جاسک رقیب دبی / منطقه ویژه اقتصادی چهره جنوب را تغییر می دهد

تین نیوز | سفررئیس دولت یازدهم به هرمزگان بازهم امیدهای تازه را برای فعالان اقتصادی ایران در مورد آینده توسعه بنادر کشور به وجود آورده است
 
«کشتی های اقیانوس پیما در ساحل بندر پهلو گرفته اند، کارگران با گندم ها را از انبارهای کشتی خالی می کنند. به فاصله چند کیلومتری خبری ازکشتی دیگری نیست. تعداد معدودی که در ساحل آرام گرفته اند نیز همگی محموله های خرید دولتی را به ایران آورده اند.» متن گزارشی که دو سال قبل یکی از رسانه های منتقد دولت منتشر کرد، نشان می داد بزرگترین بندر ایران در وضعیت بحرانی قرار دارد. بنادر ایران طی سال های گذشته به دلیل افزایش  دامنه تحریم ها با وضعیت دشواری مواجه شدند.
 
گزارشی که سازمان جهانی دریانوردی منتشر کرده نشان می دهد رتبه مهمترین بندر ایران در منطقه به عدد 15 و در جهان به 44 رسیده است. اجرای فازدوم توسعه بندر شهید رجایی، توسعه بندر شهید بهشتی و توسعه بنادرچابهار هم به دلیل بروز بحران های مالی دولت و افزایش دامنه تحریم ها همگی تا مرز توقف پیش رفته بود.
 
 به موازات این جریان از آنسوی مرزها خبر می رسید که بزودی بندر جبل علی امارات به بزرگترین بندر جهان بدل می شود. توسعه این بندر و بحران های پیش روی بنادر ایرانی فرصتی تاریخی را مقابل شیخ نشین های خلیج فارس قرار داده بود.
 
با این حال سفررئیس دولت یازدهم به هرمزگان بازهم امیدهای تازه را برای فعالان اقتصادی ایران در مورد آینده توسعه بنادر کشور به وجود آورده است. حسن روحانی در سفر خود به جنوب اعلام کرد بزودی جاسک به منطقه ویژه اقتصادی تبدیل می شود. در صورتی که بندرجاسک تغییر وضعیت دهد و بنادر رجایی، باهنر و بهشتی نیز توسعه خود را ادامه دهند امکان تحولاتی تازه در حوزه بنادر ایران ایجاد می شود.
 
رقیب جاسک کجاست؟ 
جبل علی مهمترین بندر تجاری منطقه خلیج فارس به حساب می آید. این بندر طی 6 سال گذشته بیشترین میزان توسعه را تجربه کرده است. این بندر در 35 کیلومتری جنوب غربی دبی واقع شده است. به گفته برخی تجار یکی از اصلی ترین دلایل موفقیت این بندر، افزایش دامنه تحریم های ایران بوده است. گزارش های رسمی سایت بندرجبل علی نشان می دهد کشتی های مسافری، تجاری و نظامی می توانند در این بندر لنگر بیندازند. براساس گفته مدیران بندر سال 2030 توان تخلیه و بارگیری این بندر به 72 میلیون TEU در سال می رسد. این بندر با 9 اسکله در حال حاضر و 25 اسکله در سال 2030 توسط یک اتحادیه پیمانکاران بین‌المللی بهره‌برداری می شود.
 
در بندر جبل‌علی 4 منطقه آزاد تجاری قرار دارد. مجموعه بندری جبل‌علی به بزرگترین منطقه منطقه در سال 1985 تنها 30 شرکت در این مناطق آزاد تجاری فعالیت داشتند، ولی در سال 2004 تعداد شرکت‌های فعال در مناطق آزاد تجاری جبل‌علی به 3000 شرکت رسید و بیش از 37 درصد این شرکت‌ها از قاره اروپا وآمریکا هستند. بندرجبل علی به عنوان یکی از شناخته شده ترین بنادر ترانزیتی جهان به کار خود ادامه می دهد.
 
کدام بندر ایران رقیب جبل علی می شود؟
 در صورتی که توسعه فاز دوم بندر شهید رجایی با بحران مواجه نمی شد، احتمالا بندرجبل علی رقیبی جدی در ایران پیدا می کرد. با این حال به نظر می رسد که دولت یازدهم قصد کرده باشد تا به وضعیت بندرشهید رجایی سروسامان دهد. در دولت گذشته علی اکبرمحرابیان دستیارویژه رئیس جمهور سفری فوری به بندر شهید رجایی انجام داد و حتی وعده پرداخت بودجه ای برای توسعه این بندر را ارائه کرد ولی با تغییر دولت رسما پرونده این بودجه نیز بسته شد. رئیس سازمان بنادر و دریانوردی قول مساعد داده تا فرآینده توسعه بندر با شتاب بیشتری پیگیری شود. براساس تازه ترین اخباری که منتشر شده توسعه بندر شهید رجایی تا پایان فعالیت دولت یازدهم باید به عدد 5/1 میلیون TEU برسد. در صورتی که جاسک نیز به منطقه ویژه اقتصادی تبدیل شود، فرصت تازه ای برای بنادر جنوبی کشور ایجاد می شود. در این شرایط منطقه محروم جاسک حداقل امکان جذب سرمایه گذاران را پیدا می کند و از سوی دیگر بنادر شهید رجایی و باهنر هم امکان فعالیت بیشتر را می یابند.
 
بندر شهید رجایی چه جایگاهی دارد؟ 
در استان هرمزگان بیش از 2 هزار و 300 کیلومتر مرز دریایی وجود دارد و به همین دلیل منطقه اهمیتی ویژه برای اقتصاد ایران پیدا کرده است. بندر شهید رجایی امکان برقراری ارتباط با بیش از 80 بندر معروف جهان را از طریق 35 خط برتر کانتینری در اختیار دارد. مجتمع بندری شهید رجایی ، با 2400 هکتار وسعت ، از ظرفیت پذیرش 70 میلیون تن کالا در سال برخوردار است و ظرفیت بهره مندی از 36 پست اسکله،  با در اختیار داشتن بزرگترین ترمینال کانتینری کشور، و پس از افتتاح فاز دوم طرح توسعه از ظرفیت 8/5 میلیون TEUکانتینر در سال برخوردار بوده و حجم گسترده ای از عملیات جابجایی کالای عمومی خصوصاً محصولات فولادی ، فله خشک ، فله مایع  و فرآورده های نفتی خام در این بندر انجام می شود. بندر شهید رجایی در سال 2011 میلادی با رشدی معادل 46 درصد ، در میان 3500 بندر مهم دنیا با 28 پله صعود از رتبه 72 به رتبه 44 دست یافته است. براساس اطلاعاتی که در سایت رسمی بندر شهید رجایی درج شده است نقطه آغاز این بندر، طرح توسعه و تکمیل حوضچه های دوم و سوم این مجتمع به منظور احداث اسکله های جدید با آبخور حدود 17 متر برای پهلو دهی شناورهای با ظرفیت 150 هزار تن بوده است.   با این حال بندرشهید رجایی هنوز امکان رقابت جدی با بندر جبل علی را پیدا نکرده است.
 
جاسک رونق می گیرد
 ماجرای تبدیل جاسک به منطقه ویژه اقتصادی از دولت گذشته آغاز شد ولی با وجود تاکید رحیمی معاون وقت رئیس جمهور تبدیل جاسک به منطقه ویژه اقتصادی عملا راه به جایی نبرد. حسن روحانی رئیس جمهور در سفر خود به هرمزگان بازهم پرونده قدیمی را گشود جاسک را به صدر اخبار اقتصادی کشور بازگرداند. شهرستان جاسک درفاصله 320 کیلومتری شرق بندرعباس قرار دارد و بدلیل قرارگرفتن درنوارساحلی دریای عمان وبواسطه نزدیکی به کشورعمان وآبهای آزاد و رونق صیادی ودارا بودن بندرچند منظوره امکان مناسبی برای ایجاد منطقه ویژه اقتصادی در دل خود دارد. در صورتی که توسعه بندر جاسک و ایجاد منطقه ویژه اقتصادی تا پایان سال 93 به پایان برسد، فرصتی تازه پیش روی بنادر کشور برای رقابت با همتایان عربی شان ایجاد می شود.