بسترهای بازگشت ایران به بازار بین‌المللی کشتیرانی

تین نیوز | ایران می تواند به بازار بین المللی کشتیرانی بازگردد . این بازگشت اما مشخصه ها و بسترهایی نیاز دارد که با فراهم شدن آن و البته استفاده هوشمندانه از تجارب دوران تحریم نه تنها موجب رونق بازار گذشته حمل و نقل دریایی می شود بلکه سهم ایران از این بازار را ارتقاء خواهد داد.
باید دید اهم این مشخصه ها چیست؟ 
1- باید امكان انتقال پول از طریق شبكه بین‌المللی بانك‌ها، مثل قبل فراهم شود. یعنی هیچ گونه محدودیتی برای ملیت ایرانی مالك و پرچم ایرانی كشتی وجود نداشته باشد؛ باید بتوان هزینه‌های ارائه خدمات، خرید قطعات، صورتحساب‌ها و حق بیمه را پرداخت كرد به عبارتی ممنوعیت سوئیفت در مورد بانك‌های ایرانی از بین برود.
2- كشتی‌ها به ویژه نفتكش‌های غول‌پیكر تهدیدی برای محیط زیست دریایی محسوب می‌شوند، باید پوشش بیمه‌ای مورد درخواست صاحبان بنادر و سواحل و آب‌های تحت حاكمیت كشورها تأمین شده باشد.
3- در مقابل حوادث مالی، جانی و شخص ثالث، تامین مالی مورد نیاز فراهم شده باشد. یعنی كلوپ‌های پی اند آی عضو IG پوشش لازم برای هر كشتی را فراهم كنند.
4- خواسته مشتریان ارائه خدمات كشتیرانی (مانند خریداران کالا ، شرکت های مهم نفتی ، شرکت های واسطه و...) تامین شود. از جمله خواسته‌های مشتریان آن است كه كشتی‌ها در مؤسسات رده‌بندی عضو آیاکس(IACS) كلاس شده و گواهینامه دریافت كرده باشند.
5- باید خواسته "ثبت‌كنندگان كشتی" و اعطای ملیت به آنان تامین شود. بسیاری از مناطق آزاد ثبت كشتی در فهرست خواسته‌های خود رده‌بندی كشتی در اعضاء IACS را شرط تعیین می‌كنند یا برای آنها عضویت كشتی در كلوپ‌های عضو IG یك الزام است. در ایران، سازمان بنادر و دریانوردی شرایط كشتی برای پذیرش، ثبت و اعطای پرچم را تعیین می‌كند. بدیهی است كه ثبت‌كنندگان كشتی علاقمند باشند مالكین با سابقه خوب عملیاتی، سن كم كشتی و دارای سیستم مدیریتی ایمنی موثر را در سیستم ثبت خود جای داده باشند. لذا چگونگی برخورد ثبت‌كنندگان كشتی با مالكین بسیار مهم است كه چقدر مقررات مربوطه را آسان و منطقی تدوین كرده باشند. اگر ثبت‌كننده كشتی كل جریان بازار و زنجیره عملیاتی مالك كشتی را در نظر نگیرد، مالكین كشتی به راحتی محل ثبت كشتی خود را تغییر می‌دهند.
6- بعضی از بنادر، آبراهه‌ها و كانال‌های عبور كشتی نیز شروطی را برای پذیرش كشتی تعیین می‌كنند كه باید الزاماً رعایت شود. مثلاً كانال سوئز و بندر فجیره اعلام كرده‌اند فقط كشتی‌های رده‌بندی شده در اعضا IACS را می‌پذیرند.
7- مالكین كشتی سعی دارند جداول گزارش شده توسط كنترل‌های FCS و PSC بهترین سابقه را از آن خود كرده باشند یكی از شروط تضمین این سابقه خوب، بهره‌مندی از موسسه رده‌بندی معتبری است كه شبكه گسترده و بازرسین كار آزموده و شناخته شده داشته باشند.
8- صاحبان صنایع نفت و گاز و پتروشیمی و صاحبان كشتی یكی از فاكتورهای دریافت بیمه‌نامه‌های خوب و ارزان را معرفی کردن موسسه بازرسی كننده شخص ثالث معتبر و شناخته شده بین‌المللی می‌دانند مثلاً حتی در بین اعضای آیاكس، برخی در بعضی زمینه‌ها سابقه طولانی‌تر و شبكه گسترده‌تر نسبت به بعضی دیگر دارند. لذا از هر عضو آیاكس هم استفاده نمی‌كنند. آن عضوی كه سابقه بیشتر دارد برای آنها مطرح است. حتی بدنه كارشناسی این سازمان‌ها (سوپرها، ناظرین، مدیریت‌ها) با عضوی از آیاكس كار می‌كنند كه شناخت بیشتری از آن دارند و زبان هم را بهتر می‌فهمند. مثلاً LR را با IR نمی‌شود راحت مقایسه كرده و جایگزین کرد.
9- از سوی دیگر ثبت‌كنندگان كشتی نظیر سازمان بنادر و دریانوردی یا ثبت‌كنندگان آزاد مثل (مالتا) و سازمان جهانی دریانوردی (IMO) و دبیرخانه IACS نیز شروطی را برای سازمان به رسمیت شناخته شده (RO) یا موسسه رده‌بندی تعیین می‌كنند كه از جمله می‌توان به موارد زیر به عنوان بهترین آنها اشاره كرد:
1-9- به نمایش گذاشتن منابع كافی فنی و مدیریتی و توانایی تحقیق و پژوهش مورد نیاز.
2-9- تجارب وسیع و جامع در ارزیابی طرح و ساخت كشتی.
3-9- توانایی انجام انواع بازرسی در ایستگاه‌های بازدید كشتی جهت انطباق سیستم‌های سازه‌ای و مكانیكی و اجزای فرعی آنها با معیارهای فنی نظارتی.
4-9- توانایی در انجام بازرسی‌ها و مهندسی‌های مرتبط به سیستم مدیریت ایمنی.
5-9- توانایی جزئیات اقدامات هنگامی كه وضعیت كشتی برای سرنشینان ایجاد خطر كرده یا آلودگی آب دریا در پیش داشته باشد. (Emergency Response Room) 
6-9- اثبات مستند نافذ بودن كنوانسیون‌هایی كه كشور پرچم ثبت كشتی به آنها ملحق شده.
7-9- شبكه بین‌المللی و بازرسان انحصاری.
8-9- داشتن نرم‌افزار جامعی كه جاری و كاربری عملیاتی داشته باشد.
9-9- بازرسی‌های مرتبط به مقاوله‌نامه كار دریایی.
10-9- و مهمتر از آن عدم وجود تضاد منافع در ساختار موسسه به رسمیت شناخته شده (RO) یا موسسه رده‌بندی كشتی (ناشی از حضور مالكین كشتی، سازندگان، سازمان‌هایی كه به صورت تجاری در امر تولید، تجهیز، تعمیر، راهبری و مدیریت كشتی كه در فعالیت اصلی موسسه ذینفع باشند).
10- به تمامی این موارد باید تجارب ایران در دوران تحریم افزوده شود. ما در سه سال گذشته شاهد آن بودیم كه موسسات به رسمیت شناخته شده/ موسسات رده‌بندی خارجی مورد تایید سازمان بنادر و دریانوردی، علیرغم آنكه در بیانیه مأموریت خود چنین درج كرده‌اند: خدمات موسسه ما فنی است و برای حفظ جان اشخاص، اموال و محیط‌زیست دریایی اعمال می‌شود. به محض تهدید "انجمن مردم نهاد آمریكا برای مبارزه با ایران اتمی" از بیانیه ماموریت خود عدول كرده و در نتیجه فشارهای سیاسی غرب به ویژه آمریكا، خدمات خود را در ایران متوقف كردند. برخی از آنها حتی به مالكین كشتی ایرانی تحت پرچم مناطق آزاد جهان خدمات ندارند یعنی سیاست در ارائه خدمات آنها موثر واقع شد و دبیرخانه IACS نیز در این زمینه برخوردهای دوگانه کرد. در نتیجه موسسات رده‌بندی نظیر لویدز، DNV، GL و BV بعد از متجاوز از 50 سال حضور در بازار ایران دفاتر خود در ایران را بستند. در این راستا نه تنها این موسسات رده‌بندی خارجی بازار تثبیت شده و تاریخی خود را از دست داده و ضرر كردند بلكه صنایع نفت و گاز در پروژه‌های در دست اجرا، مالكین كشتی، كشتی‌سازان ایرانی، قطعه‌سازان، موسسات صدور گواهی ایمنی و سیستم مدیریت نیز متضرر شدند.
11- سوال اینجاست كه در صورت رفع تحریم، برای حضور مجدد اعضا IACS در ایران چه برخوردی باید داشته باشیم؟ آنچه كه مسلم است این است که می بایست سازمان بنادر و دریانوردی، مالكین كشتی و صاحبان صنایع با استقبال از بازگشت آنها نه تنها كارهای گذشته را به آنها بازگردانند بلكه در جهت افزایش سهم آنها از بازار كشتی و پروژه‌های صنعتی در نفت و گاز و پتروشیمی تلاش کنند تا رونق اقتصادی را شاهد باشیم. ولی در عین حال این هنر سازمان بنادر و دریانوردی و صاحبان صنایع و سازمان استاندارد ایران است كه چگونه از تجربه دوران تحریم استفاده كنند كه دوباره شاهد آسیب گذشته نشده و كمترین هزینه را در این راستا داشته باشیم. اینكه چگونه این هنر را به خرج دهیم موضوع دیگری است كه باید جداگانه بحث شود.