دنیا به زمینی بزرگ برای رقابتی آهنین تبدیل می‌شود

بشر با ورود به قرن بیستم و در سایه انقلاب به‌وجود آمده در صنعت حمل‌و‌نقل ریلی به این نکته پی‌ برد که رابطه مستقیمی بین عدم تحرک‌پذیری با فقر وجود دارد.

به گزارش آسمان آبی، ارتباطات اقتصادی بین ملت‌ها، توریسم و جهانگردی به حدی گسترش یافت که برای مردم چند دهه قبل از آن قابل تصور نبود. حمل‌و‌نقل ضعیف از جمله ریلی عامل عمده گرسنگی در جهان است.

هزینه بالای حمل تولیدات کشاورزی، تأخیرهای طولانی و زیان‌ها و صدمات وارده به محصولات فسادپذیر، از جمله موانع اصلی برای فساد غذا در جهان است. بخش کشاورزی به دلیل ضعف یا نبود حمل‌و‌نقل ریلی با مشکلات زیادی روبه‌رو است.

به‌خاطر این وضعیت بسیاری از منابع کره زمین دست‌نخورده باقی مانده ‌است و ثروت‌های عظیمی از منابع جنگل‌ها و معادن که می‌توانند در راه مبارزه با فقر مؤثر واقع شوند، بدون استفاده باقی مانده‌اند. زیرا در بسیاری از موارد، امکان دسترسی یا حمل آن‌ها فراهم نبوده ‌است. علاوه بر کشاورزی، بخش صنعت نیز به‌سختی از کمبود امکانات حمل‌و‌نقل ریلی صدمه می‌بیند.

کارخانه‌ها نیاز به تأمین منظم سوخت، مواد اولیه، قطعات یدکی و سیستم قابل اعتماد برای حمل محصولات تولید شده خود دارند. ضعف امکانات حمل‌و‌نقل داخلی حتی به موقعیت‌های جهانی بازار محصولات یک کشور صدمه وارد می‌کند. یک حمل‌و‌نقل ریلی چندصد کیلومتری تا یک کشور همسایه خیلی راحت‌تر و اقتصادی‌تر از طی یک راه دریایی چندهزار مایلی تا آن‌سوی دنیاست.

جاده ابریشم

رقابت نفس‌گیر کشورها بر سر توسعه حمل‌و‌نقل ریلی در داخل و خارج از مرزهای کشورهای‌شان در ۱۰ سال گذشته، دنیا را به زمینی بزرگ برای رقابتی آهنین بدل کرده ‌است.

از یک‌سو، چین با سرمایه‌گذاری‌های بزرگ و کلان در دنیا به‌دنبال راه‌اندازی شاهراه‌های ریلی و احیای جاده ‌ابریشمی از جنس راه‌آهن است و از سوی دیگر کشورهای اروپایی و آمریکایی با توسعه خطوط ریلی خود به سمت آسیا، جنب‌وجوش زیادی در کشورهایی همچون قزاقستان و ترکمنستان ایجاد کرده‌اند که با سرمایه‌گذاری سریع و کلان در صنعت ریلی خود، کریدورهای اتصال آسیا به اروپا را ایجاد کنند.

در دنیای امروز کمتر کشورهایی هستند که تصمیم‌سازان‌شان به اهمیت نقش توسعه صنعت ریلی در رشد و توسعه اقتصاد کشور نباشند؛ حمل‌و‌نقلی ایمن، پاک، با مصرف سوخت کم و حجم ترانزیت بالا؛ چه بسیارند کشورهایی که در بودجه‌نویسی خود، گام‌هایی بلند را به منظور اصلاح بودجه برای افزایش و بهینه‌سازی سهم بخش ریلی برمی‌دارند. براساس داده‌های سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه، در دوره سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱6، در سطح جهان به‌طور متوسط ۱۳۰ میلیارد دلار در بخش ریلی سرمایه‌گذاری شده و پیش‌بینی می‌شود این رقم در بازه‌ زمانی ۲۰۱6 تا ۲۰۳۰ به ۲۷۰ میلیارد دلار افزایش یابد.

براساس اعلام این سازمان، سرمایه‌گذاری بخش‌خصوصی در زیرساخت‌های ریلی کشورهای در حال توسعه نیز پس از سال ۲۰۰۵ رشد قابل توجهی داشته و در سال‌های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲ از لحاظ تعداد پروژه‌ها و همچنین از لحاظ میزان بودجه صرف‌شده، منطقه جنوب آسیا با مجموع بودجه ۹/ ۳۷ میلیارد دلار و تعداد ۱۱۵ پروژه در صدر قرار گرفته است.

تجربه کشورهای بزرگ در توسعه راه‌آهن

بسیاری از کشورهای دنیا با توجه به نقش مهم حمل‌و‌نقل ریلی در رشد و توسعه اقتصادی کشور، افزایش سرمایه‌گذاری در بخش ریلی ظرف دو تا پنج سال آینده را در دستور کار خود قرار داده‌اند؛ البته برخی کشورهایی که به‌سرعت در حال رشد هستند و تراکم جمعیت در آن‌ها بالاست، همچون چین و هند، از پیش سرمایه‌گذاری‌های عظیمی در پروژه‌های فناوری پیشرفته ریلی کرده‌اند.

ساخت قطار‌های بین شهری، اولویت نخست بسته محرک اقتصادی چین را تشکیل می‌دهد. آمریکا نیز برای نخستین‌بار بخش مهمی از بودجه خود را به حمل‌و‌نقل ریلی اختصاص می‌دهد. با وجود همه این‌ها، باید تلاش‌هایی بیش از این انجام شود. در این‌باره توجه به آمار نشان‌دهنده همه حقایق است: تراکم جمعیت شهری موجب هدرروی انرژی، زمان و پول می‌شود. صنعت ریلی می‌تواند این مشکل را برطرف کند.

در اروپا هزینه تراکم جمعیت به لحاظ تأخیرها و هدرروی سوخت بالغ بر 3درصد تولید ناخالص داخلی است. علاوه بر این، هزینه‌های سفرهای بین شهری با خودرو به‌طور متوسط سه برابر بیشتر از هزینه سفر با قطار است. هزینه‌های ترانزیت ریلی تنها 5درصد از کل هزینه‌های ترانزیت خودرو (جاده و پارکینگ) است.

در آمریکا هر یک میلیارد دلار سرمایه‌گذاری دولت فدرال در حمل‌و‌نقل عمومی موجب اشتغال‌زایی برای ۴۷۵۰۰ نفر می‌شود. سرمایه‌گذاری در بخش ریلی همچنین برای دستیابی به اهداف ایجاد ثبات در کره زمین نیز ضروری است. افزایش گازهای آلاینده ناشی از حمل‌و‌نقل موجب می‌شود اتحادیه اروپا به ۲۰ درصد از اهداف خود در کاهش آلاینده‌ها تا سال ۲۰۲۰ نرسد و این در حالی است که انتقال توجهات از جاده به ریل می‌تواند این مشکل را حل کند.

اختصاص بودجه

یک مطالعه سازمان ملل متحد نشان می‌دهد که تأخیر در اقدامات لازم برای بهبود آب‌وهوا و محیط زیست به‌طور دائمی دست کم ۵/۰ درصد از تولید ناخالص داخلی جهان هزینه خواهد داشت، اما دستیابی به اهداف کاهش آلاینده دی‌اکسیدکربن تا سال ۲۰۵۰ تنها ۱/ ۱ درصد تولید ناخالص داخلی جهان هزینه خواهد داشت و در این میان صنعت ریلی تنها راه‌حل حمل‌و‌نقلی برای بسیاری از چالش‌های اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی است.

حمل‌و‌نقل ریلی کمترین میزان مصرف سوخت، کاهش تراکم جمعیت، مصرف کمتر اراضی، دسترسی آسان به حمل‌و‌نقل برای همه سنین و کاهش ۲۰ درصدی هزینه‌های نوسازی و نگهداری تجهیزات زیرساختی را فراهم می‌آورد و کشورهای بسیاری سهم ریلی را در بودجه سال آینده خود افزایش داده‌اند. چین به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین‌ اقتصادهای جهان در برنامه پنج‌ساله توسعه ۲۰۱۰ تا ۲۰۱6 خود، بخشی ویژه را به حمل‌و‌نقل اختصاص داده و در آن از توسعه شبکه ریلی به‌عنوان یکی از برنامه‌های «اولویت بالا» نام برده است.

این در شرایطی است که پیش از این نیز افزایش رقم بودجه ریلی چین در سال ۲۰۱5 به ۱۱۶ میلیارد دلار (۷۲۰ میلیارد یوآن) از دید صاحب‌نظران رقمی غیرمنتظره و ۲۰ میلیارد یوآن بیش از برنامه‌های از پیش اعلام شده بود. در آمریکا که پس از پشت سر گذاشتن بحران مالی سال ۲۰۰۸ اقتصاد آن تازه طعم احیا و رشد اقتصادی را دوباره می‌چشد، بودجه کل سیستم ملی ریلی برای سال ۲۰۱۶ بالغ بر ۸/ ۴ میلیارد دلار پیش‌بینی شده است. سال ۲۰۱۶ نخستین سال از برنامه ۶ ساله موسوم به «پیمان رشد آمریکا» است که در آن برای صنعت ریلی بودجه ۲۹ میلیارد دلاری در نظر گرفته شده است.

این برنامه شامل گسترش و توسعه شبکه ریلی برای پاسخگویی به افزایش تقاضا در بخش ریلی است. از بودجه ۸/۴میلیارد دلاری سال ۲۰۱۶ بخش ریلی آمریکا ۴۵/ ۲ میلیارد دلار برای برنامه خدمات مسافربری فعلی ریلی و ۳۲۵/ ۲ میلیارد دلار برای برنامه گسترش و ارتقای خدمات ریلی در نظر گرفته شده است.

در هندوستان، وزیر صنعت ریلی این کشور هنگام ارائه لایحه بودجه ۲۰۱۶-۲۰۱۵ به پارلمان اعلام کرد که بودجه بخش ریلی این سال طوری طراحی و تدوین شده است که آغازی باشد بر طرح پنج‌ساله ۸۶۵۰ میلیارد روپیه‌ای دولت برای توسعه و تغییر شکل شبکه ریلی هند.

دولت هندوستان قصد دارد ظرف پنج سال آینده بالغ بر ۱۳۷ میلیارد دلار در صنعت ریلی این کشور سرمایه‌گذاری کند. افزایش ظرفیت بخش ریلی از ۲۱ میلیون مسافر در روز به ۳۰ میلیون مسافر و از یک میلیارد تن بار به ۵/ ۱ میلیارد تن بار از جمله اهداف این لایحه بودجه بوده‌اند.

ظرف یک سال آینده دولت هندوستان تا حدود نیم تا یک تریلیون روپیه (معادل حدود ۱۵/ ۱۶ میلیارد دلار) بر سرمایه‌گذاری بخش ریلی خود می‌افزاید. هدف از این افزایش، سهم صنعت ریلی در بودجه کل کشور و دستیابی به اهداف توسعه‌ای اعلام شده است.