نگاهی به تجربیات جهانی متاخر رفع آلودگی هوا
آیا واقعا در رفع آلودگی هوا بیچاره ایم؟
تین نیوز | شاید بسیاری ندانند كه یكی از مهم ترین ریشه های شكل گیری شهرسازی به شكل مدرن آن، تلاش هایی درجهت رفع آلودگی های محیطی به ویژه هوا (در شكل مه – دود SMOG) وآب و بیماری های فزاینده شهرنشینان بریتانیایی بود. لندن سال ١٩٥٢را تصور كنید، چنان هوای آلوده یی كه ٤ نفر در بازه چند روز تلف شدند.
پیش از آن نیز در طول یك دهه، شهرهای زیادی دچار قربانیان متعددی ناشی از آلودگی ناشی از صنعتی شدن در كشورهای توسعه یافته از امریكا تا اروپا شدند، این معضل تا سال٢ ٧ میلادی ادامه داشت. پس از این تاریخ، آلودگی های محیطی به ویژه هوا با عزمی راسخ برای نجات انسان ها، حیوانات و گیاهان و حتی بناهای تاریخی ارزشمندكه حیات شان به دلیل آلاینده ها تهدید شده بودند آغاز شد.
چنین فجایعی منجر به عكس العمل هایی در نظریه پردازان مختلف چون انگلس در كتاب شرایط طبقه كارگردر انگلستان در دهه ١٨٤ ، ابنزرهوارد (با نظریه باغ شهرها ١٩٨٩) و جنبش آرمان شهرها و تهیه راهكارهایی برای تغییر وضعیت نامطلوب شهروندان شد.
اعتراض ها به وضعیت نازل محیط زندگی در شهرها حتی به عرصه ادبیات و هنر نقاشی چون فیلیپ جیمز و گوستاو دوره منعكس شده بود چون نگارش رمان هایی توسط چارلز دیكنز در توصیف كیفیت نازل زندگی كارگران، شهروندان و بیماری های ناشی از هوا و آب آلوده در پی آن معماران و شهرسازان متعددی به تفكر درباره زندگی مدرن به ویژه با سبك زندگی آمیخته با صنعتی شدن و استفاده از خودرو پرداختند و راهكارهایی برای افزایش كیفیت زندگی در شهرها ارایه دادند.
از معروف ترین آنها در جنبش مدرنیسم، نظرات لوكوربوزیه، معمار فرانسوی درتوسعه بزرگراه سازی واصولی چون پیلوتی سازی خانه ها و احاطه محدوه های مسكونی با باغ هاست كه امروزه برای بسیاری جزواصول بدیهی شهرسازی و معماری محسوب می شود.
بسیاری از طرح هایی كه امروزه در كشورهایی چون ایران توسط شهرسازان توصیه شده و شهرداران با تصورتحقق مدرن شدن به اجرای آنها می پردازند، ملهم از تفكراتی است كه در دهه های ٦ -٧ میلادی در كشورهای مبدا این نظریه ها توصیه شده و اجرا می شد.
راهكارهایی كه بر تفوق خودروی شخصی بر پیاده در شهرها و توسعه خیابان و پاركینگ به جای انسان تاكید می كردند. با افزایش مشكلات شهرنشینی و به ویژه تاثیرات منفی بر سلامت شهروندان دركشورهای توسعه یافته در دهه های ٨ -٩ میلادی، تلاش های زیادی برای رفع این مشكلات كه به ویژه آسیب های جدی برای سلامتی شهروندان به بارآورده بود انجام شده است.
به تبع آن، جنبش هایی چون نوشهرگرایی و احیا زندگی پیاده و اولویت آنها بر خودورها با محوریت حمل و نقل عمومی به سرعت در جهان توسعه یافته، گسترش یافت. شهرهایی چون لوس آنجلس، دهلی، نیومكزیكو و پكن، همگی از آلودگی ناشی از خودرو وارونگی رنج برده، اما در طی یك دهه موفقیت های چشمگیری به دست آورده اند.
برای مثال شهر لوس آنجلس كه تا سال ١٩٩٥ دارای چنان مه و دود غلیظی بودكه امكان دید تا دومتری را در برخی اوقات غیرممكن می كرد با رعایت این اصول توانست در بازه یی ١ تا ١٥ ساله به هوایی كاملاپاك دست یابد.
اما متاسفانه دربسیاری از كشورهای در حال توسعه چون ایران، بدنه مدیریت شهری كه تركیبی از سازمان های متولی، اساتید دانشگاه و كارشناسان هستند، هنوز شهرهایی مانند تهران در بسیاری زمینه ها، از انبوه سازی های جرم خیزگرفته (رجوع كنید به اسكار نیومن ١٩٧٢) تا تب بزرگراه سازی و تعریض خیابان ها برای سهولت عبور و افزایش حجم تردد خودروی شخصی در راس كار قرار دارد و اقدامات موضعی تقلیدی مانند پیاده راه سازی در گوشه هایی منفرد كه فارغ از نگرش به شهر به عنوان یك كلیت یكپارچه است، بر مشكلات شهر دامن می زند.
عاجل ترین آنها كه به صورت مستقیم زندگی شهروندان را به خطر انداخته است، بحث آلودگی هوا است. سوال اینجاست كه درزمانی كه تمام مسوولان به ویژه متولیان مستقیم امور شهری در بحث آلودگی هوا فرافكنی كرده و هر گروه، سایرین را مسوول عدم رفع این مشكل می دانند، آیا واقعا ما دانش، تخصص یا دلسوزی لازم برای رفع این مشكل رانداریم؟
جایگاه حقوق و منافع شهروندان به عنوان صاحبان اصلی شهرها كجاست؟ آیا تخریب روزانه باغات تهران، شكافتن و پاره كردن بافت ها و بناهای تاریخی و ساخت بزرگراه های بیشتر و بیشتربه ویژه در دودهه اخیر نتیجه یی جز آسیب بیشتر به روح و جسم شهروندان و از میان رفتن ارزش ها و سرمایه های ارزشمندی چون محیط زیست و مردم داشته؟
در كتاب «درس هایی از لاس وگاس» (١٩٧٧)، ونتوری و اسكات براون تمثیل زیبایی را برای توسعه بزرگراه ها و اولویت خودرو به كار می برند، اگر مرتبا اتوبان ها و خیابان های بیشتری بسازیم و كارخانه های خودرو سازی نیز مرتب این گذرگاه ها را با ماشین پر كنند، روزی خواهد رسید كه كل شهر به یك پاركینگ بزرگ تبدیل خواهد شد. به نظر شما مابا این روز چقدر فاصله داریم؟ روزی كه شهرهای كشورمان از پاركینگ هایی به طول چند كیلومتر تشكیل شده باشند؟
*دكترای طراحی شهری
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تین نیوز در وب منتشر خواهد شد.
تین نیوز نظراتی را که حاوی توهین یا افترا است، منتشر نمی‌کند.
پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.
انتشار مطالبی که مشتمل بر تهدید به هتک شرف و یا حیثیت و یا افشای اسرار شخصی باشد، ممنوع است.
جاهای خالی مشخص شده با علامت {...} به معنی حذف مطالب غیر قابل انتشار در داخل نظرات است.