◄ قطار سریع السیر؛ فرصت یا تهدید؟ / دفاتر ممیزی تکنولوژی؛ چشم بینای صنعت حمل و نقل

تین نیوز | در بخشی دیگر از گزارش مربوط به "نگاه شما در شبکه‌های اجتماعی"، موضوع زیر که توسط "مجید" در اتاق فکر حمل و نقل در شبکه‌اجتماعی " لینکدین " مطرح شده‌است به همراه دیدگاه‌های شما در این مورد بازنشر می‌شود:

پیشنهاد ایجاد "دفاتر ممیزی تکنولوژی" در سازمان‌های حمل و نقل شهری و برون شهری
امروز نقش تکنولوژی در ایجاد جایگاه رقابتی برای موسسات صنعتی‌، بازرگانی و خدماتی بر کسی پوشیده نیست. تکنولوژی در دنیای امروز به منزله موتور رشد اقتصادی کشورها می‌باشد. بخش عمده تولید ناخالص داخلی کشورها ناشی از بکارگیری تکنولوزی‌های مختلف در عرصه تولید‌، فرایندها و بازاریابی محصولات و خدمات می‌باشد. شرکت‌های پیشرو دنیا از اهرم تکنولوژی برای کسب بیشترین منافع و سهم بازار استفاده لازم را می‌برند. دولت‌ها نیز به این امر واقف بوده و سرمایه گذاری وسیعی را با مشارکت بخش خصوصی در حوزه خلق تکنولوژی‌های جدید و توسعه فن آوری‌های موجود می‌نمایند. در حوزه عملیات بیشترین نقش تکنولوزی در ارتقاء بهره وری است. یک مثال موفق بر می‌گردد به رفرم ساختاری در راه آهن آمریکا که از سال 1980 آغاز و تنها با گذشت چند سال از اجرای آن با رشد چند برابری بهره وری روبرو شد. در راه آهن آمریکا علیرغم افزایش هزینه دستمزد و رشد قابل توجه نرخ سوخت و در عین حال کاهش نرخ تعرفه حمل و نقل ریلی باز هم شاهد رشد چندبرابری بار و مسافر جابجا شده و افزایش درامد‌های مربوطه می‌باشیم که در مجموع شاهد رشد حدود 5 برابری بهره‌وری بوده‌ایم. علت این امر چه می‌تواند باشد؟ چطور ممکن است در یک بنگاه اقتصادی هزینه‌ها افزایش یابد‌، قیمت خدمات کاهش یابد اما باز هم رشد عملکرد و درامد را به همراه داشته باشد؟
به نظر می‌رسد مهمترین مسئله ای که در این بین تاثیر شگرفی داشته است استفاده از تکنولوژی متناسب به منظور اولا کاهش هزینه‌ها(مثلا مصرف سوخت) و دوم ارتقاء قابلیت‌های عملکردی بوده است که منجر به افزایش بهره وری گردیده است.
قصدم از این مقدمه تاکید بر اهمیت تکنولوژی است. اما نکته‌ای که بنده به دنبال طرح آن هستم این است که حال چگونه می‌توان همواره سازمان متبوع خود را در جریان تغییرات تکنولوژیکی محیط و توانمندی‌های تکنولوزیکی خودمان قرار دهیم. معمولا این وظیفه بر عهده دفاتر ممیزی تکنولوژی است. این دفاتر ضمن اینکه همواره تغییرات در تکنولوژی‌های مرتبط را رصد می‌نمایند‌، ارزیابی دقیقی از قابلیت‌ها و فاصله تکنولوزیکی سازمان هم ارائه می‌نمایند. اگر تاملی در سازمان‌های حمل و نقلی کشور در حوزه‌های مختلف داشته باشیم به سادگی می‌توان عدم حضور چنین نهادی را احساس کرد.
مثلا در بخش ریلی سال‌هاست که از فن آوری‌های بسیار قدیمی‌در حوزه‌های مختلف استفادده می‌شود در حالیکه از نقطه نظر بهره وری از قابلیت خوبی در مقایسه با تکنولوژی‌های جدید برخوردار نیستند. مشکل دیگر آنجاست که وقتی براورد خوبی از توان تکنولوزیکی خودمان نداریم ممکن است در انتخاب فن آوری‌های جدید بدون در نظر گرفتن بسترهای لازم برای آن به دنبال آندسته از فن آوری برویم که عملا مناسب ما نیست. مثال طرح انتخاب قطار مگلو برای مسیر تهران مشهد که یادتان هست از همین دست مشکلات است.
البته ممکن است سوال شود که با توجه به خصوصی سازی این کار وظیفه بخش خصوصی است که تا حدودی هم درست است و آنها نیز باید در حوزه کاری خودشان به این امر توجه ویژه نمایند تا از مزیت رقابتی آن هم برخوردار شوند اما در هر صورت نقش دولت همچنان پررنگ است و در این خصوص باید سرمایه گذاری نماید.
اولین پیشنهادم به شرکت‌های راه آهن و سازمان بنادر است که در ساختار خور دفتر ممیزی تکنولوزی را ایجاد نمایند. دوستان نظرات خودشان را بدهند که اگر چنین طرحی مفید است چه مشخصاتی می‌تواند داشته باشد.
دوستان در خصوص اطلاعات اشاره شده مربوط به رفرم حمل و نقل ریلی آمریکا مقاله پیوست را ملاحظه نمائید. اسلایدهایی مربوط به رشد بهره وری حمل و نقل ریلی آمریکا در مقاله ارائه شده است که دیدن آن خالی از لطف نیست. ضمنا اگر در سازمان‌های حمل و نقلی داخل کشور تجربه دفاتر ممیزی تکنولوژی وجود دارد اعلام شود.
عنوان مقاله
الزامات تحقق رشد حمل ونقل ریلی
http://www.slideshare.net/babaie/ss-27643546

فکر کنم مشکل اینجاست که اصولا کشورهایی نظیر ایران چون همیشه مصرف کننده تکنولوژی دیگران بوده‌اند لذا اهمیت موضوع برایشان کاملا روشن نیست. مثلا همین قطار سریع السیر که همگی علاقمند به توسعه آن هستیم بدون توجه به ابعاد تکنولوژیکی آن نه تنها فرصت نیست که ممکن است به تهدیدی برای حیف و میل منابع مالی و همچنین به خطر افتادن ایمنی گردد. مشکل دیگر این است که تصور ما از تکنولوژی بعد سخت افزاری آن است و ابعاد دانش فنی و سیستم‌های پشتیبان هیچگاه مورد توجه نبوده است. به همین خاطر است که عمده تکنولوژی‌هایی که در طول سالیان اخیر به کارگرفته شده است در زمان بهره برداری با مشکلات اساسی مواجه شده و بعضا از گردونه بهره برداری نیز خارج گردیده است. واقعا به نظر شما توانمندی‌های فعلی مجموعه‌های حمل و نقل برای توسعه جهشی تکنولوژی‌های نوین آماده است؟ دفاتر ممیزی تکنولوژی به عنوان چشم بینای بخش حمل و نقل به ما کمک می‌کند تا کمبودها و نقائص را شناسایی کنیم و در انتخاب تکنولوژی مناسب و نه لزوما پیشرفته با چشم باز عمل کنیم.

حسین نظر داده است:
 چند سال پیش مرکز تحقیقات روی موضوع انتقال تکنولوژی لکوموتیو بررسی اولیه ای نمود که همین مطالعه پیچیدگی‌ها و جنبه‌های مختلف کار را نشان داد که بسیاری افراد از آن آگاهی ندارند. به عنوان مثال اشاره به سطوح هفت گانه انتقال تکنولوژی. وقتی کارشناسان یا مدیران می‌گویند انتقال تکنولوژی باید صورت گیرد کدام یک از این سطوح هفت گانه مد نظرشان است؟
از در نظر گرفتن جایگاهی برای ممیزی (یا ارزیابی یا برنامه ریزی انتقال یا مدیریت) تکنولوژی در ساختار دستگاه‌های بزرگ مانند راه آهن استقبال می‌نمایم.

مجید نظر داده است:
در فرایند برنامه ریزی تکنولوژی اولین قدم پیش بینی تکنولوژیست. هر سازمانی باید بتواند آینده ای مطلوب را برای خود در نظر گرفته و بر اساس قابلیت‌های خود در آن مسیر حرکت نماید. برای تحقق این هدف لازم است که بدانیم در کجا ایستاده ایم و فاصله ما با دنیا در ابعاد مختلف تکنولوژی چه میزان است. دفاتر ممیزی مهمترین وظیفه شان این موضوع است. از سوی دیگر پیوند میان استراتزی‌های تجاری سازمان با استراتژی تکنولوژی بسیار مهم است. اگر برای بخش تکنولوژی استراتژی مشخصی نداشته باشیم در آنصورت ممکن است حتی برخی از استراتژی‌های تجاری تعیین شده ما را از اهداف تکتولوژیک مان دور کند.

باقر نظر داده است:
به نظر می‌رسد که در ایران نقش رسد تکنولوژی توسط پیمانکار صورت می‌پذیرد و سپس به کارفرماها ارائه می‌شوند.

مجید نظر داده است:
وقتی صحبت از تکنولوژی و ممیزی آن به میان می‌آید یعنی می‌خواهیم به دنبال ناشناخته‌ها باشیم و فراتر از وضعیت موجود فکر کنیم. یعنی به دنبال ایده‌های نو هستیم. یعنی نمی‌خواهیم در فضای رقابتی عقب بمانیم. یعنی اینکه برای آینده بهتر از حالا برنامه ریزی کنیم. اصولا به دلیل ماهیت سرمایه بر بودن و مبنای تحقیق و توسعه در این حوزه همواره دولت‌ها نقش اصلی را برعهده می‌گیرند و البته از پتانسیل بخش خصوصی هم استفاده می‌کنند. اگر از تعدادی شرکت‌های خصوصی بزرگ بین المللی نظیر داروسازها‌، فن آوری اطلاعات و آی سی تی بگذریم در بقیه امور تقریبا این دولت‌ها هستند که مدیرت تکنولوژی را بر عهده دارند. بخش خصوصی نه توان مالی و نه انگیزه اقتصادی لازم را برای ورود به این مباحث دارد. مثلا در بخش حمل و نقل خودمان شرکت‌های خصوصی در این قد و اندازه نیستند که چنین نگاهی به امر مهم تکنولوژی داشته باشند. آنها باید تحت یک برنامه یکپارچه ملی هدایت شوند. فلسفه ایجاد پارک‌های علم و فن آوری از سوی دولت هم بدین جهت بوده است. ایجاد شرکت‌های دانش بنیان هم در همین راستا تعریف می‌گردد. پس اگر دولت در این حوزه‌ها به صورت سیستماتیک و برنامه ریزی شده ورود نکند قطعا و قطعا نتیجه مناسبی به دست نخواهد آمد. در حوزه حمل و نقل شهری و بین شهری (جاده ای، ریلی، هوایی و دریایی) مصادیق بسیاری می‌توان نام برد که جا دارد دفاتر ممیزی تکنولوژی در بدنه سازمان‌های دولتی فعال گردند و با استفاده از اهرم‌های در اختیار و بخش خصوصی به دنبال رصد تکنولوژی‌های منایب برای حوزه خودشان باشند. لازم می‌دانم مجددا تاکید نمایم که مدیریت تکنولوزی حوزه وسیعی را شامل می‌شود که یکی از شاخه‌های آن انتقال تکنولوژی است که به اشتباه هین بخش را بیشتر مورد توجه قرار می‌دهیم و خساراتی به کشور وارد می‌شود که خود دوستان مثال‌های بسیاری از آن را سراغ دارند.