چهارمین مصوبه شورای حمل و نقل همگانی؛ مکان مناسب برای پایانه ها

تین نیوز | چهارمین جلسه شورا با حضور 50 نفر از متخصصین حمل و نقل درون شهری و برون شهری و متخصصین شهرسازی تشکیل شده و به امر سیاستگذاری مکان یابی پایانه های مسافری برون شهری پرداختند.
 
در این جلسه به موضوعات زیر پرداخته شد : 
1. علت و ضرورت طرح این موضوع ؟
 2. در اکثر کشورهای پیشرفته جهان، پایانه های مسافری برون شهری آیا در درون شهرها هستند یا در بیرون شهرها ؟
 اگر درون شهرها مستقر می باشند، آیا به مرکز شهر نزدیک هستند یا به حاشیه شهر ؟
 آیا این پایانه ها به صورت متمرکز و بزرگ هستند یا غیر متمرکز ؟
 
فرآیند بررسی :
 موضوع توسط آقایان مهندس تیموری و مهندس عدالت حقی از سازمان پایانه های شهرداری تهران مورد بررسی قرار گرفته و پژوهش جامعی در این ارتباط تهیه شد و سپس در کارگروه متشکل از 10 نفر از اعضاء شورا مطرح و به تایید قاطع آن ها رسید و اجماع کامل حاصل شد. سپس موضوع در شورا مطرح و با نظر قاطع کلیه اعضاء موارد زیر به تصویب رسید.
 
مصوبات شورا :
 پس از بحث و بررسی در شورای حمل و نقل همگانی نتایج زیر حاصل شد که به عنوان مصوبه شورا تلقی می گردد و به تایید 50 نفر از متخصصین حمل و نقل برون شهری و درون شهری و شهرسازهای عضو شورا رسیده است :
 
1. با توجه به اینکه پایانه های مسافری اتوبوس­های برون شهری در اختیار مد حمل و نقل همگانی است و رواج آن منجر به کاهش استفاده خودرو شخصی در شبکه برون شهری و درون شهری می گردد ، در اکثر کشورهای پیشرفته مکان پایانه های متمرکز اتوبوس های برون شهری  در داخل شهرها و حتی در مرکزیت شهرها و در انطباق با ایستگاه­های راه آهن بین شهری انتخاب می گردند.
 
بنابراین توصیه اکید می­گردد شهرهائی که هنوز پایانه متمرکز خود را ایجاد نکرده اند و مشاورین طرح های جامع و تفصیلی حتما پایانه های مزبور را در درون شهرها و حتی الامکان در مرکزیت شهر طراحی فرمایند. اهم دلایل این اقدام توسط سایر کشورها نیز به شرح زیر است :
 
- مطلوبیت بالا برای مسافرین برای عزیمت به پایانه (یا از پایانه) در مبدا و مقصد (طی زمان سفر درون شهری کوتاه تر با هزینه کمتر و سهولت دسترسی بالاتر)
 
- امکان تامین یکپارچگی این سیستم با حمل و نقل همگانی درون شهری و با سیستم حمل و نقل نیمه عمومی(تاکسی)
 
- ایجاد امکان کسب درآمدهای جانبی بالا برای پایانه از طریق احداث فروشگاه و مجوعه های تجاری و تفریحی، هتل­ها و .... (مسلما در فواصل دور از شهر توجیه این نوع خدمات کاهش می یابد).
 
- امکان تامین سرمایه هنگفت از محل TOD با توجه به یکپارچگی با حمل و نقل درون شهری و نزدیکی به مرکزیت شهر و طرح­های مشارکتی بخش خصوصی
 
- ارتقاء سطح امنیت : قرار گیری پایانه­ها در مراکز شهرها و ایجاد مراکز تجاری و خرید در آنها، سبب می­شود که به صورت بالفعل زمینه مشکلات اجتماعی و امنیتی در آنها بسیار کاهش یابد. این مهم هر چه پایانه از شهر دورتر شود، تبدیل به تهدید قوی تری شده و نگهداری پایانه­ها و مبارزه با معضلات اجتماعی در آنها را ضروری تر و هزینه­های پنهان و پیدای تامین امنیت را بیشتر می­سازد.
 
- ارتقاء سطح ایمنی : جمیع موارد فوق الذکر، سبب خواهند شد که حمل و نقل همگانی در عرصه بین شهری، از سطح دسترسی و در نتیجه اقبال عمومی بالاتری برخوردار گردد و ماحصل اینکه، خودروهایی که به صورت عمومی در شهرها حرکت می­کنند، در عرصه بین شهری کمتر حضور خواهند داشت و این امر، با توجه به تفاوت سبک رانندگی در این دو حوزه سبب کاهش تصادفات و افزایش ایمنی به عنوان یک دستاورد جانبی خواهد شد.
 
بررسی­ها و مطالعات تطبیقی صورت پذیرفته نشان می­دهد که در اغلب کشورها پایانه­ها با حمل و نقل ریلی درون و برون شهری در ارتباط نزدیک هستند و همچنین در طرح­های توسعه­ای و ایجاد، تلاش شده تا حداکثر انسجام و یکپارجگی ممکن در خصوص ارتبط پایانه­های برون شهری مسافری با ایستگاه­های راه آهن در برنامه­ ریزی مدنظر قرار گیرد. از این رو توصیه موکد به برنامه ریزان در عرصه تدوین برنامه­ها و طرح­های شهرسازی و حمل و نقلی این است که در صورت امکان این فرصت را فراهم آورده و با این مهم زمینه تبدیل سفر و ارایه خدمات مکمل و جایگزین را در اختیار شهروندان قرار دهند. همچنین خدمات رسانی متمرکز مدهای مختلف حمل ونقل بین شهری در یک نقطه با توجه به اصل «اقتصاد در مقیاس»[1] زمینه بهره برداری قوی از پایانه­ها را فراهم خواهد نمود.
 
2. شهرهای فعلی هرگز نسبت به جابجائی پایانه خود از مکان موجود به مکانی دورتر نسبت به شهر اقدام ننمایند. این کار باعث می شود تا همه عوامل ذکر شده در بند یک در بدترین شرایط قرار گرفته و تقاضای سفر با اتوبوس­های برون شهری کاهش یافته و تقاضای آن به خودرو شخصی یا مسافربرهای شخصی منتقل گردد که آثار منفی آن بر ترافیک برون شهری و درون شهری واضح است.
 
3. در برخی شهرها تعدادی پایانه نیمه متمرکز نیز می­تواند وجود داشته باشد که حتما باید در درون شهر و در نقاط مختلف شهر مستقر شوند.
 
4. با توجه به وجود قانونی که تردد اتوبوس های برون شهری را در شهرها (جز در مسیرهای مصوب شورای ترافیک شهر یا استان) منع می کند ، نباید مسیر مصوب را مسیر دور و پر ترافیک و زمان بر انتخاب کنیم. زیرا این کار انگیزه استفاده از اتوبوس برون شهری را کاهش می دهد.
 
5. در برخی شهرهای دنیا دو هدف دیگر نیز دنبال می شود : اول : عدم ایجاد خطر و مزاحمت ترافیکی توسط اتوبوس های برون شهری برای سایر خودروها و دوم : کاهش زمان سیر اتوبوس برون شهری بین پایانه و نقطه انتهائی شهر. برای دستیابی همزمان به این دو هدف ، مسیرهای ویژه اتوبوس برون شهری از ورودی شهر تا پایانه طراحی می کنند. این مسیر می تواند در سطح یا در ارتفاع یا تلفیقی از این دو باشد. نکته مهم این اقدام ابتکاری نشان دهنده این نگرش است که نه تنها پایانه را مزاحم شهر نمی دانند ، بلکه چنین سرمایه های سنگینی برای آن صرف می کنند تا شاید صرفا چند درصد تعداد مسافرین آن را افزایش دهند.
 
 [1] Economy of Scale