تماشای پشت صحنه پرواز همراه با مهندسانی از جنس تلاش و تخصص

متخصصان متعهد الکترونیک هواپیمایی کشورمان توانسته‎‌اند در دوران جنگ تحمیلی و نیز تحریم‌های ناجوانمردانه، درجاده خودکفایی میهن اسلامی گام‎های بلندی بردارند تا امروز شاهد وضعیت مطلوب این صنعت و ایمنی نشست و برخاست هواپیماها در آسمان باشیم. امروزه در دوران پساتحریم نیز نقش این مهندسان بسیار پررنگ تر از گذشته است.

به گزارش تین‌نیوز به نقل از روابط عمومی شرکت فرودگاه‎ها و ناوبری هوایی ایران، روز الکترونیک هواپیمایی یادآور و تلنگری برای توجه به خدمت متخصصان صبور و متعهدی است که سخت‎ترین شرایط کاری را در کارگاه‎ها هنگام تعمیر و ساخت سامانه‎های ارتباطی و الکترونیکی و در نصب این سامانه‎ها در دشوارترین شرایط جغرافیایی و راه‎های ناهموار به جان می‎خرند.

متخصصان الکترونیک و ارتباطات در پشت صحنه باند و فرودگاه و پرواز با صبوری و دقت تلاش می ‎ کنند سفری ایمن را برای مسافران رقم بزنند و اهمیت و حساسیت زحمات این متخصصان قابل توجه است. هواپیما، باند و آسمان که المان‎های سفر هوایی هریک از ما هستند، با سیستم‌های اطلاعاتی و مخابراتی گوناگونی به یکدیگر متصل می‌شوند تا شرایط برای نشست و برخاست هواپیماها در بستری ایمن فراهم شود.

این بستر را متخصصان الکترونیک و ارتباطات تنها با انگیزه رقم زدن بهترین خاطرات همراه با سلامتی و آرامش برای مسافران فراهم می‌کنند و فعالیت این متخصصان مستقیما مرتبط با مسایل امنیتی و ایمنی فضای هر کشوری است، چراکه مهندسان این حوزه باید از تمام ویژگی‌های دستگاه‌های کمک ناوبری مطلع باشند و به درستی از این دستگاه‌ها نگهداری کنند تا آسمان این سرزمین در امنیتی کامل بماند وهمگان به خوبی می دانیم که اهمیت و حساسیت زحمات این متخصصان فراتر از مرز و بوم یک کشور است.

ارتباطات هوانوردی از لحظه بلند شدن هواپیما از باند تا محدود برج ‎ ، اپروچ و مرکز کنترل فضای کشور و همچنین از سیستم ‎ های کمک ناوبری که نقش هدایت هواپیما را دارند تا سیستم ‎ های راداری و اتوماسیون که نظارت را تسهیل می ‎ کنند، به دست توانای متخصصین الکترونیک هواپیمایی نصب و نگهداری و تعمیر (نرم افزاری و سخت افزاری) می ‎ شوند و این مجموعه خدمات، ایمنی را در صنعت هوانوردی به ارمغان می ‎ آورد و در حوزه امنیت هوانوردی نیز سیستم ‎ های کمک بازرسی که هم تسهیل بازرسی و هم تکریم ارباب رجوع را دارد، توسط مهندسان الکترونیک هواپیمایی نصب ‎ ، نگهداری و رفع عیب می ‎ شوند.

پیش‌ترها در مهرماه هر سال روزی را به عنوان روز الکترونیک هواپیمایی جشن می‌گرفتند اما از سال گذشته همزمان با عضویت انجمن متخصصان الکترونیک هواپیمایی ایران در سازمان جهانی غیرسیاسی و غیر دولتی IFATSEA موضوع تعیین روز جهانی الکترونیک هواپیمایی نیز مطرح و در پی آن با موافقت اعضا، 12 نوامبر به عنوان روز جهانی «الکترونیک هواپیمایی» معرفی شد.

به این بهانه ‎ دمی را همراه مردان و زنان صنعت الکترونیک هواپیمایی در اداره‎کل ارتباطات و ناوبری هوایی شرکت فرودگاه‎ها می گذرانیم.

استفاده از کمترین امکانات موجود داخلی در مقابله با تحریم ‎ ها

دقایقی را با شکرالله جعفری، از پیشکستان صنعت الکترونیک هواپیمایی هم صحبت می‎شویم، مردی که فروغ چشمانش را نیز حین خدمت صادقانه خود از دست داده‎ است.

جعفری؛ کارشناس مهندسی الکترونیک هواپیمایی از آموزشگاه عالی هواپیمایی پیشین است که سال‎ها متخصص و کارشناس رادار مهرآباد و کوشک و سرپرست واحد ایکس ری بوده و مولف و مترجم چندین جلد کتاب تخصصی است.

وی دربیان اهمیت کار متخصصان الکترونیک هوانوردی توضیح می‎دهد: فرودگاه‌ها در توسعه کشورها از نظر سیستم حمل و نقل و اقتصاد و از همه مهم‌تر؛ امنیت نقش مهمی دارند و برای برقراری پروازهای ایمن، دستگاه‌ها و ابزارهای مختلفی از جمله انواع سیستم‌های ارتباطی فرستنده و گیرنده و حسگرها و سنجش‌گرها و غیره به کار می‎روند. همچنین هر فرودگاه باید یک مجموعه تجهیزات امنیتی قوی برای طرح‌های عمومی یعنی کنترل بیرون اماکن و درون اماکن و دیواره‌های اماکن و کنترل اشیا و افراد داشته باشد. همه این دستگاه‌ها اجزای الکترونیکی دارند و نصب و نگهداری و تعمیر آن‎ها نیاز به دانش الکترونیک دارد و همین نشان‌دهنده اهمیت متخصصان الکترونیک هوانوردی است.

جعفری می‎گوید: شروع کار من و همکاران هم‎رده‎ ‎ ام تقریبا همزمان با پیروزی انقلاب اسلامی و خارج شدن مستشاران نظامی بود و باید برای نگهداری و تعمیر دستگاه‌ها بیشتر مطالعه و تلاش می‎کردیم.

وی با افتخار تصریح می‎کند: به یاد دارم همان اوایل کار یک دستگاه "رزِروِر" رادار از کار افتاد. این دستگاه طبق دستورالعمل دفترچه راهنما باید در کارخانه سازنده اورهال و رفع اشکال می‌شد، اما با توجه به شرایط کشور در روزهای پس از انقلاب و تحریم‌های صورت گرفته، امکان ارسال دستگاه به کارخانه سازنده‌اش نبود. بنابراین من با اجازه از کارشناس‌ مسئول مربوط و با توجه به تجربه و دانشی که در زمینه تعمیرات داشتم، به تعمیر این قسمت اقدام کردم و توانستم با وجود امکانات کم و تحریم‌ها آن را رفع اشکال کنم. همچنین مشکل picture shift را نیز برطرف کردم.

جعفری آهی می‎کشد و با اشاره به دوران جنگ تحمیلی می‎گوید: در دوران جنگ نیز در کنار همکارانمان برای نگهداری و تعمیر سیستم‌های مختلف و همچنین دستگاه‌های بازرسی شبانه‌روز کوشا بودیم و با فکر، ابتکار و استفاده از امکانات موجود در کشور اشکالات را رفع می‌کردیم و به ارگان‌های دیگر (ارتش و سپاه) نیز یاری می‌رساندیم. با وجود نبود اینترنت در آن زمان، با مطالعه بروشورها و کاتالوگ‌ها و دیگر منابع موجود در سازمان و مطالعه مجلات خارجی‌ای که به دستم می‌رسید، اطلاعات خود را در زمینه کاری خود به‌روز می‌کردم تا در پشتیبانی فنی سیستم‌ها بهتر عمل کنیم.

وقتی از وی می‎خواهم درباره وضعیت ایمنی و نگهداری سیستم‎های رادار در دوران تحریم توضیح دهد، لبخندی می‎زند و توضیح می‎دهد: با توجه به تحریم‌ها، در طول فعالیت خود و با همراهی دیگر همکاران توانستیم یک پشتیبانی قدرتمندی را برای تأمین قطعات یدکی با استفاده از امکانات موجود در داخل کشور به وجود آوریم و با آگاهی از قطعات حساس و آسیب‌پذیر، عمر مفید دستگاه‌ها را افزایش دهیم و از خروج میلیاردها ریال ارز از کشور جلوگیری کنیم تا وابستگی به منابع خارجی؛ دست‌کم در بخش نگهداری و تعمیر دستگاه‌ها به میزان زیادی کاهش یابد و اثرات تحریم احتمالی در این بخش‌ها نیز کم شود. از جمله این فعالیت‌ها می‌توان به مودیفای کردن مدارات و معادل‌سازی برای قطعات خراب شده و بازسازی قطعات دستگاه‌های بازرسی اشعه ایکس (تعمیر و مرمت تسمه‌نقاله‌ها یا پرده‌های سربی) و احیای منابع تولید اشعه ایکس و موتوردرام‌های اینتر رولر اشاره کرد.

تلفیق کاری مردانه با ظرافت ‎ های خاص زنانه

در چهار کارگاه RCAG مرکز نیروهای متخصص با دقت در حال تعمیر قطعات رادار هستند.

فاطمه صادقی، تنها خانم فعال دراین بخش است که با ظرافت‎های خاصی که تنها از عهده زنان برمی‌آید، در کنار همکاران مرد کارگاه به طور جدی فعالیت دارد.

صادقی از سال 95 وارد بخش عملیاتی پشتیبانی فرستنده‎ و گیرنده شده و اذعان دارد که با کاری مواجه است که خطا می‎تواند مانع برقراری ارتباط میان کنترلر و خلبان و در نهایت، به خطر افتادن جان صدها انسان شود.

وی تصریح می‎‎کند: خوشحالم که می‎توانم از تخصصم برای خدمت‎رسانی به ایمنی آسمان ایران استفاده کنم و حتی اگر به من اجازه دهند، حاضرم همراه همکاران دیگر برای نصب رادار به سایت‎ها و ایستگاه‎ها در دل کوه‎ها و جاده‎های هم بروم.

طراحی پروژه پیش‎فلایت چک سیستم‎های کمک ناوبری توسط کارشناس فرودگاه بین‎المللی بجنورد

اکنون اداره‎کل ارتباطات و ناوبری هوایی ایران میزبان یک مبتکر نیز هست. "ابراهیم رهنما" که سه سال است در واحد الکترونیک هواپیمایی فرودگاه بین المللی بجنورد فعالیت می‎کند، گواهی دو ثبت اختراع را دارد و اختراع سومش پروژه پیش فلایت‎چک است. فلایت ‎ چک سیستمی شامل هواپیما و تجهیزات fis نصب شده برروی آن است که برای چک پخش فضایی سیستم ‎ های کمک ناوبری نصب شده در فرودگاه ‎ های کشور به کار برده می شود و سیستم های کمک ناوبری را با کمک متخصصین الکترونیک هواپیمایی کالیبره می ‎ کند.

رهنما درباره اختراع خودش توضیح می‎دهد: تعداد زیاد سیستم ‎ های کمک ناوبری در ایران، مانورهای زیاد برای کالیبره کردن، بالا بودن هزینه عملیات پرواز( چند هزار دلار در ساعت) و همچنین مدت زمان کوتاهی که متخصصین الکترونیک هواپیمایی در اختیار دارند تا بتوانند تنظیمات مورد نظر را برای تصحیح پخش سیستم ‎ های کمک ناوبری اعمال کنند، از مشکلات فلایت‎چک‎ها هستند. ایده اولیه این پروژه زمانی شکل گرفت که برای وارسی سیستم ‎ های کمک ناوبری فرودگاه بجنورد، فلایت ‎ چک اجاره ‎ ای قزاقستانی با تمام هزینه ‎ های بالای آن به پرواز درآمد و عملیات وارسی با مشکلاتی مواجه شد که در نتیجه، مجبور به جابه‎جایی مکررآنتن ‎ های فرستنده شدیم و پس ازگذشت پنج روزعملیات فلایت چک به پایان رسید.

وی می‎افزاید: در این پروژه که یک نوآوری در راستای اقتصاد مقاومتی محسوب می ‎ شود، بعد از حدود دوسال مطالعه و بررسی، سیستمی را طراحی کردیم که پیش از ورود فلایت ‎ چک بتوان بخشی از تنظیمات لازم را انجام داد. به این ترتیب، مانورهای پروازی و به دنبال آن، هزینه ‎ های پروازی فلایت چک کاهش خواهد یافت و همچنین زمان کافی برای متخصصان الکترونیک هواپیمایی در ایستگاه ‎ های کمک ناوبری فرودگاه ‎ ها خواهد بود تا با تمرکز بیشتر، تنظیمات لازم را انجام دهند و از سویی ابزاری در اختیار اداره ناوبری قرار خواهد داد که بتوانند در زمان لازم پارامترهای پخش فضایی سیستم ‎ های کمک ناوبری را ارزیابی کنند. به این منظور از یک ربات عمود پرواز صنعتی استفاده شده تا بتوان تجهیزات چک سیستم های کمک ناوبری را روی آن نصب کرد. همچنین یک سری قابلیت ‎ ها و امکانات جانبی را به آن اضافه کردیم که پس از تکمیل مراحل نصب و تجهیز ربات عمود پرواز و انجام تست ‎ های مختلف، پیش بینی شده است که این پروژه با بهره گیری کامل از ناوبری ماهواره ‎ ای (GNSS) ارتقا یابد.

دیدار خاطره انگیز با متخصصان الکترونیک هواپیمایی به پایان می رسد و خوشحالیم ظرفیت برای ارتقای این صنعت در سطح بین المللی وجود دارد و دراین زمینه چشم‎اندازی روشن پیش روی ماست.