«کاغذ سفید» نقشه جدید ریلی اروپا

 
ابعاد اقتصادی
سیستم حمل‌و‌نقل‌ ریلی یکی از قطب‌های اصلی انتقال مسافر وکالا در سراسر اروپا است. بر اساس آمارهای یورواستات بیش از 8 هزار اپراتور حدود 6 هزار لکوموتیو و قطار را در سراسر خطوط ارتباطی اروپا- حدود 200 هزار کیلومتر مسیر ریلی را هدایت و راهبری می‌کنند. آمارها نشان می‌دهد در سال 2012 حدود 9 میلیارد نفر مسافر توسط شبکه ریلی در اروپا منتقل شده‌اند، در واقع شبکه ریلی سهم 11 درصدی در جابه‌جا‌یی بار و 3/ 6 درصدی در انتقال مسافر را داشته است. در صورتی که حمل‌و‌نقل‌ دریایی را کنار بگذاریم، سهم بخش ریلی در انتقال بار به 5/ 18 درصد نیز می‌رسد. اگرچه «مسیرهای جاده‌ای» همچنان پر‌کاربردترین کانال ارتباطی به شمار می‌رود، تقاضا برای مسافرت ریلی طی سال‌های 2000 تا 2012 رشد 17 درصدی داشته که بخشی از آن به دلیل گسترش خطوط پرسرعت ریلی(HSR) در سراسر اروپا است. البته باید به این موضوع اشاره شود که در سال‌های اخیر بحران‌های اقتصادی و مالی یورو تا حدودی سرعت توسعه شبکه حمل‌ونقلی را کاهش داد به‌طوری که حجم جابه‌جایی بار در دوره 2007 تا 2009 به میزان قابل توجهی کاهش یافت. با این وجود افزایش تقاضا در سال‌های 2009 تا 2011 این صنعت را تا حدود زیادی احیا کرد. اما در همان بازه بحران، آمار جابه‌جا‌یی مسافر بسیار با‌ثبات‌تر و متعادل‌تر بوده است. گزارش‌های صنعت ریلی کشورهای منطقه نشان می‌دهد در آلمان، دانمارک و اتریش به ترتیب با 6/ 4، 1/ 6 و 2/ 11 درصد رشد مسافر طی سال‌های 2003 تا 2011 بوده است.

اهمیت و جایگاه صنعت حمل ونقل ریلی نه تنها به واسطه تعداد ایستگاه ها، شمار مسافران و میزان بار انتقال یافته و... مشخص می‌شود، بلکه بیشتر از آن با توجه به پیامدها و آثار اقتصادی که این سیستم برای شهرها، کشورها و کل منطقه در پی دارد، نمایان می‌شود. به‌طور کلی این آثار را می‌توان به چهار دسته تاثیرات مستقیم، غیر مستقیم، پیامدهای منتج شده و پیامدها و منافع برای عموم جامعه تقسیم‌بندی کرد. آثار مستقیم در واقع مجموعه فعالیت‌ها، درآمدها و منافعی است که در یک ایستگاه قطار یا واگن قطار به چشم می‌بینیم. منافع حاصل از این اثر به‌طور مثال می‌تواند اشتغال مستقیمی باشد که برای یک فرد در نتیجه انتقال کالا یا مسافری از نقطه‌ای به نقطه دیگر به وجود می‌آید، یا به‌عنوان نمونه‌ای دیگر شغلی که در بخش ستادی برای مدیریت و هماهنگی حمل‌و‌نقل‌‌ها به وجود می‌آید را شامل شود.


در عین حال ارزش افزوده هر کدام از این فعالیت‌ها و مشاغل از دیگر پیامدهای مستقیم به شمار می‌رود. بر اساس آخرین برآوردها توسعه صنعت حمل‌و‌نقل‌ ریلی زمینه اشتغال مستقیم 06/ 1 میلیون نفر را تا پایان سال 2012 و ارزش افزوده 66 میلیارد دلاری برای اقتصاد اروپا شده است، این درآمد حدود 5/ 0 درصد تولید ناخالص داخلی کل اتحادیه اروپا را تشکیل می‌دهد.

آثار غیر مستقیم می‌تواند منافع و درآمدهای صنایع و بخش‌های بالا دستی بخش حمل‌و‌نقل‌ باشد. این مورد شامل میزان اشتغال و ارزش افزوده‌ای است که برای تامین‌کنندگان و عرضه‌کنندگان تجهیزات در صنعت ریل، (برای مثال تولید‌کننده لکوموتیو، تکنیسین‌های فنی، حسابداران و....) ایجاد می‌شود. علاوه بر آنها این مورد در‌بر‌گیرنده کلیه مشاغل، درآمدها و فرصت‌هایی است که در نتیجه سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های بخش حمل‌و‌نقل‌ ریلی صورت می‌پذیرد. در این رابطه می‌توان به فرصت‌های ایجاد شده برای مهندسان راه و سازه یا صنایع فعال در بخش فولاد و ذوب آهن اشاره کرد.  پیامدهای این اثر که معمولا «اثر درآمدی» نامیده می‌شود، مجموعه کسب و کارها، تولید کالاها و خدمات و ارزش افزوده‌ای که برای تامین نیازهای کارگران و کارمندان صنعت ریلی که به‌طور مستقیم یا غیر مستقیم از این سیستم کسب درآمد می‌کنند را دربرمی‌گیرد.

در واقع ایجاد اشتغال در صنعت ریل علاوه بر آثار مستقیم و غیر مستقیم خود، با توجه به درآمدی که برای بخش‌های زیرمجموعه خود ایجاد می‌کند می‌تواند ظرفیت‌های زیادی در سایر بخش‌ها و صنایع ایجاد کند. آثار و پیامدهای عمومی برای جامعه در واقع کلیه آثار و نتایج اقتصادی ناشی از توسعه حمل‌و‌نقل‌ ریلی و زیرساخت‌های آن برای کشور را در بر می‌گیرد. این مورد شامل پیامدهایی است که از کوتاه شدن زمان سفرافراد جامعه، کاهش تراکم جمعیت در منطقه‌ای خاص، کاهش هزینه‌های حمل‌و‌نقل‌، آثار محیط زیستی و... را در بر می‌گیرد. همان‌طور که اشاره شد صنعت حمل‌و‌نقل‌ ریلی در یک دهه اخیر توسعه قابل توجهی یافته است. افزایش شرکت‌های ارائه دهنده خدمات و رقابت ایجاد شده بین آنها، افزایش بهره‌وری کارمندان و کارگران و به‌کار‌گیری سیستم‌ها و ابزارهای جدید در این صنعت، منجر به بهبود کمی و کیفی خدمات ارائه شده، کاهش هزینه‌های حمل‌و‌نقل‌ و افزایش استقبال مردم از آن شده است که در نتیجه دستاوردها و پیامدهای اقتصادی، اجتماعی، محیط‌زیستی و... صنعت حمل‌و‌نقل‌ را افزایش داده است.