل در گفتوگو با صمت توضیح میدهد و میگوید: زندگی کردن در حاشیه کلانشهرها و شهرهای اقماری هزینههای کمتری برای افراد دارد و ساکنان این مناطق میتوانند با تکیه بر حملونقل ریلی به اشتغال مناسبتری در شهر مرکزی دست یابند بنابراین احتمال اینکه بتوانند بعد از چند سال خودرو شخصی تهیه کنند و با آن به شهر مرکزی تردد کنند بسیار زیاد است. این مسئله میتواند احتمال افزایش ترافیک در سالهای بعد از توسعه
حملونقل ریلی حومهای را افزایش دهد.
برنامهریزی بر مبنای شهرسازی ریلپایه
افزایش مهاجرت و حاشیهنشینی از دیگر مشکلاتی است که توسعه بدون برنامهریزی و بدون آیندهنگری قطارهای حومهای میتواند به دنبال داشته باشد. حمید سیادت موسوی، کارشناس حملونقل ریلپایه در پاسخ به صمت افزایش مهاجرت با توسعه قطارهای حومهای را دارای احتمال پایین میداند و میگوید: تجربه جهانی نشان میدهد توسعه حملونقل ریلی منطقهای بیشتر از اینکه مهاجرت به مرکز را افزایش دهد جذابیت شهرهای غیرمرکزی را افزایش میدهد.
این بدان معناست که خانوادههای جوان اگر بدانند به جای زندگی در تهران در یک خانه کوچک میتوانند در فاصلهای از مرکز، زندگی بهتر و باکیفیتتری داشته باشند ترجیح میدهند در آنجا زندگی و حتی کار کنند. از سویی وجود حملونقل ریلی به آنها این فرصت را میدهد که هر لحظهای اراده کردند به تمام فرصتهای مختلفی که در شهر مرکزی وجود دارد دسترسی داشته باشند. به باور وی، بسیاری از مهاجرتها علاوه بر مسائل اقتصادی ناشی از احساس دور بودن از رویدادهای مهمی است که در مرکز اتفاق میافتد.
بنابراین وقتی مردم با ریل به شهرمرکزی دسترسی داشته باشند ترجیح میدهند در جای آرامتری (حاشیه) زندگی کنند و هر لحظه لازم شد به مرکز دسترسی داشته باشند. این کارشناس شهرسازی ریلپایه احتمال افزایش حاشیهنشینی منفی و افسارگسیخته با توسعه ریلی را ضعیف میداند اما یادآوری میکند که در ایران، نبود برنامهریزی منطقهای مناسب میتواند تهدیدی برای افزایش حاشیهنشینی باشد.
به گفته وی، در ایران در حالی بیشتر برنامههای توسعه متمرکز بر شهر مرکزی بوده که در برنامهریزی نباید شهر و حاشیه را جدا از یکدیگر ببینیم بلکه شهر مرکزی و شهرهای دیگر هرکدام باید برتریها و ویژگیهای خود را داشته باشند.
او تایید میکند که اگر تنها به دنبال بردن ریل به حاشیه باشیم احتمال افزایش حاشیهنشینی وجود دارد اما شهرسازی ریلپایه با نگاهی که به توسعه همزمان شهر و حملونقل ریلی عمومی دارد، به دنبال کاهش چنین آسیبهایی است.
راهکارهایی برای کاهش مشکلات
اگرچه سیادتموسوی با تاکید زیادی احتمال حاشیهنشینی افسارگسیخته با توسعه حملونقل ریلی حومهای با تکیه بر شهرسازی ریلپایه را نادرست میداند اما اگر به نظر وثوقی مبنی بر افزایش آلودگی هوا در سالهای بعد از توسعه ریلی به دلیل افزایش استفاده از خودروهای شخصی بازگردیم، به نظر میرسد لازم است به دنبال راهکارهایی برای پیشگیری از این وضعیت باشیم. در واقع باید همزمان با احداث خطوط ریلی، اقدامات دیگری را به عنوان پیشنیازهای ضروری این کار انجام دهیم.
وثوقی در این زمینه میگوید: باید طرح جامع توسعه شهر و چشمانداز دولت درباره میزان جمعیتپذیری شهرهای اقماری، پیش از احداث خطوط ریلی مشخص و برنامهریزی شود که این شهر، جمعیتی بیش از اندازه تعیین شده را در خود جای ندهد. این همان چیزی است که به گفته کارشناسان، شهرسازی ریلپایه به دنبال آن است.
از سوی دیگر به گفته این کارشناس، در کنار ایجاد زیرساختهای ریلی، باید برای خودروهای شخصی محدودیتهایی درنظر گرفته شود. در واقع او تاکید میکند که وقتی قطارهای حومهای برای دسترسی ارزان و سریع به مرکز ایجاد شدهاند، میتوان برای تردد خودروهای شخصی که آلودگی و ترافیک به همراه دارند، عوارضی وضع کرد. نکته دیگری که او بر آن تاکید دارد این است که افزایش فرصتهای اشتغال در شهرهای حاشیهای میتواند مانع از تردد روزانه به شهر مرکزی شود. وثوقی تاکید دارد برای جلوگیری از آسیبهای ترافیکی اتصال ریلی شهرهای اقماری و شهر مرکزی، این دو سیاست باید به
طور همزمان و جدی اجرایی شود.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تین نیوز در وب منتشر خواهد شد.
تین نیوز نظراتی را که حاوی توهین یا افترا است، منتشر نمیکند.
پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.
انتشار مطالبی که مشتمل بر تهدید به هتک شرف و یا حیثیت و یا افشای اسرار شخصی باشد، ممنوع است.
جاهای خالی مشخص شده با علامت {...} به معنی حذف مطالب غیر قابل انتشار در داخل نظرات است.