نظام بازار دست نامرئی تاکسیهای اینترنتی برای کمک به جامعه
در خبرها آمده بود که از اپلیکیشنهای خدمات تاکسی آنلاین به اتهام ارزانفروشی شکایت و مقرر شده که شورای رقابت به این موضوع رسیدگی کند.
در خبرها آمده بود که از اپلیکیشنهای خدمات تاکسی آنلاین به اتهام ارزانفروشی شکایت و مقرر شده که شورای رقابت به این موضوع رسیدگی کند.
جدا از اینکه چرایی پذیرش برای بررسی این مورد در شورای رقابت جای تعجب دارد، لازم است این موضوع کمی صریحتر، به صورتی خردتر و با لحاظ کردن منافع صاحبان این شرکتها بررسی شود.
گلایه بخشی از ذینفعان این پرونده که تاکسیرانی، آژانسدارها، تاکسیرانان و درکل بخش سنتی سازوکار انتقال مسافر درونشهری است، نوع قیمتگذاری نظام جدید خدمات تاکسیرانی است. آنها معتقدند نوع قیمتگذاری سبب شده که گزینه تاکسیهای سنتی از فهرست انتخابهای مردم به میزان قابلتوجهی حذف شود.
بدیهی است با کاهش اقبال به سازوکار سنتی، نظام مدیریت شهری متولی این موضوع نیز زمینههای کاری خود را از دست رفته میبینند. و مالکان بنگاههای خدمات منطقهای حملونقل درونشهری یعنی همان آژانسها هم موضوعیت فعالیت خود را از دست خواهند داد. همانگونه که امروز با درصد بسیاری واقع شده است.
اما در جانب دیگر این سازوکار، ذینفعانی هستند که از تحول جدید بهره برده و برای کسب بیشترین رضایت از این تغییر حمایت میکنند و نظم و نظام این بازار بهگونهای رقم میخورد که منافع حداکثری تامین شود. هم بهرهبرداران از تاکسی (مسافرین و دریافتکنندگان خدمت)، هم مالکان اپلیکشینها و هم مالکان خودرو. یکی از پیامدهای ناخواسته نظام بازار که به آن معجزه قیمت یا نظم خودجوش میگویند، این است که تصمیمها و خواستههای گوناگون هزاران بلکه میلیونها فرد (در جایگاه خریدار یا فروشنده) را چنان هماهنگ میکند که مازاد و کمبودهای تقاضا از بین رفته، همه شرکتکنندگان در بازار با رضایت از آن خارج میشوند.
پیامد ناخواسته دیگر نظام بازار، دست نامرئی است که هر فرد با هدف به حداکثر رساندن سود شخصی خود وارد بازار میشود اما درنهایت بدون اینکه بداند یا چنین قصدی داشته باشد به نفع رساندن بیشتر به جامعه کمک میکند. آنچه امروز در این مورد تاکسیهای اینترنتی دیده میشود، پیامدهای نظام بازار است که به خوبی رضایت حداکثری و ارتقای کارآمدی و بهبود کیفیت را به دنبال داشته است. صریح این گفتار این است که بازار حملونقل دیگر ساختار پیشین را ندارد و بازیگران سازوکار پیشین دیگر داخل این بازار تعریف نمیشوند.
هم ساختار تاکسیرانی، هم شرکتهای خصوصی تاکسیرانی و هم آژانسهای تاکسی. واقعیت میدانی نیز همین را حکایت میکند. بیشترین بهرهبرداری از سازوکار سنتی محدود به مسافرتهای گذری است و بهقول این صنف سفرهای دربستی از اختیار سنتیها خارج و نظام مدیریت آن متحول شده و البته بهرهبرداران و مسافران به بهطور منطقی برای رضایت حداکثری، سراغ از گزینه کارآمدتر میگیرند. در ناکارآمدی سازوکار سنتی همین بس که به دلیل نبود تحول ساختاری، محتوایی و روشی و وارد نشدن به گود رقابت برای حداکثرسازی رضایت مسافران حتی اپلیکشن این سازوکار نیز با اقبال روبهرو نشد چرا که هم قیمت بالاتر میرود و هم نوع تعامل با مسافر همان رابطه مسافر و تاکسی و تاکسیران سنتی است.
بدیهی است که تاکسیرانی سنتی دیگر محدود به سفرهای گذری خواهد بود و طرح دعوی این مسیر را بازنخواهد گرداند. ساختار بازار براساس حداکثرسازی رضایت بهرهبرداران و ذینفعان است و تنها راه ماندن در این نظام همراه شدن با آن است. در این بازار، نوع خدمت، کیفیت و خدمت ملاک رقابت و باقی ماندن در کسبوکار است. هرچه این تغییر دیدگاه در سازوکار سنتی دیرتر اتفاق بیفتد فرصتهای بیشتری را در تعریف خدمت از دست میدهد و تنگنای بیشتری در نوع خدمت برایاش ایجاد میشود. همانگونه که اپلیکیشنها اکنون خدمات گوناگونی ازجمله بانوان، مجلل و... را به خدمات خود افزودهاند.
به نظر میرسد مدبرانهتر آن است که نظام مدیریت شهری تاکسیرانی با کوچکسازی خود و دست کشیدن از تصدیگریها به جایگاه نظارتی اکتفا کند و نظارتکننده بر این رقابت و خدمت باشد. تاکسیرانیهای خصوصی و آژانسها هم با تعریف خدماتی جدید، کیفیتی بالاتر و قیمتی متناسب با خدمت خود در این رقابت ادامه حیات بدهند. البته باید این مهم را در نظر داشت که تغییر در نوع و کیفیت خدمت به مسافران اصل مهم این بازار است و رویه پیشین نمیتواند راهگشای ایندسته از فعالان بازار باشد. ایندسته از بازیگران باید خدمتی افزوده و ارزشی افزون برای فعالیت خود ایجاد کند.
برای نمونه، سرویسهای مدارس اولویتهایی دارند ازجمله اعتماد، اطمینان، یکپارچگی، رصد شدن و... که با طراحی نرمافزاری مناسب برای رصد عملکرد سرویس مدارس، امکانی ویژه و فرصتی مناسب برای قراردادهای یکپارچه با مدارس برای این گروه فراهم میشود.
یا خدماتی ویژهتر ازجمله سرویسهای تهرانگردی. در این سرویس، رانندگان با ارتقای توانمندیهای خود نقش راهنمای تور را نیز بر هده خواهند گرفت و ارزشافزوده مناسبی نیز بهدست خواهد آمد. این سازوکار میتواند یکی از خدمات این گروه باشد و به همین ترتیب قراردادهای مناسبی نیز با مراکز دیدنی شهرببندد.
جابهجایی سالمندان، همراه خرید و بسیاری از عناوین خدمتی میتواند زمینه گسترش عملکرد و باقی ماندن این گروه را در بازار فراهم کند.
مهدی اسماعیلی - کارشناس اقتصاد
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تین نیوز در وب منتشر خواهد شد.
تین نیوز نظراتی را که حاوی توهین یا افترا است، منتشر نمیکند.
پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.
انتشار مطالبی که مشتمل بر تهدید به هتک شرف و یا حیثیت و یا افشای اسرار شخصی باشد، ممنوع است.
جاهای خالی مشخص شده با علامت {...} به معنی حذف مطالب غیر قابل انتشار در داخل نظرات است.