صف‌کشی خارجی‌ها در جاده مخصوص

به گزارش گروه اقتصادی آنا، در دهم تیر92، صنعت خودروسازی ایران به‌واسطه تحریم مستقیم آمریکا تا مرز ورشکستگی پیش رفت و سال‌های سختی را تحمل کرد تا باردیگر بتواند قد خمیده خود را صاف کند.

این روزهای سخت، خودروسازان را به‌جایی رساند که بعد از تشدید تحریم‌ها کاهش جدی‌ای را در خط تولید خود تجربه کردند و کارخانه‌هایی که به‌صورت سه شیفت مداوم هم مشغول به تولید بودند را با کاهش افت شدید تولید مواجه کرد به طوری که میزان تولید در خط های این کارخانه به زحمت به یک شیفت می رسید؛ همین روند در 1392 سبب شد تولید خودرو در مقایسه با سال 90 به نصف کاهش پیدا کرد.

این موضوع درحالی بود که صنعت خودرو پیش از تشدید تحریم‌ها توانسته بود طی یک بازه زمانی 10 ساله یعنی از سال 1378 تا سال 1388 میزان تولید خود را بیش از 10 برابر کند و حتی این روند افزایش تولید تا سال 1390 نیز ادامه دارد بود که خودروسازان با تولید بیش از 1.6میلیون دستگاه انواع خودرو، ایران توانست جزو 10 تولیدکننده بزرگ دنیا کرده‌بودند.

تحریم‌ها هیچ صنعتی را به اندازه صنعت خودرو در پنج سال گذشته با فراز و نشیب همراه نکردند و مدیران جاده مخصوص همواره در نظر داشتند تا بار دیگر به روزهای طلایی دهه 90 و 91 در صنعت خودرو بازگردند تا تجدید حیات و بازسازی این صنعت را برای رقابت و ورود تخصصی به بازار را فراهم کنند.

بر پایه این گزارش، تا قبل از اعمال تحریم مستقیم آمریکا، صنعت خودرو ایران در آن سال‌ها به‌دلیل ارتباط با تولیدکنندگان خودرو و قطعه، کیفیت مناسبی را دارا بود اما پس از اعمال و تشدید تحریم‌های مستقیم خودروسازی آسمان خودروسازان جاده مخصوص ابری شد.

این تحریم‌ها به قدری چالش برانگیز بود که روابط خودروسازان کشور با شرکای خارجی دچار مشکلات عدیده‌ای شد و این شرکا به‌خاطر ترس از آمریکا به قطع روابط تجاری با ایران تن دادند.

در واقع شیب سقوط تولید خودرو از همین نقطه آغاز شد و دست و پا زدن خودروسازان برای بروز نگاه داشتن خود چندان فایده‌ای را دربرنداشت.

سرآغاز ورود چینی‌ها

در روزهای سخت تحریم، بدون اغماض و البته بدونه درنظر گرفتن مشکلات بانکی، چینی‌ها بدون ترس از قدرت بلوک غرب به روابط تجاری با ایران پرداختند که ورود آنها به بازار خودروی ایرانی نخستین گام را برداشت اما شاید این اقدام در وهله نخست کارساز به‌نظر می رسید این موضوع نیز نتوانست موجب بازگشت خودروسازان به روزهای اوج کمی و کیفی‌شان شود.

افت تولید و عرضه کم محصولات در کنار افزایش نرخ ارز سبب شد قیمت خودرو در کشور افزایش بیش از دو برابری پیدا کند. در این بین هر چند نهادهای نظارتی تلاش داشتند وضعیت بازار را مدیریت کنند اما شرایط به سمت نارضایتی بیشتر مشتریان پیش رفت، اما هیچ بارقه امیدی نسبت به بهبود کیفیت خودروسازان وجود نداشت الی از سرگیری روابط تجاری ایران با دنیا و حل معضل هسته‌ای.

پسابرجام، زنگ خانه خودروسازان را به صدا درآورد

خودروسازان پس از امضای توافق‌نامه هسته‌ای بار دیگر با درخواست‌های متنوع خودروسازان خارجی برای حضور قوی در ایران روبه‌رو شدند و این بهترین فرصت برای داخلی‌ها بود تا اینبار قراردادی را امضا می‌کردند تا دیگر اروپایی ها از زیر بار تهعد خود خارج نشوند ضمن آنکه صنعت خودروسازی داخلی کشور بتواند خود را یک گام به بازار رقابتی روز دنیا نزدیک‌تر کند.

بر همین اساس، این موضوع خود را در قالب مذاکرات تولیدکنندگان داخلی با خودروسازان خارجی نشان داد و در بهمن‌ماه سال 1394، اولین قرارداد خودرویی میان ایران خودرو و پژو به امضا رسید.

بعد از تفاهم‌نامه سایپا و سیتروئن، هیوندایی و فولکس واگن با بخش‌خصوصی و از همه مهمتر تفاهم‌نامه مستقل رنو با سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران به امضا رسید.

بر پایه این گزارش،‌در سال 95 ضمن آنکه خودروسازان به‌دنبال جذب سرمایه‌های بیشتر و راه‌اندازی خطوط تولید قراردادهای جدید خود بودند، اما توانستند تولید خود را افزایش دهند.

همچنین باید به پلتفرم جدید گروه خودروسازی ایران‌خودرو با برندهای معتبر دنیا نیز اشاره داشت که می تواند با تولید23 محصول روز دنیا، نخستین گام رقابتی ایران در فضای تولید مشترک در پسابرجام باشد.

حال در شرایطی که به‌نظر می‌رسد، صنعت خودرو بار دیگر روی ریل رشد قرار گرفته، این پرسش وجود دارد آیا برجام زمینه‌های یک رنسانس در صنعت خودرو را ایجاد کرده یا اینکه شرایط به گونه‌ای پیش می‌رود که خودروسازان به شرایط پیش از تشدید تحریم‌ها یعنی دوران طلایی تولید خودرو بازگردند؟

گام محکم و استوار برای تولید رقابتی

در همین خصوص هاشم یکه‌زارع مدیرعامل ایران خودرو به خبرنگار آنا درباره آخرین وضعیت خودروسازان و پیشرفت‌های صنعت خودروسازی گفت:‌ صنعت خودرو به‌عنوان صنعتی که پیشران بسیاری از صنایع مانند بدنه، قوای محرکه، سیستم الکترونیکی، سیستم تعلیق و تزئینات خودرو و دیگر شرکت‌های وابسته به همین شرکت‌ها، است که باید سهم بسزایی را در تولید، اشتغالزایی و درآمدزایی اقتصاد داشته باشد.

وی ادامه داد: در سال گذشته 1.3 میلیون خودروی تولیدی به بازار عرضه شد و می‌دانیم که اگر صنعت خودروسازی در کشور وجود نداشت، چه مقدار از ارزی که به سختی تامین می شود، باید برای واردات خودرو هزینه می شد.

مدیرعامل ایران خودرو با اشاره به اینکه برجام دست خودروسازان و ورود شرکت‌های بزرگ خودروسازی را برای سرمایه گذاری در ایران باز کرد، گفت:‌ تولید خودرو همانند یک زنجیره از قطعات مختلفی تشکیل شده است و ما در تمامی این زنجیره‌ها تخصص نداریم بلکه باید با همین شرکت‌های بین المللی به صورت سرمایه گذاری مشترک درصدد خودروهای بروز در سطح دنیا کنیم که قابلیت رقابت را داشته باشند.

وی تاکید کرد: البته یکی از مهمترین اهدافی که همواره به دنبال رسیدن به آن هستیم، تولید محصولات مشترکی است که بیش از 70درصد آن در ایران ساخته شود تا اشتغالزایی آن سهم کشور شود.

یکه‌زارع همچنین با بیان اینکه خودروسازان راه پیشرفت و توسعه را در پیش گرفته‌اند عنوان کرد: راه‌اندازی پلتفرم جدیدی که طی ماه گذشته در ایران‌خودرو به امضا رسید، گواه این حقیقت بود که مسیر خودروسازان نسب به سال‌های گذشته برای تولید محصولات کیفی و رقابتی باز شده است.

وی همچنین با اشاره به اینکه تولیدات کیفی قطعات مناسب و خدمات پس از فروش می خواهند نیز گفت: زمانی که خودروها کیفی شود و رقابت به بازار بازگردد، طبیعی است که چرخه خروج محصولات قدیمی و جایگزینی آن بسیار دقیق و مرتب کار خود را انجام می‌دهند اما باید قطعه سازان و شرکت‌های ارائه کننده خدمات پس از فروش نیز همگام با دانش روز دنیا حرکت کنند.

جبران کمبود دانش با ورود سرمایه‌گذاران خارجی

محمدرضا نجفی‌منش رئیس کمیسیون تسهیل کسب و کار اتاق بازرگانی تهران و عضو هیات مدیره انجمن قطعه سازان با اشاره به وضعیت خودروسازان در سال گذشته به خبرنگار اقتصادی آنا گفت: در سال95، قطعه‌سازان از رکود خارج شدند و گواه این موضوع رشد تولید 40درصدی و تامین نیاز بازار داخلی است.

وی ادامه داد: پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که در سال جاری نیز برای قطعه‌سازان وضعیت مناسبی رقم بخورد چراکه بسیاری از قطعه‌سازان بزرگ دنیا برای سرمایه‌گذاری مشترک با شرکت‌های داخلی و ورود به بازار ایران اعلام تمایل کرده‌ و حتی بعضی از این شرکت‌ها کار مشترک با طرف ایرانی را آغاز کرده‌اند.

عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران گفت: پس از چند سال تحریم، طبیعی است که دانش قطعه‌سازی داخلی با سطح اول دنیا تفاوت‌هایی را پیدا کرده باشد اما انتقال دانشی که از سوی خارجی‌ها بدست می‌آید می تواند این فاصله را جبران کند.

عضو هیات مدیره انجمن قطعه سازان با اشاره به قراردادهای جدید در صنعت قطعه‌سازی، خاطرنشان کرد: در حال حاضر مجموعه‌های زیادی با ایران وارد مذاکره شده‌اند و بعضا خبر نهایی شدن آن‌ها منتشر می‌شود همان‌گونه که در روزهای گذشته خبر نهایی شدن قرارداد قطعه‌سازان آلمانی نهایی اعلام شد.

آمار تولید خودرو در سال95

بهبود شرایط تولید خودروسازان در سال95 کاملا مشهود بود چراکه تولید مجموع تولید به 1230632 دستگاه رسیده که افزایش 28درصدی را به خود اختصاص داده و از سوی دیگر با سختگیری های دولتی مبنی بر کاهش واردات خودروهای لوکس، این خودروها به 54622 دستگاه رسیده که با کاهش 12درصدی مواجه شد.

پژو همچنان پیشتاز بازار نه‌چندان رقابتی ایران است و سهم خود را در بازار داخلی از 20 به 33 درصد رسانده است و از سوی دیگر محصولات سایپا که به عنوان دومین برند تولیدی در کشور سهمی تقریبی 29درصدی را از بازار داخلی کشور به خود اختصاص داده است.

جایگاه سوم بازار فروش محصولات داخلی به دیگر تولیدات ایران‌خودرو رسیده اما سهم این گروه خودروسازی از 15 به 12.5درصد کاهش پیدا کرده است.

باید اشاره شود که رنو به عنوان دومین شرکت خودروساز خارجی در ایران، طی سال گذشته با رشد فروش مواجه بوده و بیش از 110 هزار خودرو را فروخته و سهم 8.7 درصدی از بازار خودروی کشور را از آنِ خود کرد.

چینی‌ها در بازار ایران

همچنین در بین برندهای شرق آسیا «چین» حضور پررنگی را در بازار ایران داشت که سه نمونه چری، جک و برلیانس از نمونه های پر فروش چینی‌ها در بازار ایران بودند.

بر همین اساس، چری با «مثبت 62درصد»جایگزین جک «منفی 34 درصد» شده و عنوان محبوب‌ترین خودروساز چینی را در ایران به دست آورده و در رده‌ی پنجم از نظر فروش قرار گرفته است؛ اما برند برلیانس رشدی فوق‌العاده داشته و توانسته با رشدی 428 درصدی در جایگاه ششم قرار بگیرد.

لازم به ذکر است که «جک» با افتی چشمگیر به رده‌ نهم پرفروش‌ترین برندهای خودروسازی ایران دست یافته است.

دیگر خودروهای چینی مانند لیفان، دانگ فنگ، چانگان، هایما،‌ FAW، ام‌جی، گریت وال، فوتون، هاوال، بایک، جینبی و جیلی رتبه هایی از دوازدهم تا چهل و دوم بازار ایران را به خود اختصاص داده اند.

شاید بسیاری از مردم اسمی بعضی از این خودروهای چینی را نشنیده باشند اما از مجموع 45 برند حاضر در بازار خودروی کشورمان، 15 برند چینی هستند.

آمار تولیدات داخلی

در ادامه این گزارش با نگاهی به فروش تولیدات داخی درمی‌یابیم که پراید علیرغم سن بالای 30 ساله‌ خودرو، همچنان پرفروش‌ترین خودروی بازار ایران بوده و در یک سال تنها کمی کمتر از یک چهارم یک میلیون دستگاه از آن تولید شده است. این خودرو با 100 هزار فروش بیشتر، بالاتر از پژو 405 «رشد 29درصدی» و 206 «رشد 38درصدی» قرار گرفته است.

همچنین سمند با رشد 20درصدی فروش توانسته در رتبه‌ پنجم جای بگیرد.

در دیگر رتبه‌های پرفروش‌ترین‌های بازار ایران خودروهای «تیبا»، «تندر 90» و «ساندرو» قرار گرفته‌اند ضمن آنکه لوکس‌ترین محصول ایران‌خودرو یعنی «دنا» با رشد 51 درصدی فروش در رتبه‌ نهم پرفروش‌ترین‌ها جای گرفته و در نهایت برلیانس H330 با رشد فروش 288 درصدی رتبه‌ دهم را به دست آورده است.

چری تیگو 5 نیز در رده‌ی پانزدهم پرفروش‌ها قرار گرفته و و پس از آن برلیانس H320 «رده‌ بیست‌ودوم»، لیفان 820 «رده‌ بیست‌وششم»، چری آریزو 5 «رده‌ بیست‌ونهم» و چانگان CS35 «رده‌ سی‌ام» قرار دارند.

سهم وارداتی‌ها از بازار ایران

خودروهای کانسپتی شاسی‌بلند کره‌ای به‌عنوان حرف اول در انتخاب ایرانی‌ها به شمار می‌آید زیرا بار دیگر هیوندای سانتافه با سهم 16درصدی از بازار خودروهای وارداتی حضور قابل توجهی را داشت البته نباید فراموش کرد که در مقایسه با سال گذشته فروش آن با 15 درصد افت مواجه بوده است.

بر اساس همین علاقه‌مندی رتبه‌ بعدی پرفروش‌ترین خودروهای وارداتی در اختیار کیا اسپورتیج قرار گرفته که البته این برند از کیا نیز با افت فروش 28درصدی دست‌وپنجه نرم کرده است.

سومین برند کره‌ای که در بازار ایران توانست نزدیک به 3000 دستگه بفروشد، سانگ یانگ تیوولی بود که جدول پرفروش‌ترین‌های وارداتی را کاملا کره‌ای کرده بود.

اما باید اشاره شود که دیگر رتبه‌های خرید خودروهای خارجی در بازاربه لکسس NX، هیوندای توسان، رنو فلوئنس، سراتو و سورنتو اشاره کرد.