(تصاویر) وقتی اداره «طرق و شوراع» تاسیس شد

آغاز تحولات ساختاری حمل و نقل کشور به حدود یک صد سال قبل برمی‌گردد. فرمان امیرکبیر در سال (1277ه.ش) برای ایجاد بحریه نظامی، سرآغاز سازماندهی حمل و نقل کشور بوده است.

نخستین بار در سال (1285ه.ش) اداره طرق و شوارع تأسیس شده است. در سال ( 1301ه.ش) اداره‌ کل طرق و شوارع در وزارت فلاحت و تجارت و فوائد عامه تشکیل شده بود که از آن می‌توان به عنوان نخستین ساختار سازمانی این بخش در کشور نام برد.

در سال 1309  امور مربوط به راه از وزارت ... فوائد عامه جدا شده و وزارت طرق و شوارع تاسیس شد. در ادامه همین روند و با توجه به وابستگی شدید نهادهای اقتصادی، صنعتی و کشاورزی کشور به راه و نیاز به راه‌های اتومبیل رو، و در نتیجه، نیاز به یک سازمان جدید، در سال 1315  وزارت راه با هدف تامین راه‌های ارتباطی کشور تشکیل شد.

در سال‌های 1345 و 1347 مجدداً تغییرات عمده‌ای در سازمان و تشکیلات وزارت راه به وجود آمد. در سال 1351  وزارت راه، تشکیلات منسجم‌تری یافت. در این زمان سازمان‌های وابسته به وزارت‌راه، شامل راه آهن دولتی ایران، هواپیمایی کل کشور و مرکز هواشناسی بودند.

اساسی‌ترین تغییر تشکیلاتی با تصویب قانون تغییر نام وزارت راه و ترابری در سال 1353 به وقوع پیوست. براساس این قانون وظایف جامع تر و گسترده تر بر عهده این سازمان نهاده شد و حمل‌ونقل به عنوان رکن اساسی در وظایف وزارت را ه و ترابری محسوب شد. سازمان بنادر وکشتیرانی نیز به این وزارتخانه انتقال یافت و آزمایشگاه فنی و مکانیک خاک نیز به سبب ارتباط وظیفه با وزارت راه و ترابری جزء سازمان های وابسته به وزارت مذکور در آمد. سپس در سال 1354 به سبب گسترش فعالیت راهداری در سطح استان‌ها، اداره‌کل راهداری به معاونت اجرایی و راهداری تغییر شکل یافته و ادارات کل فنی به منظور پشتیبانی فنی و عملیاتی استان‌ها در این حوزه ایجاد شدند.

در سال 1361 ادارات کل راه و ترابری استان‌ها در مجموعه حوزه معاونت پارلمانی و برنامه‌ریزی قرار گرفتند و با اصلاح عنوان معاونت راهداری به معاونت راهداری و هماهنگی امور استان‌ها به این معاونت ملحق شدند. در همان سال عمده‌ترین تحول در ارتباط با حمل ونقل جاده ای، در تشکیلات مصوب با ایجاد یک شاخه معاونت در ستاد، تحت عنوان معاونت حمل و نقل جاد‌ه‌ای صورت پذیرفت و آن ساختار تشکیلاتی نزدیک 10 سال ملاک پابرجا بود.

در سال 1371 و در اجرای قانون تعدیل نیروی انسانی دستگاه‌های دولتی، تشکیلات وزارت راه‌وترابری مورد بازنگری قرار گرفت. در این بازنگری معاونت‌های حقوقی و برنامه‌ریزی و ساختمان و توسعه راه آهن رسماً سازماندهی و دارای تشکیلات تفصیلی گردیدند. همچنین با تصویب قانون تاسیس شرکت سهامی تامین ماشین‌آلات و تجهیزات راهداری و راهسازی، اداره‌کل تامین ماشین آلات منحل و جهت انجام بررسی‌های کارشناسی لازم، اداره کل مطالعات و بررسی‌های فنی ماشین آلات ایجاد شد.

در تاریخ 03/08/1373، در پنجاه و هشتمین جلسه شورای عالی اداری کشور، بنا به پیشنهاد مشترک وزارت راه و ترابری و سازمان امور اداری و استخدامی کشور با جدایی وظایف حمل ونقل جاده‌ای از پیکر وزارت متبوع و ادغام آن در شرکت سهامی خاص پایانه‌های عمومی وسایل نقلیه‌باربری، سازمان حمل ونقل و پایانه های کشور تاسیس شد.

براین اساس، مجموعه وظایف و پست های سازمانی این بخش از تشکیلات حوزه ستادی و ادارات کل راه‌وترابری استان ها حذف شد. به دنبال این جابه جایی و به دلیل ارتباط وظیفه‌ای سه واحد دبیرخانه شورای عالی هماهنگی ترابری کشور، اداره‌کل وصول عوارض اتوبان‌ها و دفتر هماهنگی ترابری نیز به سازمان مزبور انتقال یافتند.

در سال 1376  به پیشنهاد وزارت راه و ترابری و سازمان امور اداری و استخدامی کشور به منظور انطباق عنوان سازمان با وظایف و مأموریت‌های آن و نیز در راستای هماهنگی با سازمان‌های مشابه بین‌المللی، عنوان سازمان حمل و نقل و پایانه‌های کشور به سازمان حمل و نقل جاده‌ای و پایانه‌ها تغییر کرد.