◄ سؤالات بی پاسخ، شک و تردید پس از غرق شدن «سانجی»

کاپیتان محمدرضا روشندلی*: وزارت حمل‌ونقل چین در بیانیه‌ای اعلام کرد: سانحه تصادم نفتکش تحت مالکیت شرکت ملی نفتکش در مورخ هفتم ژانویه 2018 میلادی ساعت 20 شنبه شب به وقت محلی و ساعت ۱۶: ۳۰ به وقت تهران در فاصله ۱۶۰ مایلی دلتای یانگ‌تسه روی داده است. این اولین اعلام خبر مربوط به حادثه نفتکش بود.

در جریان این تصادف دریایی، کشتی نفتکش که ۱۳۶هزار تن میعانات سبک نفتی را حمل می‌کرد، پس از برخورد با یک کشتی فله‌بر سی‌اف کریستال  به‌طور کلی آتش گرفت. وزارت حمل‌ونقل چین با اشاره به ادامه عملیات جست‌وجو و نجات افراد حادثه‌دیده تصریح کرد که هنوز از سرنوشت ۳۲ خدمه این نفتکش از جمله ۲ بنگلادشی و ۳۰ ایرانی که در دریا ناپدید شده‌اند هیچ رد و نشانه‌ای یافت نشده است. این بیانیه می‌افزاید شعله‌های آتش از تانکر به روی کشتی که همچنان بر روی آب شناور است، سرایت پیدا کرده و در اطراف محل سانحه لکه‌های بزرگ نفتی سطح آب دریا را پوشانده است.

نفتکش سانجی روز سه‌شنبه 17 ژانویه 2018 میلادی پس از در هم‌شکستن و در فاصله‌ای حدود ۱۶۰ مایل دریایی سواحل شانگهای در ساحل چین پس از هشت روز آتش‌سوزی ممتد در اعماق دریای چین جنوبی غرق شد.

کشور ایران در غم و اندوه از دست دادن 32 تن از کارکنان نفتکش سانجی عزادار است و مقامات ذی‌ربط و عموم مردم ایران در حال حاضر درباره علت بروز حادثه و اینکه آیا تلاش برای نجات کارکنان و نفتکش سانجی کافی بوده یا نه سئوالاتی را مطرح کرده‌اند. تیم‌های جست‌جو و نجات دریایی کشور چین عملیات مبارزه با آتش نفتکش سانجی را انجام می‌دادند، اینک در مقابل انگشت اتهام عمومی ایرانیان قرار گرفته‌اند. یکی از مدیران ارشد شرکت ملی نفتکش که به‌صورت مرتب موارد مربوط به نفتکش سانجی را به‌روزرسانی می‌کرد، چین را به خروج عمدی از مأموریت اطفای حریق نفتکش سانجی ظاهراً به‌دلیل اینکه چین ترجیح داده که میعانات گازی بسوزد تا از بروز آلودگی شدید محیط زیست دریا و هزینه‌های بالقوه زیست محیطی تا حدی جلوگیری شود، متهم کرده است.

بنابه گزارش خبرگزاری رویترز طی روز دوشنبه پانزدهم ژانویه 2018 میلادی از حادثه نفتکش سانچی به‌عنوان بدترین فاجعه زیست محیطی منبعث از یک نفتکش طی چند دهه اخیر به دلیل بروز لکه‌ای به بزرگی 16 کیلومتر از سوی رسانه‌های چین و مسئولین ژاپنی نامبرده شده است. در مصاحبه با تلویزیون ملی ایران یکی از مدیران ارشد شرکت ملی نفتکش اظهار کرد: «مقامات دریانوردی چین می‌توانستند تعداد بیش‌تری شناور را جهت اطفاء حریق نفتکش سانجی اعزام کنند و عملیات اگر به‌صورت شبانه‌روز و مداوم در طول روز و شب ادامه پیدا می‌کرد، سرنوشت کارکنان نفتکش سانجی قابل مشخص شدن بود».

بر اساس گزارش‌های دریافت‌شده، عملیات اطفاء حریق نفتکش سانجی طی شب‌ها متوقف و هر روز ساعت پنج بامداد به وقت محلی عملیات اطفاء حریق نفتکش سانجی مجدداً از سر گرفته می‌شده است. با این وصف انفجارهای جزئی طی چند شب، که در صورت ادامه عملیات اطفاء حریق قابل اجتناب بود، در نهایت منجر به فروپاشی کشتی و فرو رفتن در آب‌های دریای چین جنوبی در روز سه شنبه مورخ نهم ژانویه سال 2018 میلادی شد.

وزیر تعاون ایران، که در طول حادثه به‌عنوان رئیس کمیته ویژه برای بررسی حادثه تصادم نفتکش سانجی به چین سفر کرد، مقامات چینی به ایشان اطلاع دادند که هیچ امیدی برای زنده پیدا کردن بازماندگان روی کشتی نفتکش سانجی وجود ندارد. وزیر محترم تعاون ایران اظهار داشتند که این حادثه در تاریخ دریایی بی سابقه است. از همان ابتدا به ما گفته شد که هیچکس زنده نخواهد ماند، اما ما هر کاری را انجام دادیم و امیدوار بودیم که عملیات جست‌وجو حتی یک نفر را نیز نجات دهد.

مقامات چینی درخواست ایران برای بررسی کشتی فله‌بر سی‌اف کریستال  که در تاریخ ششم ژانویه سال 2018 میلادی با نفتکش سانچی برخورد کرده بود را برای بافتن پاسخ معتبر، نگرانی‌های مربوط به علل تصادم دو کشتی رد کرده‌اند.

از مجموع کارکنان نفتکش سانجی سه جسد یافت شده است و دستگاه ثبت کننده اطلاعات سفر نفتکش سانجی یا جعبه سیاه بازیابی شده است. بنا به اظهار نظر یکی از معاونان سازمان بنادر و دریانوردی ایران، چون نفتکش سانجی تخت پرچم کشور پاناما ثبت شده لذا دستگاه ثبت کننده اطلاعات سفر نفتکش سانجی در حضور مقامات ایرانی، چینی و پاناما در کشور پاناما مورد بررسی قرار می‌گیرد.

یک متخصص بیمه‌های دریایی از مشکوک بودن زنجیره وقایع سخن به میان آورده است و روز دوشنبه مورخ هشتم ژانویه سال 2018 میلادی اشاره کرده: «باید روشن شود که چرا عملیات اطفاءحریق در خلال تاریکی شب‌ها متوقف می‌شده است و چرا مجریان حست‌جو و نجات و اطفاء حریق از سیستم سکوهای متحرک با ارتفاع قابل تنظیم برای اطفاء حریق نفتکش سانجی استفاده نکرده‌اند». این متخصص بیمه‌های دریایی اظهار داشت: «به نظر می‌رسد که مقامات دریانوردی چین از عدم نجات موفقیت‌آمیز کارکنان نفتکش سانجی از ساعت اولیه بروز تصادم مطلع بودند و لذا سوختن معیانات را در داخل تانک‌های کشتی سانجی برگزیدند تا باعث آلودگی آب‌های مجاور نشود».

بخش دولتی چین مسئول مدیریت اقیانوس‌ها روز یکشنبه چهاردهم ژانویه سال 2018 میلادی گفته است «به دلیل بروز انفجارهای متعدد در بدنه نفتکش سانجی مقادیر زیادی معیانات در محدوده اطراف نفتکش سانجی روی سطح آب در حال سوختن است».

تصادف و مغروق شدن نفتکش سانجی بزرگ‌ترین ریزش نفتی را به آب اقیانوس پس از سال حادثه سال 1991 میلادی هنگامی که 260 هزار تن نفت در نزدیک ساحل آنگولا باعث آلودگی وسیع آب‌ها شد را به دنبال داشته است.

*کارشناس حمل‌ونقل دریایی