راهکارهای داخلی‌سازی ناوگان ریلی
تین نیوز | واردات واگن ممنوع است. این جمله را در روزهای گذشته هم از زبان وزیر صنعت، معدن و تجارت شنیده‌ایم و هم با توجه به سیاست‌های اقتصاد مقاومتی ابلاغ شده از سوی رهبر معظم انقلاب، موضوعی منطقی به نظر می‌رسد و علاوه بر اینکه تولیدکنندگان از این موضوع استقبال می‌کنند،
شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی به عنوان مصرف‌کننده‌های واگن نیز مشکلی با این مسئله ندارند اما در این میان موانعی را برای استفاده از تولید داخل مطرح می‌کنند که صمت در این گزارش به آنها پرداخته است. بر اساس سند چشم‌انداز ۲۰ ساله کشور و برنامه‌ای که راه‌آهن برای رسیدن به این اهداف تدوین کرده است، در سال ۱۴۰۴ حمل بار این بخش باید از ۲۴/۶میلیارد تن فعلی به ۹۳/۵میلیارد تن در هر کیلومتر افزایش یابد. در بخش مسافری نیز باید آمار ۲۶/۳میلیون نفر مسافر سالانه فعلی به ۴۵/۵میلیون نفر برسد. آنطور که مسئولان راه‌آهن اعلام کرده‌اند برای تحقق این اهداف، باید ۲۲
هزار واگن فعلی ناوگان به ۲۸ هزار واگن افزایش یابد. همچنین باید ۱۰۸۰ لکوموتیو باری و مسافری به ناوگان اضافه شود و در بخش مسافری نیز باید در سال ۱۴۰۴، ۲۵۰۰ واگن مسافری داشته باشیم. این آمار و ارقام اهمیت وجود خط‌مشی مشخص در دولت در زمینه تامین ناوگان را آشکار می‌کند. در حال حاضر آنچه در ناوگان ریلی کشور به چشم می‌خورد، به گواهی اهالی این حوزه ترکیبی از واگن‌های داخلی و خارجی است که در این میان سهم خارجی‌ها بیشتر به نظر می‌رسد؛ واگن‌هایی از آلمان، چین، اسپانیا و سایر کشورها. مواجه شدن با این وضعیت این پرسش را مطرح می‌کند که آیا تولید داخل، توان
تامین نیازهای این بخش را ندارد یا مشکلات دیگری در میان است؛ مشکلاتی که یکی از کارشناسان حمل‌ونقل ریلی به بیان آنها پرداخته است.
مهدی ابراهیمی، مدیرعامل گروه صنعتی لیما معتقد است پس از انقلاب به دلیل مسائل ناشی از جنگ و تحریم، بسیاری از شرکت‌های تولیدی در کشور نتوانستند آنطور که شایسته است رشد کنند که واگن‌سازان هم از این مشکلات بی‌نصیب نبودند. ضمن آنکه این بخش در سال‌های گذشته مورد بی‌توجهی قرار گرفته است. او یادآوری می‌کند برخی مشکلاتی که استفاده از ناوگان داخلی را محدود می‌کند توسعه نیافتن زیرساخت‌ها در بخش‌هایی است که تولیدات داخلی می‌تواند با خارجی‌ها برابری کند. به عنوان نمونه اگر مصرف‌کننده، درخواست واگنی با سرعت بالا داشته باشد، شرکت‌های داخلی
می‌توانند این نیاز را برطرف کنند اما نکته این است که زیرساخت‌های فعلی اجازه استفاده از واگن برای سرعت‌های چندان بالا را نمی‌دهد.
با این وجود نباید فراموش کرد که به طور کلی به مقوله کیفیت در واگن‌سازی داخلی، مانند برخی تولیدات دیگر بی‌توجهی شده است. به عنوان نمونه بازسازی برخی واگن‌های دست دوم وارداتی از اروپا برای شرکت‌های ریلی به صرفه‌تر از خرید داخلی است. ابراهیمی یادآوری می‌کند که بخشی از مشکل نگاه فرهنگی است؛ همان نگاهی که موجب می‌شود نه تنها درباره واگن بلکه در زمینه بسیاری از کالاهای مصرفی، نمونه خارجی ترجیح داده شود. این کارشناس صنعت ریلی معتقد است برای استقبال بیشتر از محصولات داخلی باید روی کیفیت بیشتر کار شود و مسلم است که اگر کیفیت واگن داخلی، قابلیت رقابت با
نمونه وارداتی را داشته باشد، کسی مشکلات پرداخت هزینه‌های ارزی برای خرید از خارج و گرفتاری‌های حمل‌ونقل و انتقال واگن به داخل را به جان نخواهد خرید.
تولید به صرفه نیست
یکی از واقعیت‌های تولید واگن در کشور، مونتاژکار بودن بخش زیادی از واگن‌سازان است به طوری که به گفته ابراهیمی، بیش از ۵۰ درصد واگن‌های تولید داخل، از تجهیزات و قطعات وارداتی استفاده می‌کنند و مونتاژ می‌شوند. البته هنوز در این زمینه تولیدکننده ۱۰۰درصد نیستیم. به عنوان نمونه در بحث واگن‌های مسافری، کمپرسورهای سیستم تهویه قطارها وارداتی است و فناوری ساخت آن نیز در کشور وجود ندارد. همانطور که چرخ و محور چرخ واگن، سیستم بوژی (آلات ناقله واگن) و ترمز نیز وارداتی است.
او با یادآوری اینکه قیمت فعلی یک واگن چینی، ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار دلار است که با نوسان نرخ ارز تغییر می‌کند، این تغییر قیمت را گواهی بر واردات تجهیزات ساخت واگن از خارج می‌داند. علت واردات تجهیزات ساخت واگن آن است که در گذشته به صنعت حمل‌ونقل ریلی داخلی بی‌توجهی شده و تیراژ تولید پایین بوده است، بنابراین قطعه‌سازان و کسانی که می‌توانند تامین‌کنندگان تجهیزات واگن‌سازی باشند در کشور شکل نگرفته‌اند.
از سوی دیگر مسئله این است که به علت پایین بودن تیراژ، تولید برخی کالاها درون کشور به صرفه نیست و حجم سرمایه‌گذاری بالایی طلب می‌کند. به گفته این کارشناس در شرایطی که بیش از ۲ هزار واگن مسافری و بیش از ۳۰ هزار واگن باری در کشور نداریم، راه‌اندازی خط تولید چرخ، محور و سایر تجهیزات وارداتی، منطقی و به صرفه نیست. از سوی دیگر واگن‌سازان داخلی مشکلات مهم دیگری دارند که نبود نقدینگی یکی از آنهاست.
به نظر می‌رسد برای تشویق مصرف‌کنندگان به استفاده از محصول داخلی، لازم است واگن‌سازان داخلی اقداماتی مانند کاهش زمان ساخت و تحویل را در پیش گیرند؛ مسئله‌ای که در زمینه محصولات خارجی رعایت می‌شود. به گفته ابراهیمی، از آنجا که واگن‌سازان اروپایی و خارجی، صادرکننده واگن هستند، خط‌های تولید را سری‌سازی کرده و از فناوری‌های روز استفاده می‌کنند، بنابراین هم هزینه‌های تولید واگن برای آنها از ایران کمتر تمام می‌شود و هم در بحث کیفیت و رعایت قرارداد زمان تحویل، بهتر عمل می‌کنند.
راه حمایت از تولید داخل
برای حمایت از تولید داخل، یکی از اقدامات مرسوم دولت، افزایش تعرفه واردات است در حالی که ابراهیمی معتقد است این کار نمی‌تواند کمکی به بخش تولید باشد زیرا این افزایش هزینه به مصرف‌کننده واگن تحمیل می‌شود و سودی برای شرکت سازنده ندارد. او معتقد است دولت می‌تواند برای این حمایت، کمک‌های ویژه‌ای به تولیدکنندگان داخلی کند به عنوان نمونه می‌تواند به صنایعی که به کاهش آلایندگی هوا کمک می‌کنند (مانند تولید واگن) نگاه ویژه‌ای داشته باشد.
او معتقد است هر تعداد واگنی که به ناوگان ریلی کشور اضافه شود از هدررفت سوخت و افزایش آلودگی هوا جلوگیری شده است. این بخشی از هزینه‌های پنهانی است که می‌تواند از سوی دولت به عنوان یارانه در اختیار واگن‌سازها قرار بگیرد. از سوی دیگر واگن‌سازهای داخلی نیز باید به دنبال ارتقای کیفیت محصولات خود با استفاده از فناوری‌های برتر روز باشند اما به گفته ابراهیمی، نکته این است که در حال حاضر همه تلاش معطوف بر جبران عقب‌ماندگی و ادامه تولید فعلی است؛ این همان چیزی است که مشکل‌ساز می‌شود.
لزوم انتقال فناوری خارجی
مشکلات نبود خودکفایی در ایران در زمینه تولید تجهیزاتی مانند چرخ و محور آن را اهالی تولید نیز قبول دارند و معتقدند مسئولان می‌توانند با نگاه ویژه به این بخش، راه نجاتی پیش روی تولید داخل بگذارند. آنطور که مرتضی مقدمی، مدیرعامل ایریکو به صمت گفته است، اگرچه واگن تولید شده همچنان از خارج وارد می‌شود اما می‌توان با گذاشتن شرط انتقال فناوری همزمان با خرید واگن، مشکلات نبود تولید تجهیزات در داخل را نیز رفع کرد. این شیوه کمک می‌کند به‌تدریج تولید قطعات ریلی در داخل شکل گیرد و مونتاژکاری به تولید کامل تبدیل شود.
این تولیدکننده معتقد است اقدامات حمایتی از تولید داخل تاکنون به اندازه‌ای جدی نبوده که بتوان ادعا کرد کشور توان تولید همه تجهیزات را دارد. به گفته او، اگر قطعه‌سازی در صنعت ریلی مانند قطعه‌سازی در صنعت خودرو مورد حمایت قرار گیرد، به زودی ایران می‌تواند در زمینه تولید قطعات لازم برای واگن و در نهایت تولید واگن داخلی به خودکفایی برسد. بر اساس آنچه کارشناسان و اهالی تولید در حمل‌ونقل ریلی می‌گویند، اگرچه مخالفت دولت با واردات واگن امری منطقی و پسندیده است اما در کنار منع واردات، این بخش نیاز به حمایت‌های منطقی نیز دارد؛ از اختصاص یارانه
تولیدگرفته تا انتقال فناوری خارجی به کشور، این حمایت‌ها می‌تواند در زمینه ارتقای کیفیت تولید داخل اثربخش باشد.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تین نیوز در وب منتشر خواهد شد.
تین نیوز نظراتی را که حاوی توهین یا افترا است، منتشر نمی‌کند.
پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.
انتشار مطالبی که مشتمل بر تهدید به هتک شرف و یا حیثیت و یا افشای اسرار شخصی باشد، ممنوع است.
جاهای خالی مشخص شده با علامت {...} به معنی حذف مطالب غیر قابل انتشار در داخل نظرات است.