فقط از پروانه دارها سکه بخرید

 هر دم از این باغ بری می‌رسد! اینبار قرعه به نام سکه افتاده تا واژه «تقلبی» را یدک بکشد. تا کنون جولان سکه‌های بدون هولوگرام یا پلمب، نظم بازار را بر هم می‌زد و حالا چند روزی است که فیلمی در فضای مجازی دست به‌دست می‌چرخد که از کلاهبرداری جدیدی در بازار سکه پرده برداشته است.

به گزارش روزنامه گسترش تجارت، منتشرکننده فیلم که خود را یکی از فعالان این بازار می‌خواند و مدعی است به‌عنوان خریدار سکه با شهروند فروشنده روبه‌رو شده به تشریح روش تقلب در فروش سکه پرداخته است.

این خبر درحالی در فضای مجازی دست به‌دست می‌شود که به گفته فعالان بازار وجود فلز در قاب پرس سکه هیچ توجیه و دلیلی ندارد، به جز تقلب و جبران کسری وزن سکه طلا. هرچند این داستان تکراری است و پیش از این هم بارها پیش آمده که با خرید سکه از یک طلافروشی و صرافی معتبر، وقتی پس از مدتی برای فروش آن سکه مراجعه می‌شود، خریدار مصرانه می‌گوید این سکه بانکی نیست و پلمب آن هم جعلی است.

اگر کاغذ خرید یا به اصطلاح رسید خرید را نگه نداشته باشید؛ شاید بتوانید برای فروش سکه به طلافروشی و صرافی که از آن خرید کرده‌اید؛کاری کنید، اما بدون داشتن کاغذ خرید، حتی با مراجعه به محل خرید سکه نیز نمی‌توان اثبات کرد که این سکه از همان طلافروشی یا صرافی تهیه شده و باید ضرر و زیان زیادی را متحمل شد. البته گاهی با داشتن کاغذ خرید نیز طلافروشی‌ها و صرافی‌ها زیر بار خرید دوباره سکه با نرخ سکه بانکی نمی‌روند و کار به شکایت از اتحادیه‌ها و مراجعه به نهادهای قضایی هم می‌کشد. این در حالی است که سکه‌های طلا با وزن کمتر مثل سکه‌های یک گرمی ضرب بانک مرکزی، شماره سریال نیز دارند که در کاغذ خرید آنها درج می‌شود و جای هیچ انکاری باقی نمی‌گذارد اما برای سکه‌های ربع، نیم و تمام این اقدام ازسوی بانک مرکزی انجام نشده است.

تقلب کار سختی نیست!

وظیفه ضرب مسکوک طلا بنا براساس تصویب شورای پول و اعتبار به طور انحصاری بر عهده بانک مرکزی ایران است. با این حال سال‌هاست عده‌ای به عرضه سکه‌های تقلبی یا در اصطلاح «غیر بانکی» اقدام کرده‌اند. این در حالی است که براساس قانون اگر شخصی سکه را با ویژگی‌های اصلی آن ضرب کند، مرتکب خلاف شده و از نظر اداره حقوقی بانک مرکزی قابل پیگیری است. با این همه براساس شواهد بازار، مسئله ضرب و توزیع سکه‌های تقلبی، مسئله جدیدی نبوده و سال‌هاست سودجویان در این زمینه فعال بوده و از این راه سودهای کلان نیز به‌دست آورده‌اند. ضرب سکه‌های طلای تقلبی کار چندان سختی نیست، چراکه هر کس با اندک تخصص و شناختی از بازار طلا و آلیاژ فلزات مختلف، با سفارش ساخت دستگاهی برای قالب‌گیری انواع سکه می‌تواند هرگونه فلزی را در ابعاد و اندازه سکه‌های طلای مرسوم در بازار، ضرب کرده و با آبکاری و روکش طلا روانه بازار کند. پلمب این سکه‌ها با مشخصات طلافروشی‌های معتبر و صاحب‌نام، تقلب دیگری است که فروش سکه‌های تقلبی را برای این افراد ساده‌تر می‌کند.

باز هم توپ در زمین خریدار

اما بسیاری از فعالان بازار همه چیز را وابسته به هوشیاری مردم می‌داند و توپ را به زمین خریداران می‌اندازند. در این باره حتی محمد کشتی‌آرای، رئیس اتحادیه فروشندگان طلا و جواهر پا را فراتر گذشته و فیلم منتشر شده در فضای مجازی را ساختگی و جعلی می‌داند. وی درباره عرضه سکه‌های تقلبی و جعلی نیز می‌گوید: «مردم باید هنگام خرید سکه به‌طور کامل هوشیار بوده و از خرید سکه از واحدهای صنفی بدون پروانه خودداری کنند.» با این حال فعالان این بازار تاکید دارند بسته‌بندی به تنهایی نشان‌دهنده سلامت سکه‌ها نیست، بلکه باید مشتریان اقدام به خرید سکه‌های بسته‌بندی شده دارای هولوگرام کنند.

شرطی که در باره این موضوع؛ یعنی فیلم منتشر شده در فضای مجازی هم کار ساز نبوده و باز این مشتری است که سرش بی‌کلاه مانده است. رئیس اتحادیه فروشندگان طلا و جواهر در عین حال تصریح می‌کند: «واحدهای صنفی دارای مجوز ملزم به ارائه سکه‌های بسته‌بندی شده و دارای هولوگرام هستند که روی این بسته‌بندی‌ها تمام مشخصات واحدهای صنفی درج شده است؛ بنابراین اگر مردم پس از خرید سکه دچار مشکل شوند به‌طور قطع می‌توانند نسبت به آن واحد صنفی اعلام شکایت کرده و شکایت آنها قابلیت پیگیری دارد.» فعالان بازار و از جمله رئیس اتحادیه فروشندگان طلا و جواهر بر این نکته تاکید دارند که هیچ‌یک از واحدهای صنفی دارای مجوز به هیچ عنوان چنین تخلفاتی را مرتکب نمی‌شوند.

مراقب سود جویان باشید

با این همه برخی معتقدند اگر می‌خواهید برای خرید سکه به بازار بروید حتی به سکه‌های بسته‌بندی شده هم اعتماد نکنید، زیرا ممکن است عده‌ای سودجو از نام سکه‌فروشان معتبر در بازار استفاده کرده و سکه‌های تقلبی یا با وزنی کمتر از سایر سکه‌ها را همراه با بسته‌بندی روانه بازار کرده باشند. نظری که بازهم کشتی‌آرای با آن مخالف است. یکی از فعالان بازار سکه می‌گوید: «سکه‌های تقلبی یا سکه‌های سبک‌تر از انواع مشابه چنان به مهارت ضرب شده‌اند که افراد عادی توانایی تشخیص نوع ضرب را ندارند. تمامی سکه‌ها ازسوی بانک مرکزی ضرب می‌شوند، اما این سکه‌ها به طور قاچاق و مخفیانه به‌وسیله برخی افراد در مکانی خارج از ضرابخانه بانک مرکزی ضرب شده‌اند.»

به گفته فعالان بازار، سکه‌فروشان با سنگ محک می‌توانند سکه‌های تقلبی را تشخیص دهند. برای این کار آنها مجبورند سکه‌ها را از بسته‌بندی خارج کرده و برای تشخیص به سنگ محک بسپارند. اینجاست که پای تجربه بزرگترها و قدیمی‌ترها به میان می‌آید و گاهی جوان‌ترها نمی‌توانند سکه‌های تقلبی و اصل را به راحتی شناسایی کنند. جدای از سکه‌های تقلبی که در انواع مختلف از طرح جدید و قدیم گرفته تا سکه کامل و نیم و ربع بهار آزادی که در بازار وجود دارند، سکه‌های دیگری نیز هستند که اگرچه از طلا ساخته شده‌اند اما وزن آنها در مقایسه با سایر سکه‌ها کمتر است. این نوع سکه‌ها با وزن کردن قابل شناسایی هستند.

 چند توصیه کاربردی

با توجه به تعیین نرخ سکه برپایه سال ضرب سکه، بانک مرکزی برای جلوگیری از انجام این کار سال ضرب سکه‌ها را پس از سال ۸۶ با همان تاریخ ضرب کند. اقدامی که پیمان قربانی، مدیر وقت اداره بررسی‌ها و سیاست‌های اقتصادی بانک مرکزی آن را راهکاری برای جلوگیری از خرید و فروش سکه تاریخ‌های متفاوت با نرخ‌های متفاوت عنوان و تصریح می‌کند: سکه‌هایی با تاریخ سال‌های بعد از سال ۸۶ در بازار وجود ندارد. با این حال فعالان بازار چند توصیه کاربردی برای خریداران سکه دارند.

۱-سال ضرب سکه تمام بهار آزادی طرح قدیم مهم نیست. این نوع سکه از سال ۵۸ تا ۷۰ ضرب شده است. تاریخ ضرب سکه‌های طرح جدید و همچنین نیم‌سکه و ربع‌سکه فقط باید از سال ۱۳۸۶ به بعد باشد.

۲- سکه تمام بهار آزادی طرح قدیم که هم وزن طرح جدید است، اما به‌طور معمول در معاملات و خرید و فروش از سکه طرح جدید گران‌تر فروخته می‌شود؛ پس نرخ آن با نرخ واقعی سکه که تابعی از نرخ طلاست اختلاف بیشتری دارد. با این وجود در افت‌ها کمتر از امامی کاهش می‌یابد و از طرفی به اندازه امامی در دسترس نبوده نرخ آن نیز همانند امامی در یک زمان واحد، در همه جا یکسان و مشخص نیست. خرید این نوع از سکه زمانی‌که تفاوت آن با امامی از ۱۵۰۰۰ تومان کمتر باشد برای خرید مناسب است.

۳-بهترین گزینه برای خرید سکه، سکه بهار آزادی طرح جدید یا امامی است. در قسمت قبل به دلیل نخست آن اشاره شد. دلیل دوم نسبت مبلغ کسر شده به نرخ خود سکه است؛ یعنی هر چه سکه بزرگتر باشد زمان فروش مبلغی که از آن کسر می‌شود به نسبت نرخ خود سکه کمتر است و در موقع فروش سکه‌های بزرگتر با صرفه‌تر هستند.

۴- و درنهایت اینکه؛ سکه را فقط از فروشندگان معتبر خریداری کنیم و تا جایی که امکان دارد از سکه و طلافروشان تا از صرافی‌ها،

با وجود تمام این گفته‌ها توصیه می‌شود کسانی که قصد خرید سکه دارند، از صرافی‌ها و سکه‌فروشی‌های مجاز که تابلوی مجوز اتحادیه طلا و جواهر دارند، خرید کنند. از آنجا که در اغلب موارد بابت خرید و فروش سکه، فاکتور ارائه نمی‌شود، دقت به این نکته که پرس سکه مربوط به آن مغازه و دارای هولوگرام اتحادیه باشد، می‌تواند در جلوگیری از خرید سکه‌های غیربانکی بسیار موثر باشد.

سکه‌های تقلبی وارد شده به بازار انواع مختلفی دارند به‌گونه‌ای که برخی از آنها وزن و عیار طلای به کار رفته دقیقا مانند سکه‌های بانکی است، با این تفاوت که ضرب بانک مرکزی نیست و از لحاظ قیمتی ارزان‌تر از سکه‌های بانکی معامله می‌شود. اما بعضی از این سکه‌های تقلبی از طلای عیار پایین‌تر ساخته شده‌اند و میزان طلای برخی از این سکه‌ها ۱۷ عیار یا حتی کمتر است در صورتی که عیار سکه‌های بانکی ۲۱/۶ است.

 وزن یک سکه بهار آزادی = یک سکه امامی طرح جدید = ۸ گرم و ۱۳۳ سوت = ۸/۱۳۳ گرم

وزن نیم سکه بهار آزادی = ۴ گرم و ۰۶۶/۰ سوت = ۴/۰۶۶ گرم

وزن ربع سکه بهار آزادی = ۲ گرم و ۰۳۳/۰ سوت = ۲/۰۳۳گرم

جزییات بیشتر درباره سکه‌های بهار آزادی

سکه بهار آزادی با عیار ۲۱/۶که اغلب آن را ۲۲ عیار می‌شناسند و وزن آن ۸/۱۳۳ گرم و قطر آن ۲۲ میلی‌متر است.

سکه پهلوی که هم وزن و به اندازه سکه کامل بهار آزادی؛ یعنی عیار ۲۲ و وزن ۸/۱۳۳ گرم و قطر آن ۲۲ میلی‌متر است.

سکه نیم بهار آزادی وزن ۴/۰۶۶۵ گرم و با قطر ۱۹ میلی‌متر و عیار آن ۲۲ است.

سکه ربع بهار آزادی وزن ۲/۰۳۲۲۵ با قطر ۱۴ میلی‌متر و عیار آن ۲۲ است.