◄ بمب ساعتی پل‌های فرسوده شمال ایران

کارشناس امور زیربنائی بر ضرورت مقاوم‌سازی، تعمیر و نگه‌داری پل‌ها در کشور تاکید کرد.

به گزارش خبرنگار تین‌نیوز، محمد شجاعی اظهار کرد: یکی از شاخص‌های پیشرفت هر کشور، گسترش شبکه راه‌‌های ارتباطی آن کشور است. در توسعه شبکه راه‌ها، پل‌ها جز مجموعه شریان‌های حیاتی و از اجزای جدانشدنی بشمار می‌آیند. در کشور ما پل‌های زیادی از ادوار گذشته بر جای مانده است که با وجود عمر بالا، هم‌چنان به‌عنوان تنها پل ارتباطی منطقه، بهره‌برداری می‌شوند؛ مانند پل‌های کلاردشت که از نظر طبقه‌بندی طول دهانه، جزء دهانه کوتاه (زیر 10 متر) و دهانه متعارف (حداکثر تا 150 متر) که سال‌ها پیش ساخته شده‌اند و همواره در معرض آسیب‌‌های خستگی، تردشکنی، خوردگی فولاد و دیگر مسائل قرار دارند که با افزایش شدت و حجم ترافیک و عبور وسایل نقلیه سنگین‌تر از بار زنده طراحی، ایمنی این پل‌ها را به مخاطره می‌اندازد.

وی تصریح کرد: با توجه به زلزله‌خیز بودن ایران، امکان آسیب‌پذیری و تخریب بسیاری از این پل‌ها وجود دارد، چنان‌که تجربه زلزله‌های اخیر دنیا، ضعف‌ها و آسیب‌های زیادی را در برخی از پل‌ها نشان داده است، همه این دلایل بعلاوه ارتقاء آئین‌نامه‌های بارگذاری و تغییر معیارهای طراحی پل، لزوم ارزیابی آسیب‌پذیری پل‌های قدیمی موجود را اجتناب‌ناپذیر می‌کند. در این مجال فرصتی پیش آمد که وضعیت موجود پل‌های کلاردشت مورد مطالعه قرارگرفته و میزان آسیب‌پذیری آنها ارزیابی شود.

کارشناس امورزیربنایی با تاکید بر حفظ ابنیه تاریخی و شریانی در شهرهای مختلف کشور، افزود: در دنیای امروز راه‌های ارتباطی نقش مهمی را در ساختار اقتصادی، اجتماعی، نظامی و سیاسی کشورها، نقش کلیدی و استراتژیکی را ایفا می‌کنند، هر راه برای این‌که مسافرین را سریع تر به مقصد برساند، باید از عوارض طبیعی مثل کوه ها، رودخانه‌ها و دره‌ها عبور کند که با طراحی و اجرای سازه پل، هزینه‌های زیادی را به اقتصاد یک کشور وارد می‌کند که بر ما لازم است تا در حفظ و نگهداری و بازرسی‌های فنی و مدیریت پل‌ها، با یک سیستم مدیریتی کامل و حساب‌شده، از هدر رفتن هزینه‌های ملی و گزاف آن جلوگیری بعمل آید که ماحصل آن خدمت رسانی بی نقص و امکان عبور و مرور را در زمان وقوع سیل و زلزله، از این پل‌ها برقرار شاهد خواهیم بود.

شجاعی با بیان اینکه «روزانه بیش از صدها وسایط نقلیه از روی عرشه پل در حال تردد هستند، که بارهای معادل آن، از بحرانی‌ترین حالت‌های ترافیک واقعی به شمار می آیند»، افزود: در صورت حضور همزمان چندین خودروی سنگین به همراه بار که برخی به بیش از ده‌ها تن وزن می‌رسد ( بارهایی همانند بار کامیون 40 تنی، تانک 70تنی، تریلی تانک بر 90 تنی و بار بهربرداری)، این پل از خود مقاومتی نشان نداده و فرو می‌ریزد، از این رو بازبینی و بازرسی پل‌ها، از ضرورت‌های اصلی نگهداری محسوب می‌شوند که ‌بایستی تحت شرایط بهره‌برداری و حوادث غیرمترقبه (زلزله و سیل) مورد ارزیابی قرار بگیرند و لذا ضرورت بازنگری در عملکرد این سازه‌های مهم در شرایط بهره‌برداری بالاخص ارزیابی آنها با زلزله‌هایی با شدت بالا به‌منظور شناسایی و رفع نقاط آسیب‌پذیر در شرایط کنونی اجتناب ناپذیر به نظر می‌رسد.

به گفت وی، با نگاهی به وضعیت پل‌های کشور، متوجه آن خواهیم شد که متوسط عمر صد ها پل درکشور، بالای 50 سال است، پل‌هایی با سازه‌هایی قدیمی و ضعیف به لحاظ ایمنی، این مهم در شرایطی قرار دارد که شهرستان کلاردشت از نظر درجه بندی خطر نسبی زلزله «با اهمیت زیاد» محسوب می‌شود و تحت تاثیر زلزله‌های گذشته و اخیر ( بم- رودبار و منجیل- کرمانشاه )، غرب مازندران بویژه این شهرستان را همانند بمب ساعتی تهدید می‌کند.

شجاعی تاکید کرد: از سوی دیگر بر اساس استانداردهای جهانی، ایمنی پل‌ها پس از 10 سال رو به کاهش می‌رود و در حال حاضر صدها پل در کشور در حال فعالیت هستند که تعداد زیادی از این پل‌ها، قدمتی بالای 10 سال و چند 10ساله دارند که با انجام برخی از آزمون های غیر مخرب، میتوان تعیین خواص مختلف بتن همانند؛ مقاومت، مدول الاستیسیته، یکپارچگی، همگن بودن و رابطه تنش و کرنش در بتن است، بدون آنکه آسیب به بتن برسد، مورد بررسی قرار داد.

کارشناس امورزیربنایی در بخش دیگری از سخنان خود یادآور شد: یکی از بارزترین این قبیل سازه‌ها، پل‌های کلاردشت با توجه به این‌که در تماس دائم با عوامل محیطی همچون؛ آب رودخانه و بعضا سیلاب، گازهای موجود در هوا، مایعات، باران آلوده و سایر آلودگی های آبی قرار دارند، تحت تاثیر نیروهای حاصل از جریان آب، اجسام شناور و همچنین نیروهای طولی در انتهای مقید Fixed دهانه ها نیز، قرار دارند و جزء سازه های آسیب پذیر بحساب می آیند. بعلاوه آسیب های ناشی از نحوه استفاده و بارگذاری آنها نیز قابل اهمیت است و آسیب‌های وارد بر آن به گونه‌ای است که در صورت عدم رسیدگی، با نرخ غیر خطی افزاینده در طی زمان تشدید خواهد شد و شرایط به تدریج بحرانی‌تر  می‌شود، به همین دلیل لازم است در اسرع وقت به آسیب‌ها، رسیدگی شود. (شکل 1) و (شکل 2) و (شکل 3) قسمتی از آسیب های وارده پس از سیل سال 1391 که تقریبا 5 سال از آن فاجعه میگذرد را به نمایش میگذارد.

وی افزود: حال با علم این‌که می‌دانیم بتن یک ماده ساختمانی مرکب است و از نظر طرح اختلاط و ویژگی‌های میکانیکی، تنوع بسیاری دارد و از نظر آسیب‌های وارده وضعیت‌های مختلفی برای آن پیش می‌آید، باید از آزمون@های غیر مخربی که در تعیین خواص مختلف بتن مانند، مقاومت، مدول الاستیسیته، یکپارچگی، همگن بودن و رابطه تنش و کرنش در بتن، بدون آنکه آسیبی به بتن وارد شود، اطمینان حاصل نماییم، چرا که بستر رودخانه کلاردشت در معرض آبشستگی شدیدی قرار دارد.

به گفته شجاعی، برای جلوگیری از تشدید و تقویت آبشستگی فونداسیون، پل انرژی زیادی را بایستی صرف کند،  بویژه در کانال‌های آبرفتی، که موقعیت متغیری دارند و در نتیجه بر آبشستگی پی یا فونداسیون پل اثر منفی می‌گذارند و در شرایطی که حجم نخاله حمل شده با آب زیاد باشد، گه گاه کانال بسته می‌شود و در نتیجه به سازه فوقانی و پی آسیب می‌رسد، بویژه در زمان سیلاب‌های نادر و یا غیر مترقبه، اگر چه سایر انواع آسیب‌های سازه‌ای بیشتر به چشم می‌آیند ولی نگهداری از بستر رودخانه نیز مهم است.

شجاعی خاطرنشان کرد: حمایت دستگاه های مسئول کنترل ساخت و ساز و مسئول تعمیر و نگه‌داری در شهرها، با کمک گرفتن از کمیته‌های تخصصی دفاتر سازمان نظام مهندسی ساختمان، میتوانند در جهت ارتقاء سطح کیفی ساخت و ساز به مسئولین محترم کمک کنند. چنان که خواجه نصیرالدین طوسی با دفاع از روش فلسفی که در پیش گرفت، فلسفه  سینایی را احیا کرد و بوسیله  انتشار بیش از یکصد رساله  علمی- فلسفی، نقشی ماندگار در تثبیت و ارتقای سطح علمی ایران ایفا نمود. بی سبب نیست که انتخاب روز مهندسی همزمان با بزرگداشت خواجه نصیرالدین طوسی در تقویم ملّی ما، از فاخرترین و بجاترین انتخاب‌ها است.