برخورد راه‌آهن اهواز با مانع بودجه

تامین بودجه، بزرگترین مانع راه‌اندازی اتصال ریلی اهواز- اصفهان به عنوان یکی از پروژه‌های اولویت‌دار دولت یازدهم است. این خط ریلی که مصوبه آن در سال ۹۳ از سوی هیات دولت صادر شد تا برطرف‌کننده نیاز صنایع استان خوزستان به حمل‌ونقل ریلی باشد، نیازمند حدود ۴ میلیارد دلار بودجه است؛‌ مبلغی که تامین آن در توان دولت نیست و به همین دلیل، در این زمینه تامین سرمایه خاجی و داخلی یا فاینانس در دستور کار است.

البته تاکنون همه تلاش‌های دولت برای تامین وام خارجی یا سرمایه بخش خصوصی در این پروژه ناکام مانده است.

 مسئولان پروژه ریلی اهواز- شهرکرد- اصفهان، به‌عنوان یکی از پروژه‌های ملی که مصوبه هیات دولت یازدهم را دارد، درگیر و دار تامین بودجه هستند تا کار ساخت طرح را آغاز کنند.براساس مطالعات طرح، خط‌آهن ۵۴۰ کیلومتری اصفهان- اهواز که در مسیر خود از مبارکه، لردگان و ایذه می‌گذرد، مسیر دسترسی فعلی خوزستان به اصفهان (که از اندیمشک، اراک و قم می‌گذرد) را حدود ۴۷۰ کیلومتر کوتاه می‌کند، به همین دلیل این پروژه از سال‌ها پیش، در دولت‌های مختلف مطرح و درباره آن گمانه‌زنی شده تا اینکه در دولت یازدهم، سرانجام درباره آن تصمیم‌گیری شد. پیشینه مطالعاتی این طرح به سال‌های پیش از انقلاب بازمی‌گردد اما به نظر می‌رسد شرایط توپوگرافی ویژه منطقه، دشواری مسیر، حجم بالای کار و هزینه بالای مورد نیاز، دولت‌ها را از انجام این پروژه بازداشته است. در سفر رئیس‌جمهوری و هیات دولت به استان چهارمحال و بختیاری در سال ۹۳، دولت مصوبه ساخت این پروژه صادر کرد. از آن زمان تاکنون جذب سرمایه‌گذار و تامین سرمایه، از چالش‌های اصلی اجرای طرح بوده است.

با توجه به اینکه احداث راه‌آهن اهواز- اصفهان هنوز در ابتدای کار است و هنوز هزینه‌ای برای ساخت آن نشده است، پیشنهادهایی مبنی بر برقی شدن آن ارائه شده تا بهره‌وری آن افزایش یابد.

تامین بودجه؛ مانع اصلی پیشرفت کار

با توجه به حجم بالای نیاز مالی پروژه- که در سال ۹۳ حدود ۱۰۰ هزار میلیارد ریال اعلام شده بود- و با در نظر گرفتن کمبود بودجه عمرانی دولت، از ابتدا قرار شد سرمایه لازم برای اجرای این طرح، از راه فاینانس یا سرمایه‌گذاری داخلی یا خارجی تامین شود. بر همین اساس، سال گذشته، در سفر رئیس‌جمهوری کره‌جنوبی به ایران، تفاهمنامه‌ای بین ایران با کره‌جنوبی برای تامین مالی این پروژه بسته شد. براساس جزییات این تفاهمنامه، قرار بود طرف کره‌ای، ۴/۵میلیارد یورو برای تامین مالی این پروژه به ایران وام بدهد، با این حال به نظر می‌رسد طرف کره‌ای بعد از انجام بررسی، از ادامه همکاری در این زمینه منصرف شد. قرار بود بعد از گذشت چند ماه، طراحی مفهومی، مطالعات امکان‌سنجی و پیشنهاد مدل تامین مالی پروژه از سوی طرف کره‌ای ارائه شود تا همکاری بین دو کشور شکل بگیرد اما این اتفاق نیفتاد و همچنان، مسئولان به دنبال جذب سرمایه برای این پروژه ملی هستند.

غلامرضا شریعتی، استاندار خوزستان در روزهای اخیر از ادامه تلاش‌ها برای روی ریل افتادن پروژه خط آهن اهواز با جذب فاینانسر سخن گفت و افزود: دولت پیگیر اجرای این خط‌آهن است حتی در این زمینه راه‌آهن کشور اعلام کرده این آمادگی را دارد به دنبال سرمایه‌گذار برای اجرای طرح باشد تا شاهد اجرایی شدن آن باشیم، زیرا طرحی توجیه‌دار از نظر اقتصادی است. شریعتی ادامه داد: اجرای طرح، هزینه‌ای حدود ۴میلیارد دلار نیاز دارد که هزینه بسیار سنگینی برای دولت است. در این زمینه با وزارت راه و شهرسازی مذاکراتی در زمینه اجرای هرچه زودتر طرح داریم. اجرای این طرح، شهرستان‌های مسیر از جمله ایذه را دارای ظرفیت‌های جاده‌ای و ریلی خواهد کرد.

استاندار خوزستان با تاکید بر اولویت‌دار بودن طرح اتصال ریلی اصفهان- اهواز، افزود: این امر یکی از اولویت‌های مهم و اساسی صنایع ریلی کشور است که می‌تواند در توسعه استان تاثیرگذار باشد. از سوی دیگر با توجه به اینکه این پروژه، توجیه‌دارترین طرح ریلی خاورمیانه است، شرکت راه‌آهن هم تمایل زیادی به اجرای آن دارد.

مجلس پیگیر اجرای طرح

با توجه به اهمیت بالای اجرای راه‌آهن اهواز- اصفهان در اتصال جنوب کشور به شبکه ریلی، مجلس شورای اسلامی نیز پیگیری‌های خاص خود را در این زمینه دارد، هرچند به نظر می‌رسد با توجه به مشکل بودجه، پیگیری‌های مجلس شورای اسلامی نیز در این زمینه تاثیری در سرعت گرفتن روند کار نداشته است.

هدایت‌الله خادمی، نماینده مردم ایذه و باغ ملک خوزستان در مجلس شورای اسلامی در پاسخ به «گسترش تجارت»، با اشاره به مطرح شدن مشکلات پروژه ریلی اهواز- اصفهان در مجلس گفت: این پروژه که در دولت یازدهم مصوبه اجرایی گرفته است، منتظر تامین منابع مالی است که دولت در این زمینه پیگیری‌هایی حتی برای تامین فاینانس خارجی انجام داده اما به نظر می‌رسد به نتیجه مطلوب نرسیده است و شاید تلاش‌ها برای تامین اعتبار در این زمینه کافی نبوده است.این نماینده مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اهمیت اتصال ریلی اهواز برای خوزستان و مناطق جنوبی کشور افزود: مزیت‌های توسعه شبکه ریلی بر کسی پوشیده نیست، اما مسئله این است که گاهی در دولت شاهد نبود همت کافی برای پروژه‌های اولویت‌دار هستیم. در واقع باید گفت شبکه ریلی و پروژه‌های ریلی از جمله پروژه ریلی اهواز هنوز در اولویت نخست دولت قرار نگرفته، زیرا می‌بینیم که اقدام نتیجه‌بخشی درباره این پروژه و برخی پروژه‌های دیگر انجام نمی‌شود.

خادمی یادآوری کرد: پروژه ریلی اهواز- اصفهان باعث کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل صنایع استان خوزستان می‌شود. از سوی دیگر برخی مسیرهای استان، جاده‌های شلوغ و خطرناک هستند که در نبود اتصال ریلی، مورد استفاده قرار می‌گیرند و به همین دلیل آمار کشته‌ها و زخمی‌های استان بالاست. ساماندهی این وضعیت و کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل این استان، ارتباط مستقیم با اتصال ریلی این استان دارد و به همین دلیل، راه‌اندازی خط ریلی اصفهان- اهواز از نیازهای اصلی استان است. وی تاکید کرد: در همه کشورها کارخانه‌ها و صنایع بزرگی مانند پتروشیمی و فولاد، به خط ریلی متصل هستند و خط‌آهن تا درون کارخانه می‌رود، این در حالی است که ما هنوز در بسیاری از بنادر و مناطق مهم صنعتی، دسترسی به مسیر ریلی نداریم. در این زمینه به نظر می‌رسد نگاه مبتنی بر توسعه ریلی در کشور باید تقویت شود.

اهمیت اتصال ریلی اهواز

با اجرای طرح خط‌آهن اهواز- اصفهان، اتصال ریلی استان‌های مرکزی از جمله اصفهان و چهارمحال و بختیاری به خوزستان و از آنجا به بنادر و آب‌های آزاد امکان‌پذیر می‌شود. با توجه به اینکه بخش زیادی از واردات کشور از طریق بنادر استان خوزستان انجام می‌شود اگر خط ریلی اهواز-شهرکرد- اصفهان ساخته و راه‌اندازی شود، نقش مهمی در رونق اقتصادی استان و رونق صادرات و واردات کالا به کشور خواهد داشت.

افزایش قابل توجه ظرفیت حمل بار و مسافر بین این دو اصفهان، خوزستان و مناطق مرکزی کشور، کاهش تنگنای ظرفیتی محور جنوب و افزایش بهره‌وری شبکه ریلی کشور، افزایش ایمنی شبکه جاده‌ای با کاهش ترددها و کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل و بهره‌وری ارزی از محل کاهش مصرف سوخت، از دیگر مزیت‌های راه‌اندازی این خط ریلی است.

همچنین مسئولان امیدوارند با راه‌اندازی این خط‌آهن، همه سنگ‌آهن مورد نیاز فولاد خوزستان به‌طور کامل از این مسیر تامین شود. درحال‌حاضر نیاز فولاد خوزستان به سنگ‌آهن، از طریق حمل‌ونقل جاده‌ای تامین می‌شود.