هیبریدی‌ها… و خطوط ویژه اتوبوسرانی
تین نیوز | آلودگی بیش از حد هوای تهران و شهرهای بزرگ چند سالی است که شماری از مسئولان دست‌اندرکار را به فکر دستیابی به راهکار اجرایی مناسب و موثر انداخته است به طوری که بسیاری از آنان به این نقطه رسیده‌اند که با حرف و شعار و سخنرانی و همایش و نمایش، مشکل آلودگی هوا برطرف نمی‌شود و باید وارد عمل شد.
یکی از راهکارهایی که تقریبا تمامی مسئولان شهری کشور مرتبط با آلودگی هوا روی آن متمرکز هستند و بر اجرای آن تاکید ورزیده‌اند و تلاش دارند آن را از زاویه‌های مختلف مطرح و در شهرهای آلوده به اجرا درآورند، استفاده از خودروهای هیبریدی، اتوبوس‌های برقی و وسائط نقلیه عمومی بی‌نیاز از سوخت‌های فسیلی، بنزین و گازوئیل در تهران و شهرهای بزرگ و آلوده است که این روزها کم‌کم شکل عینی و اجرایی به خود گرفته و به صورت یک باور عمومی در خیابان‌های شهرها ظاهر شده، وسایل نقلیه‌ای که از حرکت کردن آنها آلودگی اندکی ایجاد می‌شود.
این تاکید مسئولان از زمانی آغاز شد که خبرهای خوش و با ارزش و قابل تاملی از حرکت اتوبوس‌ها و خودروهای هیبریدی در برخی از شهرهای اروپایی به همراه عکس‌های زیبایی از آنها در مطبوعات و خبرگزاری‌ها منتشر شد، گرچه ساخت اتوبوس و خودروهای هیبریدی نزدیک به ۳ دهه است که مراحل مطالعاتی و پژوهشی خود را در نهادهای خودروسازی امریکا و اروپا و حتی کشورهایی چون هندوستان، چین و ژاپن پشت سر گذاشته و اکنون محصولات آنها در شهرهای بزرگ و شلوغ و آلوده تلاش می‌کنند تا با حضور خود تاثیرهای پیش‌بینی شده‌ای را در زمینه کاهش آلودگی هوای شهرها بگذارند.
در کشورمان نیز حکایت آغاز به کار و استفاده از این نوع خودروها از زمانی آغاز شد که متخصصان اعلام کردند که قادر به ساخت اتوبوس‌ها و خودروهای هیبریدی در داخل کشور هستند و زمینه برای ساخت و توسعه این نوع خودروها در کشور فراهم است و سابقه آن به طور جدی به مصاحبه رییس مرکز تحقیقات خودرو، سوخت و محیط‌زیست دانشگاه تهران برمی‌گردد که روز هجدهم فروردین سال ۹۱ به رسانه‌ها گفته بود که ساخت نمونه و صنعتی اتوبوس‌های هیبریدی تا یک سال دیگر آغاز می‌شود.
در آن روز دکتر وحید اصفهانیان گفته بود این طرح پژوهشی با همکاری شرکت ایران‌خودرودیزل در حال اجراست و نمونه آن هم به همت محققان داخلی آماده و رونمایی شده که انتظار می‌رود بیش از ۳۰ درصد در مصرف سوخت نفت گاز صرفه‌جویی شده و حدود ۷۰ درصد نیز به کاهش انتشار آلاینده‌های هوا منجر شود.
او در آن روز یادآور شده بود براساس قراردادی که با سازمان گسترش و نوسازی صنایع و معادن ایران منعقد شده، اتومبیل نمونه نیمه‌صنعتی اتوبوس هیبریدی الکتریکی تا یک سال دیگر (یعنی تا بهار ۹۲) ساخته خواهد شد و پس از انجام آزمایش‌ها و اخذ مجوز، آماده تولید می‌شود.
او همچنین یادآور شده بود که تمامی دانش فنی اتوبوس هیبرید الکتریکی در کشور بومی شده است و این در حالی است که در امریکا قیمت اتوبوس هیبرید الکتریکی دو برابر اتوبوس معمولی نفت‌گاز سوز است که دولت تا ۸۰ درصد مابه‌التفاوت را پرداخت می‌کند و بررسی‌ها نشان می‌دهد که در ایران نیز شرایط همین‌طور است و قیمت اتوبوس هیبرید الکتریکی دو برابر اتوبوس‌های معمولی نفت‌گاز است.
اصفهانیان در بهار سال ۹۱ یادآور شده بود که اتوبوس‌های هیبرید الکتریکی با کاهش ۳۰ درصد مصرف سوخت، تولید آلاینده‌ها را تا حد استاندارد یورو ۴ پایین می‌آورد و در این طرح یک اتوبوس مدل ۰۴۵۷ دیزلی با افزودن موتورالکتریکی و باتری‌ها و تجهیزات جانبی هیبربد شده و به این خاطر موتور ۲۲۰ کیلوواتی و گیربکس ۰۴۵۷ آن حذف شده و جای آن موتور ۱۳۰ کیلوواتی ۰M۹۰۴ تعبیه شده که علت آن همخوانی با سیستم دیزلی اتوبوسرانی شرکت واحد است.
ساخت نخستین اتوبوس هیبریدی در ایران
در پایان سال ۹۱ بود که مجری طراحی و ساخت نخستین اتوبوس هیبرید الکتریکی درون شهری اعلام کرد که این نوع اتوبوس ساخته شده است. این خبر در روز چهارشنبه نهم اسفند ۹۱ توسط محسن اصفهانیان مطرح و اعلام شد که این نخستین اتوبوس هیبرید الکتریکی درون شهری در خاورمیانه است و نیز اعلام شد که بعد از کشورهای آلمان، امریکا و ژاپن، ایران چهارمین کشوری است که به این فناوری دست یافته که البته در آن روزها در بیست‌وششمین جشنواره بین‌المللی خوارزمی رتبه دوم پژوهش‌های کاربردی بخش مکانیک را کسب کرد.
روز ۳۰ خرداد ۹۲ بود که نخستین متروباس هیبریدی در خط اتوبوسرانی تندروی تهران، در تبریز رونمایی و به تهران وارد شد.
آن روز یک فیلم گزارش خبری هم از آغاز به کار این اتوبوس در بخش‌های خبری تلویزیون پخش شد و مصاحبه‌ای هم با معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران شد که گفته بود این حرکت یک نقطه عطف در تاریخ اتوبوسرانی پایتخت و کشور است و این مدل اتوبوس با استفاده از موتور مکانیکی انرژی الکترونیکی تولید می‌کند و تنها استارت زدن آن با سوخت گازوئیل، آن هم گازوئیل استاندارد یورو۵ انجام می‌شود.
به همین دلیل میزان آلودگی این اتوبوس‌ها در حد صفر است و حتی از یک موتورسیکلت هم کمتر آلایندگی دارد و قرار است طرح ورود ۲۰ دستگاه از اتوبوس‌ها منعقد شده که درحال‌حاضر ۲ دستگاه از آنها مراحل مونتاژ و تولید را سپری کرده و عملا وارد ناوگان خدمات‌رسانی به شهروندان شده است. آن روز هاشمی تشکری متذکر شده بود که اتوبوس‌های هیبریدی بدنه صددرصد آلومینیومی دارند و مطابق آخرین استانداردهای روز جهانی ساخته شده‌اند، همچنین از سیستم‌های مناسب تهویه و صندلی و امکانات رفاهی کامل برخوردارند. هر یک از این اتوبوس‌ها در یک شیفت می‌تواند ۲۲۰۰ مسافر را جابه‌جا
کند، ۲۷ متر طول دارند و از امروز (۳۰ خرداد ۹۲) در خط آزادی ـ خاوران فعال شده است. همین یک ماه پیش نیز خبرهای تازه‌تری از ورود اتوبوس و موتورسیکلت‌های برقی و تاکسی‌های هیبریدی به تهران در مطبوعات و رسانه‌ها منتشر شد.
رسانه‌ها به نقل از رییس کمیته حمل‌ونقل و ترافیک شورای شهر تهران از ورود ۱۰ هزار دستگاه تاکسی هیبریدی به جای تاکسی‌های فرسوده به ناوگان تاکسیرانی تهران و نیز ورود ۱۰ هزار دستگاه موتورسیکلت برقی به جای موتورسیکلت‌های بنزینی در ناوگان موتوری تهران خبر دادند. محسن سرخو به خبرنگاران یادآور شده بود که اتوبوس‌های برقی نیز بزودی وارد خطوط اتوبوسرانی می‌شوند وتدابیر و تمهیداتی برای استفاده از باتری‌های قابل شارژ در اتوبوس‌های برقی در نظر گرفته شده تا این اتوبوس‌ها بتوانند در ابتدا و انتهای خطوط شارژ شوند. به گفته او، توسعه حمل‌ونقل عمومی
بویژه مترو و اتوبوسرانی، جزو اولویت‌های اصلی برنامه ۵ ساله شهردار تهران است و بودجه ۱۷ هزار میلیارد تومانی در بودجه امسال شهرداری تهران برای آن پیش‌بینی شده است.
پیشینه اتوبوس‌های هیبریدی
می‌گویند یک مهندس امریکایی یک ماشین هیبریدی ساخت که قادر بود در ۱۰ ثانیه تا ۲۵ مایل شتاب بگیرد. موتور این خودرو ترکیبی از موتور بنزینی و موتور الکتریکی بود.
مهندس پیپر ۳ سال و نیم بعد اختراع خود را ثبت کرد اما پیشرفت سریع موتورهای احتراق داخلی با قدرت و گشتاور بالا در آن دوره، همچنین قابلیت استارت بدون هندل آنها و از همه مهم‌تر پایین بودن قیمت سوخت‌های فسیلی و مطرح نبودن آلودگی محیط‌زیست، سبب توجه نکردن به این نوع خودروها شد.
در پی بحران‌های نفتی ۱۹۷۰ میلادی دوباره این خودروها مورد توجه قرار گرفتند. متخصصان می‌گویند عمده‌ترین دلایل استفاده از خودروهای هیبریدی، مصرف سوخت فسیلی کمتر، حداقل آلایندگی محیط‌زیست (CO۲)، کاهش اثر گرم شدن زمین در اثر تولید گازهای گلخانه‌ای و رقابت بهتر در بازار فروش خودرو است. در کنار کوچک بودن و کارآیی بیشتر موتور در خودروهای هیبریدی، امروزه برای خودروهای هیبریدی یکسری فوت‌وفن به‌کار می‌برند تا بهره‌وری سوخت بالا رود.
مزیت خودروهای هیبریدی
شاید برای‌تان پیش آمده که به خاطر شلوغی و شاید هم به خاطر کندی کار پمپ، زمان زیادی را در پمپ بنزین بگذرانید. این مشکلات به دلیل بنزینی بودن خودروهاست، البته نه فقط بنزین بلکه تمامی سوخت‌های فسیلی مشکلات مخصوص به خود را دارند. یکی از راه‌هایی که خودروسازان برای کم شدن مشکلات و آلودگی هوا به آن روی آورده‌اند، ساخت خودروی هیبریدی است.
خودروی هیبریدی خودرویی است که برای حرکت کردن از ترکیب دو یا چند منبع مجزای قدرت استفاده می‌کند.
در بیشتر موارد از این نام در اشاره به خودروی برقی دوگانه استفاده می‌شود که در سیستم پیشرانه آنها یک موتور احتراق داخلی (معمولا بنزینی) در کنار یک یا چند موتور الکتریکی قرار دارد و خودرو این قابلیت را دارد که فقط از یکی از این منابع انرژی یا هر دو آنها در کنار یکدیگر استفاده کند. انواع دیگری از خودروهای هیبریدی هم وجود دارند که از سوخت‌های دیگری چون پروپان، سی‌ان‌جی، هیدروژن یا انرژی خورشیدی بهره می‌برند.
نوع فناوری به‌کار رفته در ساخت این خودروها بستگی به هدف طراحان خودرو دارد؛ اینکه آیا خودروی هیبریدی برای بهره‌وری بالاتر در مصرف سوخت، قدرت بیشتر، مسافت طولانی‌تر حرکت با یک‌بار سوخت‌گیری یا کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای طراحی شده است. تعداد زیادی از مردم خودروهای هیبریدی را در مکان‌هایی مثل محل لکوموتیوها دیده‌اند.
بیشتر لکوموتیوها از سیستم هیبریدی دیزل الکتریکی بهره می‌برند یا در شهرهایی مانند سیاتل در امریکا اتوبوس‌هایی با همین سیستم دیزل الکتریک وجود دارند. این اتوبوس‌ها وقتی که به سیم‌های برق بالای سقف خود دسترسی دارند از نیروی پیشرانه الکتریکی بهره می‌برند و زمانی که به این کابل‌های برق دسترسی ندارند با پیشرانه دیزل به حرکت ادامه می‌دهند. زیردریایی‌ها نیز نوعی ماشین‌های هیبریدی هستند که به‌طور معمول با یکی از سیستم‌های هسته‌ای الکتریکی یا دیزل الکتریکی کار می‌کنند.
نحوه‌کار خودروهای هیبریدی
احتمالا وسیله نقلیه هیبریدی دارند و یا از آن استفاده می‌کنند. به عنوان مثال بیشتر لکوموتیوهایی که می‌بینیم هیبریدهای دیزل–الکتریک هستند و یا شهرهای زیادی دارای اتوبوس‌های دیزل – الکتریک هستند. همچنین زیردریایی‌ها نیز هیبریدی می‌باشند، بعضی‌ها اتمی – الکتریکی و بعضی دیگر دیزل – الکتریک است. در تعریف خودروی هیبریدی باید گفت هر وسیله نقلیه‌ای که از ترکیب دو یا چند منبع قدرت تشکیل شده باشد، خودروی هیبریدی است. بیشتر خودروهای هیبریدی که در جاده‌ها وجود دارند هیبریدهای بنزینی – الکتریکی‌اند که ما در اینجا بر روی این خودروها
تمرکز می‌کنیم.
در یک خودروی معمولی، موتور احتراقی، سوخت را به انرژی تبدیل می‌کند، ولی در خودروی هیبرید، از فناوری‌های تبدیل سوخت دیگری استفاده می‌شود. در موتورهای معمولی، سوخت از طریق احتراق به انرژی چرخشی مکانیکی تبدیل می‌شود. در یک خودروی هیبرید، لازم است که انرژی سوخت به انرژی الکتریکی تبدیل شود تا به موتور الکتریکی توانایی تولید قدرت بدهد. از آنجا که هدف در HEVها، به‌دست آوردن حداکثر بازده سوخت است، اغلب از ۳ نوع موتور استفاده می‌شود:
۱ـ موتورهای بنزینی که از فناوری‌های پاشیدن مستقیم سوخت بهره می‌گیرند. از این نوع برای HEVهای سبک (خودروهای شخصی) استفاده می‌شود.
۲ـ موتورهای دیزل که اغلب از آنها برای HEVهای سنگین، مانند اتوبوس‌ها و غیره استفاده می‌شود.
۳ـ موتورهای گازی که از آنها فقط در HEVهای نوع سری می‌توان استفاده کرد. در این خودروها، استفاده از منابع انرژی نو مانند پیل‌های سوختی یا پیل‌های خورشیدی، بسیار مرسوم است.
نمایشگاه خودروهای تجاری برقی و هیبریدی آلمان
همین مهر ماه امسال بود که ۲۰۶۴ شرکت بزرگ تولیدکننده خودروهای تجاری و قطعه‌ساز از ۴۵ کشور جهان در شصت و پنجمین نمایشگاه خودروهای تجاری در هانوفر آلمان با عنوان IAA به مدت ۸ روز در ۱۵ سالن و با معرفی ۳۰۰ محصول جدید شرکت کردند. در نمایشگاه IAA هانوفر آلمان که به مساحت ۵۸ هزار متر مربع برگزار شده، هزار شرکت برای نخستین‌بار حضور دارند. همچنین در شصت و پنجمین نمایشگاه خودروهای تجاری هانوفر ۳۰۰ محصول جدید برای نخستین‌بار رونمایی و نیز شماری از خودروهای جدید هیبریدی به نمایش گذاشته شد.
نخستین خودروی هیبریدی جهان، ابتکار آقای «پورشه»
براساس اسناد و مدارک موجود در موزه خودروی لندن در اواخر قرن ۱۸ میلادی از «فردیناند پورشه» درخواست شد تا وسیله نقلیه الکتریکی طراحی کند تا صدای موتورهای پرسروصدای گازی و بنزینی را خاموش کرده و از آلودگی حاصل از موتور آنها بکاهد، «پورشه» این کار را انجام داد و موتوری ساخت که نیم قرن بعد الهام‌بخش ساخت فضا پیمای آپولو شد. نتیجه طراحی پورشه، خودرویی الکتریکی گازی بود که نخستین موتور هیبریدی یا دوگانه سوز دنیا به حساب می‌آمد، این ماشین که انرژی لازم برای حرکت را از یک باتری الکتریکی و گاز تامین می‌کرد، نخستین خودروی دیفرانسیل دنیا نیز بود. این
ماشین در نمایشگاه خودروی سال ۱۹۰۰م به نمایش درآمد اما نه تنها از آن استقبالی نشد بلکه تا ۱۰۰ سال بعد نیز به فراموشی سپرده شد، از علل توجه نکردن به این خودرو در آن دوران قیمت ارزان سوخت و اهمیت نداشتن مسائل محیط زیستی را می‌توان نام برد، البته عده‌ای شیطنت شرکت‌های نفتی و ترس از دست رفتن مشتری‌های‌شان را نیز موثر می‌دانند. گرچه این ابتکار بی‌نظیر در آن دوران به فراموشی سپرده شد اما این ماشین الگوی اولیه ماشین‌های هیبریدی امروز است که کم کم از یک امکان به یک الزام در حمل‌ونقل تبدیل می‌شوند.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تین نیوز در وب منتشر خواهد شد.
تین نیوز نظراتی را که حاوی توهین یا افترا است، منتشر نمی‌کند.
پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.
انتشار مطالبی که مشتمل بر تهدید به هتک شرف و یا حیثیت و یا افشای اسرار شخصی باشد، ممنوع است.
جاهای خالی مشخص شده با علامت {...} به معنی حذف مطالب غیر قابل انتشار در داخل نظرات است.