تاملی در تصادفات جاده‌ای اخیر
تین نیوز | نظارت بر فضاسازی رسانه‌ها؛ ضرورت حمایت از صنعت خودرودر روزهای گذشته دو اتوبوس مسافربری در جاده‌های کشور دچار آتش‌سوزی شدند. اولین حادثه در محور اصفهان- بندر‌عباس و در تاریخ چهارم اسفندماه رخ داد و به فاصله هشت روز دومین آتش‌سوزی در مسیر سنندج- تهران به وقوع پیوست.
خوشبختانه هیچ‌یک از مسافران در این دو آتش‌سوزی آسیب ندیدند و هر دو حادثه از نظر شدت و پیامدها یکسان بودند. اما نحوه انتشار اخبار مربوط به این دو حادثه مشابه موضوعی قابل تامل برای تحلیلگران حوزه رسانه است و می‌تواند در شفاف کردن پشت پرده برخی اتفاقات و چگونگی به جریان افتادن یک محور تبلیغی موثر باشد.
تامین امنیت جانی مسافران وظیفه همه دستگاه‌های مرتبط به حمل‌و‌نقل جاده‌ای است و رسانه‌ها نیز به عنوان چشم ناظر رسالت دارند تا در این حوزه هم از حقوق مردم صیانت کنند و مسولان را نسبت به انجام وظایف خود هوشیارتر کنند.
اما کارکرد نظارتی و بی‌طرفی رسانه‌ها به ویژه رسانه‌هایی که توسط بخش‌خصوصی اداره می‌شوند گه‌گاه در سایه اهداف مدیران آنها گم و کمرنگ می‌شود به نحوی که تشخیص واقعیت با دروغ توسط مخاطبان دشوار می‌شود.
یکی از آشکار‌ترین مثال‌ها در دنیای واقعیت را می‌توان در نحوه پوشش اخبار مربوط به آتش‌سوزی دو اتوبوس مشاهده کرد. «آتش‌سوزی اتوبوس اسکانیا، خطر از بیخ گوش 26 مسافر گذشت»، «بازی با جان مردم تا کی؟»، « آتش‌سوزی اتوبوس اسکانیا، مسافران جان سالم به در بردند»
اینها نمونه‌هایی از تیترهای برخی رسانه‌های مشخص برای حادثه اول است اما همین رسانه‌ها برای حادثه دوم که به فاصله چند روز رخ داد تیترهای اینگونه برگزیدند: «آتش‌سوزی اتوبوس مسیر سنندج- تهران خسارتی نداشت»، «آتش‌سوزی اتوبوس در مسیر ساوه- همدان». هر بیننده‌ای با نگاه به این تیترها متوجه می‌شود که در خبر اول تلاش شده تا آتش‌سوزی اتوبوس «اسکانیا» برجسته شده است اما در خبر دوم اثری از برند اتوبوس که «بنز» بود دیده نمی‌شود. در خبر اول تلاش می‌شود تا موضوع «خطر و مرگ» برجسته شود
اما در آتش‌سوزی دوم موضوع «سلامت و نبود خسارت» به مخاطب القا می‌شود.
این نحوه خبر‌رسانی برای نخستین بار نیست که رخ می‌دهد. در تاریخ 29 بهمن‌ماه امسال یک اتوبوس «ولوو» در جاده هراز به دره سقوط کرد .جریان رسانه‌ای مشخص راننده را مقصر معرفی کرد که چند دقیقه قبل از حادثه با تلفن همراه صحبت می‌کرده و توجهی به نقایص فنی اتوبوس نشد اما همین جریان رسانه‌ای در شش ماه گذشته و با وجود اعلام همه مراجع ذی صلاح در مستدل نبودن ایرادات فنی خودرو در تصادف اتوبان تهران- قم ضمن برجسته کردن نام اسکانیا، قصه‌ها از نقایص فنی این خودرو نوشتند!!!
در نیمه دوم سال 92 مسولان شرکت عقاب افشان که تولید‌کننده اتوبوس اسکانیا در ایران است برای پاسخگویی به هجمه رسانه‌ای انجام شده همه مساعی خود را به کار بردند اما جریان رسانه‌ای خاص نخواست تا مدارک علمی و کارشناسی را ببیند و این فضاسازی‌ها فشار را بر نیروی انتظامی برای عدم شماره گذاری این اتوبوس و تداوم سیاست کنونی بیشتر کرد.
رفتار و عملکرد برخی رسانه‌های خصوصی به ویژه در فضای مجازی که متاثر از فرهنگ سرمایه داری است کاملا قابل فهم است. می‌توان درک کرد که کانون‌های ثروت و قدرت و مافیای علاقه‌مند به واردات برای تحقق منویات خود نیاز به بستر‌سازی و توجیه افکارعمومی دارند اما انتظار از رسانه‌هایی که با بودجه بیت‌المال اداره می‌شوند، متفاوت است.
در این میان رسانه ملی نقش بسزایی در به جریان افتادن اخبار صحیح و از سکه افتادن فضاسازی سایت‌های معطوف به باندهای قدرت دارد زیرا آنها به دنبال غبار آلود کردن فضا برای پیش بردن منافع افراد هستند و به منافع ملی کمتر می‌اندیشند.
شاید به همین دلیل است که مدیر عامل عقاب افشان در نامه به عزت‌الله ضرغامی، رییس سازمان صدا و سیما می‌نویسد: «جای تاسف دارد که رسانه ملی، بدون توجه به شعار حماسه سیاسی و حماسه اقتصادی که از سوی مقام معظم رهبری نام‌گذاری شده است، با پخش اخبار منفی کیفیت تولیدات این شرکت بین‌المللی را زیر سوال برده و می‌برد و اسباب لغو انعقاد قراردادهای بین‌المللی این شرکت با کشورهایی از جمله اوکراین، مصر، عراق و چند کشور آفریقایی را فراهم کرده است و در اطلاع‌رسانی‌های بدون پشتوانه مستدل خود گاهی چنان کیفیت تولیدات شرکت عقاب افشان را نادیده می‌گیرد
که گویی این تولید‌کننده بزرگ حمل‌و‌نقل عمومی بدون اخذ مجوزهای لازم از سوی موسسه ملی استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران و معاونت فنی و مهندسی خدمات ترافیکی پلیس راهور ناجا، خود اقدام به شماره‌گذاری اتوبوس‌ها کرده است!»
قانون مربوط به حقوق وسایل ارتباط جمعی در بررسی حقوق رسانه‌ها و شهروندان حقوقی و حقیقی دچار نقص و ایراد است. هیات نظارت ابزار لازم برای نظارت بر عملکرد همه مطبوعات، رسانه ملی و فضای سایبر را ندارد. نظارت بر عملکرد رسانه‌ها تنها در حوزه سیاسی خلاصه شده است و در حوزه اقتصادی کمتر نظارتی بر عملکرد برخی رسانه‌ها و وابستگی شان به باندهای قدرت انجام می‌شود. نتیجه آنکه این رسانه‌ها به صورت مستقیم و غیر‌مستقیم به اقتصاد کشور ضربه می‌زنند و خواهند زد.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تین نیوز در وب منتشر خواهد شد.
تین نیوز نظراتی را که حاوی توهین یا افترا است، منتشر نمی‌کند.
پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.
انتشار مطالبی که مشتمل بر تهدید به هتک شرف و یا حیثیت و یا افشای اسرار شخصی باشد، ممنوع است.
جاهای خالی مشخص شده با علامت {...} به معنی حذف مطالب غیر قابل انتشار در داخل نظرات است.