◄حمل و نقل ایمن کالای پر خطر در هوا

وبلاگ تین نیوز، محمد مهدی سرگزی | حمل و نقل ایمن کالای پر خطر در هوا و هواپیما عنوان ضمیمه شماره 18 سازمان هواپیمای کشوری( Annex 18 ) می‌باشد.
کالای پر خطر" Dangerous goods" طبق انکس 18 عبارت است از هر نوع کالا و ماده ای که دارای ریسک خطر برای سلامتی، ایمنی، دارایی یا محیط باشد و در لیست کالاهای پر خطر قواعد فنی (Doc 9284) ذکر شده و یا بر اساس این قواعد طبقه بندی شده باشد. 

طبقه بندی مواد و کالاهای خطرناک باید بر اساس قواعد فنی" Technical Instructions " یعنی سند ضمیمه شماره 9284 سازمان بین المللی هوانوردی کشوری باشد و جزئیات معین شده برای طبقه بندی مواد خطرناک در Technical Instructions for the Safe Transport of Dangerous Goods by Air (Doc 9284) ذکر شده است ودر این طبقه بندی ، خطرات بالقوه و مرتبط با حمل و نقل کالاهای پر خطر در هوا براساس توصیه های کمیته صادرات و نقل و انتقال کالاهای پر خطر ملل متحد می باشد. (United Nations Committee of Experts on the Transport of Dangerous Goods).
لازم به ذکر است، انتقال کالاهای پر خطر به وسیله هواپیما ممنوع بوده مگر اینکه در انکس 18 قید شده باشد و جزئیات این استثناها در سند قواعد فنی برای حمل با شرایط خاص ذکر شده است.
انتقال مواد و کالاهای زیر از طریق حمل و نقل هوایی ممنوع است مگر اینکه جزئیات و نحوه انتقال آنها در قواعد فنی (Doc 9284) ذکر شده باشد. 1- کالاها و موادی که در شرایط عادی در قواعد فنی ذکر شده باشد ممنوع می باشند 2- حیوانات زنده آلوده.
بسته بندی مواد وکالاهای پرخطر PACKING:
مواد و کالاهای خطرناک باید بر اساس شرایط انکس 18 و داکیومنت 9284برای حمل هوایی بسته بندی شده باشد و این بسته بندی با کیفیت بالا و با ساختار مطمئن و برای جلوگیری از نشط و تراوش در شرایط تغییرات دمایی و رطوبت و فشار و ارتعاش بسته بندی شده باشد و بسته مناسب به محتوا بوده و در مواجه مستقیم با سایر مواد برای جلوگیری از فعل و انفعالات شیمایی مصون و محفوظ شده باشد.
 
هر بسته باید برچسب مناسب داشته باشد و دارای آرم شکلی مناسب بوده و علایمی مانند شماره بين المللی برای مواد خطرناک UN number نیز داشته باشد. توصیه می شود علاوه بر زبان کشور اصلی حمل کننده کالا، علایم به زبان انگلیسی نیز در مورد کالا های خطرناک درج گردد.
باید ارائه دهنده کالای پرخطر شناخت کافی درمورد دستورالعمل های حمل کالای ممنوعه به وسیله پست هوایی را داشته باشد و این فرد هنگام ارائه کالا جهت حمل هوایی، فرم مربوط به حمل کالا های خطرناک را بر اساس داکیومنت پر نموده وامضا نماید و سند مربوطه راکه حاوی دستورالعمل های مورد نیاز است به اپراتور حمل کننده کالا( شرکت هواپیمایی ) ارائه دهد.
شرکت هواپیمایی باید چک لیست پذیرش برای کالاهای خطرناک داشته باشد.
بارگیری و انبارکردن کالا و محموله شامل مواد رادیواکتیو در هواپیما باید بر طبق موارد ارائه شده در قواعد فنی(Doc 9284) باشد و از این محموله ها باید در مورد نشتی بازدید شود و بدون هر نوع صدمه ای باشد. در صورت مشاهده هر نوع نشتی در محموله بارگیری شده در هواپیما باید اپراتور شرکت هواپیمایی نسبت به تخلیه آن از هواپیما توسط خود یا سازمان های مسئول اقدام کند و در مورد آلودگی سایر محموله ها مطمئن گردد. 

شرایط حمل کالای پر خطر در هوا:
کالاهای خطرناک نباید توسط هواپیمایی مسافربری و یا توسط هواپیمایی که دارای خدمه پرواز است حمل شود مگر اینکه بر اساس داکیومنت قواعد فنی مجاز شده باشد.
اگر هر نوع آلودگی ناشی از نشتی حمل کالای پر خطر در هواپیما دیده شود باید بلافاصله رفع گردد. در صورتی که آلودگی مربوط به مواد رادیواکتیو بود باید هواپیما بلافاصله خارج از سرویس گردد تا میزان آلودگی رادیواکتیو طبق داکیومنت قواعد فنی به حد قابل قبول برسد.
کالا های پرخطر باید به طور جدا از سایر کالاها در هواپیما حمل شود.
بسته های سمی و مواد مسری باید بر اساس قواعد فنی در هواپیما انباشته شود و مواد رادیواکتیو جدا از اشخاص و حیوانات زنده و فیلم عکاسی استفاده نشده قرارگیرد.
وقتی مواد و کالاهای پرخطر در هواپیما بارگیری گردید شرکت هواپیمایی مربوطه موظف به حفظ و نگهداری این مواد از صدمات و هر نوع حرکتی که باعث خرابی محموله گردد می باشد و در مورد بسته های که دارای مواد رادیواکتیو می باشند این حفاظت باید اطمینان از جدایی ذکر شده در بالا را نیز شامل باشد. 

به جز در مواردی که در داکیومنت قواعد فنی ذکر شده هر نوع بارگیری کالاهای پر خطر در هواپیماهای صرفا باربری باید طوری بارگیری شود که در تحت نظر پرسنل مسئول باشد و نگهداری آن در مورد اندازه و وزن و جدایی نسبت به سایر بارها مد نظر قرار گیرد. 

ارائه اطلاعات در مورد حمل کالاهای پرخطر:
اپراتور شرکت هواپیمایی که کالای پر خطر حمل می کند باید هرچه زودتر قبل از خروج هواپیما اطلاعات لازم را در این مورد به صورت نوشته همانطور که در داکیومنت قواعد فنی ذکر شده به سرخلبان پرواز ارایه دهد.
اپراتور شرکت هواپیمایی که کالای پر خطر حمل می کند باید این اطلاعات را در کتابچه دستی عملیاتی ارائه دهد، به طوریکه خدمه پروازی بتوانند وظیفه و مسئولیت خود را در هنگام حمل کالای پر خطر دانسته و با دستورالعمل لازم در هنگام وقوع وضعیت اضطراری ناشی ازاین مواد پرخطر را آشنا باشند.
همه کشورهای طرف قرارداد در این رابطه باید اطلاعات لازم در مورد حمل کالای پرخطر و ممنوع بودن حمل آن با هواپیما را به مسافران ارایه دهند.
در هنگام وقوع سانحه برای هواپیمای در حال پرواز، سرخلبان باید در اولین فرصت ممکن که شرایط ایجاب می کند، واحد مراقبت پرواز و مسئولین فرودگاهی را در مورد وجود کالای پرخطر در هواپیما به نحوی که در داکیومنت قواعد فنی ذکر شده آگاه نماید.
در هنگام وقوع رویداد 1- سانحه هواپیما accident -2 حادثه جدی incident در صورت در گیر شدن بار مواد کالای پر خطر، اپراتور شرکت هواپیمایی باری حمل کننده کالا باید اطلاعات را بدون تاخیر به مسئولین خدمات وضعیت اضطراری سوانح و حوادث کالاهای خطرناک بر اساس اطلاعات کتبی ارایه شده توسط سر خلبان ارایه دهد.  علاوه بر آن اپراتور شرکت هواپیمایی باید این اطلاعات را به مسئولین کشوری شرکت مربوطه و کشوری که حادثه در آنجا روی داده اطلاع داده دهد.

طبقه بندی اقلام ممنوعه و پر خطر در هواپیما:
برای حمل اقلام ممنوعه و نحوه مواجه با آنها به روشهای زیر عمل می شود:
1- حمل شی مورد نظر در کیف دستی مسافر مگر اینکه ایمنی پرواز را به مخاطره اندازد
2- ضبط شی و نابود نمودن آن به طور صحیح 
3- ضبط شی و نگهداری آن در انبار توسط مقامات فرودگاه و یا اپراتور هواپیمایی جهت بازگرداندن به مسافر 
4- جابه جایی و بسته بندی صحیح و انتقال به انبار هواپیما جهت بازگرداندن به مسافر در مقصد. 

به منظور شناسایی اقلام ممنوعه می توان آنها را به پنج گروه طبقه بندی نمود:
• سلاحهای گرم ، تفنگ و جنگ افزارها: تفنگهای بادی ساچمه ای و گلوله ای سلاحهای گرم – ابزارالات کشتار حیوانات – منجنیق ها – قطعات سلاح های گرم به جز تجهیزات تلسکوپی – کمانهای تفنگی – نیزه – تفنگهای ناخنی و پیچی صنعتی – روشن کنندهای شبیه سلاح گرم – سلاح های گرم تقلبی – تفنگ های منور و استارتر – تجهیزات شوک دهنده و بی حس کننده و تحریک کننده دامی و تفنگ های اسباب بازی. 

• سلاح های قابل نشانه گیری و نوک تیز: تبر و تبرچه – تیرها و پیکان – چنگک –نیزه ها و تفنگ های نیزه ای –یخ شکن و کلنگ –اسکیت روی یخ – چاقوی ضامن دار- چاقو و ساطور – تیغ و برنده ها بدون ایمنی –شمشیر چاقوی جراحی –قیچی –عصای اسکی و پیاده روی- اجسام پرتاب شدنی – ابزارالاتی که بتوان به عنوان سلاح به کار برد. 

• ابزار آلات بدون نوک یا کند: انواع چوب بیلیارد و سافت بال و بیلیاردو گلف و کریکت و هاکی – انواع باتوم یا چماق ثابت و یا قابل ارتجاع –قلاب ماهیگیری –پاروی کایاک و قایق های کوچک – تجهیزات ورزشهای رزمی ( پنجه بکس ، گرز ، چماق ، خرمن کوب برنج ، مته ، کوباتن ، کوباسات ، اسکیت بورد. 

• مواد منفجره و قابل اشتعال: اسپری رنگ – مشروبات بیش از 80 درصد الکل – مهمات – کلاهک موشک – چاشنی و فتیله ها – تجهیزات انفجاری – وسایل آتش بازی – سوخت قابل اشتعال ( بنزین ، گازوئیل ، مایع روشن کننده ، الکل ، اتانل ، گاز و گپسول گاز ، بوتان ، پرو پان ، استیلن ، اکسیژن با حجم بالا ) – انواع نارنجک – مین ها و منابع قابل انفجار – کبریتهای فاقد ایمنی- تجهیزات انفجاری جعلی – انواع گاز اشک آور و دودزا –تریانتین و تینر رنگ. 

• مواد سمی و شیمیایی: اسیدها و مواد قلیایی ( باتری های مرطوب قابل نشت ) – مواد خورنده ( جیوه و کلرین ) – اسپری ناتوان کننده ( گاز اشک آور و اسپری فلفل ) – خاموش کنندهای آتش – مواد بیولوژیکی خطر زا ( خون آلوده ، باکتری و ویروس )- مواد خود اشتعال یا احتراق –سموم – مواد رادیواکتیو ( ایزوتوپهای تجاری و دارویی ). 

• سایر اشیا ممنوعه با درصد ریسک: برخی از اقلام برای اقدام به عملیات مداخله جویانه می تواند به کار رود که توسط بعضی کشورها به لیست اقلام ممنوعه اضافه شده است و نباید در کیف دستی یا کابین هواپیما حمل گردد: در بطری باز کن – سوزن های تزریق فاقد نسخه پزشک –سوزن خیاطی –چاقوو قیچی های با لبه تیز کمتر از 6 سانتی متر- کارد و چنگال فلزی – تیغ ها 

اقلام و مواد پرخطر زیر نباید به هیچ عنوان در کیف دستی مسافران حمل گردد:
• مواد مخرب: جیوه، باتری ماشین
• مواد منفجره: چاشنی ها ، فتیله های مواد منفجره، نارنج کها، مین ها و مواد منفجره
• مایعات قابل اشتعال: گازوئیل و متانول
• جامدات قابل اشتعال و مواد واکنشی: منیزیم ، روشن کنندگان آتش ، وسایل آتش بازی و منورها
• گازها: پروپان، بوتان
• اکسیدکننده ها و پروکسید های آلی: سفید کنندها و جعبه ابزار ماشین
• مواد رادیواکتیو : ایزوتوپ های تجاری و دارویی
• مواد سمی و سرایت کننده: سموم کشنده، خون آلوده
• سایر مواد: اجزای سیستم سوخت وسایل نقلیه که حاوی سوخت باشند 

منبع : انکس 18 ایکائو