عقلانیت بازار دلیل ثبات قیمت‌هاست

تین نیوز| کم نیست شمار کسانی که از آن به عنوان رفتار عجیب بازار یاد می‌کنند. درست وقتی خبر توافق ایران و 5+1 منتشر شد، نه فقط خریداران که دست‌اندرکاران و مشتریان بازار طلا و سکه و ارز نیز به این نتیجه رسیدند که باید در انتظار ریزش قیمت‌ها بود. برخی برای تبیین آنچه رخ می‌دهد از واژه‌هایی مانند ریزش مقطعی قیمت‌ها، ریزش هیجانی قیمت‌ها و... استفاده کردند. برخی دیگر از کارشناسان نیز فرصت بورس را بی بدیل خواندند و اعلام کردند بورس با رشدی هیجانی روبرو می‌شود و چند روزی بعد از توافق به واقعیات خود باز خواهد گشت.
وقتی فشار روانی ناشی از توافق از سر بازارهای مالی برداشته شود اما رفتار بازار و حاضران در آن در این دوره عجیب بود. نه ریزشی رخ داد و نه هیجانی. درست در اولین ساعات روز بعد از اعلام توافق دلار بیست تومانی پایین آمد و بعد زیر سایه افزایش تقاضا دوباره به نقطه اول بازگشت اما به همین نیز رضایت نداد و بالاتر از قیمت‌های روز بعد ایستاد. ربع سکه و نیم سکه که پر تقاضاترین سکه‌ها از سوی سرمایه‌گذاران خرد تلقی می‌شوند با افزایش نرخ دلار به رشد قیمتی تن دادند تا سناریو کامل شود. قیمت‌ها به جای کاهش افزایش یافت و این چنین بود که دیگر سناریوهای تکراری پیشین تکرار نشد. وقتی که قطعنامه 598 امضا شد و آتش‌بس جای خود را به جنگ داد، ریزش قیمت‌ها بدجوری آنهایی که به تداوم وضعیت دوران جنگ دل بسته بودند را زمین زد. حالا برخی انتظار ریزشی نه در آن حد و اندازه که در مقیاسی کوچک‌تر از قبل را داشتند. اتفاقی که هر گز رخ نداد و در نتیجه واقعه پس از توافق را از نظر بازار تاریخی کرد.

واکنش بازار پیش خور شد
حسین راغفر، کارشناس اقتصادی در خصوص چرایی واکنش معکوس بازار به خبرنگار ما گفت: بازار پیش از این واکنش نشان داده بود. در حقیقت ماه‌ها و سال‌ها قبل از توافق شرایط ایران به وضعیتی درآمده بود که در آن خبری از فشار روانی به اقتصاد، خصوصا در حوزه بازارهایی نظیر طلا و سکه و ارز نبود. وی گفت: وقتی دولت روحانی سکان هدایت کشور را به دست گرفت سکه از بیش از یک میلیون تومان به کمتر از یک میلیون تومان رضایت داد. در حقیقت در برخی دوره‌ها میزان کاهش قیمت در حدود 400 هزار تومان به ازای هر قطعه سکه بود. وی گفت: نباید فراموش کرد که اقدامات تنش‌زای دولت سابق سبب شد قیمت سکه در برخی مقاطع حتی به یک میلیون و پانصد هزار تومان نزدیک شود اما ما شرایط دیگری را بعد از استقرار دولت یازدهم شاهد بودیم.
 این تحلیلگر مسائل اقتصادی ادامه داد: در حقیقت پس از خرداد سال 1392 بود که جامعه ما به این نتیجه رسید بحران ایران با جهان قابل حل است، پس بر آن شد که در وضعیتی مناسب کار پیش برود. فشار روانی که از اقتصاد برداشته شد بازارهایی که مورد هجوم دلالان و سرمایه‌گذاران خرد بود، خالی شد و در نتیجه نباید انتظار داشت که بعد از توافق اتفاق خاصی بیفتد چرا که تقریبا قیمت‌ها در کف بودند.

 او در تشریح چرایی رشد قیمت‌ها پس از توافق گفت: من فکر می‌کنم دلیل رشد قیمت‌ها ورود دلالان و نوکیسه‌گان به بازار بود. آنها تلاش کردند با این مانور نشان دهند اتفاقی نیفتاده است تا مردم شیرینی توافق را احساس نکنند. وی با اشاره به این که پدیده چسبندگی قیمت‌ها نیز در این مقطع باید مد نظر قرار گیرد، ادامه داد: اقتصاد ایران با مشکلات فراوانی روبروست. در سال‌های گذشته بسیاری از بنیان‌های اقتصاد ایران از بین رفته است، در شرایط کنونی باید این نکته را مد نظر داشت کسانی که به موقعیت‌های مالی خوبی از قبل بحران‌های اقتصاد رسیدند نمی‌خواهند از آن وضعیت دل بکنند.

این نشان عقلانیت بود
 از سوی دیگر علی دادپی، کارشناس و تحلیلگر مسائل اقتصادی نیز در تحلیل آنچه در بازار رخ داد، گفت: بازارها تجربه شوک در گذشته نه چندان دور را داشته‌اند و اتفاقی که پس از توافق هسته‌ای در بازارهای مالی ایران رخ داد نشانه خوبی است. وی گفت: من فکر می‌کنم مردم قبل از واکنش احساسی به این رویداد، منتظر اطلاعاتی هستند که اثر واقعی این رویداد را روشن کند. وی گفت: مردم به یاد دارند که کاهش نرخ ارز در زمان روی کار آمدن دولت روحانی مقطعی بود. این تحول بزرگی است که مردم به این نتیجه رسیده‌اند که اقتصاد ورای سیاست وجود دارد.
 این کارشناس اقتصادی گفت: من این رفتار را نشانه خردگرا شدن مردم و بازار ایران می‌دانم و به آن خوش‌بین هستم.وی گفت: بازار پیش از این کاملا احساسی به تحولات واکنش نشان می‌داد در حالی که در این مقطع برای اولین بار آنچه همه انتظار داشتند و پیش‌بینی می‌کردند رخ نداد چرا که معلوم شد هم فعالان بازار و هم مشتریان در صدد هستند شرایط بهتری را رقم بزنند.

 باید منتظر بمانیم
 محمد کشتی آرای، رییس اتحادیه طلا و جواهر نیز در خصوص تحولات رخ داده در بازار به خبرنگار ما گفت: من فکر می‌کنم فارغ از توافق باید با توجه به شرایط کشور به اتفاقات بازار نگاه کنیم. درست است که توافق اتفاق مهمی بود اما به هر حال مردم در شرایط خاصی قرار دارند.
 وی در توضیح این مطلب افزود: نزدیکی به زمان عید فطر سبب شده است مجالس عروسی فراوانی پیش رو باشد. همین عید تقاضای طلا و سکه را در بازار بالا می‌برد. بالاخره همزمانی توافق با افزایش تقاضای طلا در بازار خود عاملی است که از قیمت‌ها حراست می‌کند.

 او با اشاره به اینکه مذاکرات هسته‌ای از فرودین ماه با خوش‌بینی همراه بود، گفت: وقتی در سیزدهم فرودین بیانیه اول صادر شد، هم صف‌های طویل در بورس تشکیل شد و هم قیمت‌ها در بازار ارز و طلا و سکه تکان اندکی خورد. طبیعتا بازار چند ماهی بود به تحولات هسته‌ای خو کرده بود و این اتفاق یک‌باره رخ نداد که ما تعجب کنیم چرا بازار یک‌باره به مذاکرات هسته‌ای واکنش نشان نداد. وی گفت: در دو سال گذشته نیز قیمت‌ها کاهش قابل‌ توجهی را تجربه کرده و بازار میل به ثبات توأم با نزول اندک قیمت داشته است. اینها همه نشان می‌دهد بازار ایران خود تحولات ناشی از توافق را در خود هضم کرده است.

عیدی با کاهش قیمت
بررسی روند قیمت‌ها در سال گذشته نشان می‌دهد قیمت طلا و سکه در آخرین روزهای سال روندی معکوس با دیگر کالاها را در پیش گرفته بود.
سال 1393 که با دلار 3099 تومانی آغاز شده بود، با دلار 3280 تومانی پرونده‌اش را بست. قیمت سکه نیز در حالی به 920 هزار تومان در هر قطعه رسید که در اولین روزهای سال قیمتش 960 هزار تومان بود. دولت یازدهم مهار بازار ارز و سکه را از مهم‌ترین دستاوردهای خود می‌داند چرا که مهار این دو بازار به معنای بازگشت ثبات و همچنین افزایش قدرت پیش‌بینی آینده است.باید توجه داشت تحولات بازار جهانی در کاهش قیمت طلا و سکه در آخرین روزهای سال بی‌تأثیر نبود. ارزیابی‌ها نشان می‌دهد در بازارهای جهانی 31 دلار در یک روز فرو ریخت. پس از انتشار گزارش قوی‌تر از انتظار مشاغل آمریکا در بخش غیر کشاورزی که گمانه‌زنی‌ها در مورد افزایش زودتر از موعد نرخ بهره بانکی از سوی «فدرال رزرو» را هم تشدید کرد، روند تمام بازارها متفاوت شد. ارزش دلار در بازارهای جهانی بالا رفت، فشار بر طلا افزایش یافت و سکه هم از مرز یک میلیونی گذشته فاصله گرفت.

پس از افت شدید طلا در بازارهای جهانی، سکه هم در مسیر کاهشی قرار گرفت. با انتشار آمار اشتغال‌زایی، اونس جهانی 2.6 درصد افت کرد. در این شرایط سیگنال‌هایی هم که از جانب مذاکرات هسته‌ای می‌آمد 0.3 درصد دلار را در بازار ارزان کرد. با اینکه سکه هم بر اثر این اخبار در مسیر کاهشی قرار گرفته بود اما با میزان افت طلا و دلار همراهی نکرد و در معاملات روز شنبه گذشته تنها 1.8 درصد کاهش قیمت داشت.