◄ گردشگری دریایی ایران؛ پشت درهای بسته

تین نیوز | اگرچه گردشگری دریایی یکی از درآمدزاترین بخش های اقتصاد کشورهای دریایی است و ایران نیز یک کشور دریایی محسوب می شود، اما کارشناسان معتقدند هنوز استفاده مطلوبی از این ظرفیت ها، چه در سطح ملی و چه بین المللی نشده است.

به گزارش تین نیوز، بیست و هفتم سپتامبر (برابر با پنجم مهر ماه) از سوی سازمان جهانی گردشگری سازمان ملل به عنوان "روز جهانی جهانگردی" نام گرفته است، این نامگذاری شاید برای تاکید بر اهمیت صنعت گردشگری یا همان "صادرات نامریی" در اقتصاد کشورها باشد.

ایران در میان 190 کشور جهان، رتبه دوازدهم را از لحاظ جاذبه های طبیعی دارد با این حال، در سال 2012 رتبه 54 را در جذب گردشگر در جهان کسب کرده است.

به گفته رییس سازمان میراث فرهنگی، در سال 92 تعداد چهار میلیون و 500 هزار گردشگر وارد ایران شدند که پنج میلیارد دلار برای کشور درآمد ارزی داشتند اما خروج گردشگر از ایران، هفت میلیون مسافر بوده که 10 میلیارد دلار از کشور خارج کرده اند. به گفته وی، طی هشت سال گذشته، صنعت گردشگری ایران، تراز منفی داشته و هیچ اقدامی برای تحقق اهداف سند چشم انداز 20 ساله مبنی بر ورود 20 میلیون گردشگر در سال 1404 به ایران، با 25 میلیارد دلار درآمد ارزی، نشده است.

گردشگری دریایی ایران؛ اماها و اگرها
گردشگری دریایی یکی از پردرآمدترین بخش های گردشگری در جهان است؛ در سال 2012 تعداد 16 میلیون نفر در جهان سفر دریایی داشته اند و در سال 2013 این رقم به 20 میلیون نفر با درآمدی معادل 34 میلیارد دلار بالغ شده است، با این وجود درآمد چندانی از این رهگذار نصیب کشورمان نمی شود.

بهزاد الصفی، از کارشناسان گردشگری دریایی کشورمان، معتقد است حلقه مفقوده اقتصاد دریایی کشورمان مبحث گردشگری دریایی است، در حالی که ایران در این رابطه دارای مزیت مطلق است؛ به گفته وی، بیش از سه هزار کیلومتر نوار ساحلی و وجود جاذبه های دریایی در جنوب و شمال کشور، مناظر بسیار زیبا در سواحل چابهار، شهرهای توریستی رامسر، محمودآباد و... همگی مزیت های قابل توجهی را برای کشورمان به وجود آورده که می توان با در نظر گرفتن مسایل فرهنگی و ارزش های اسلامی از آنها در جهت توسعه گردشگری دریایی استفاده بهینه کرد.

از همه عقب‌تریم؛ حتی پاکستان!
این کارشناس معتقد است دریای خزر در شمال ایران، نه تنها سهم بسیار ناچیزی از درآمدهای گردشگری دریایی جهان و خاورمیانه دارد بلكه حتی نتوانسته پاسخگوی گردشگران داخلی باشد و به همین دلیل بسیاری از هموطنانمان برای بهره‌گیری از سواحل و امكانات گردشگری دریایی راهی كشورهای همسایه می‌شوند؛ در جنوب نیز حتی یک تور یا شناور گردشگری دریایی وجود ندارد، این در حالی است که در دوبی، با تغییراتی اندک، لنج های سنتی را به لنج های توریستی تبدیل کرده اند و گردشگران دریایی طی 2 ساعت گشت دریایی در آب های ساحل دوبی و صرف شام در عرشه کشتی، خاطره خوشی را از سفر به همراه می برند. این سفر به ازای هر نفر بین 200 الی 300 درهم برای اقتصاد آن کشور ارز آوری و درآمدزایی دارد؛ توری که به صورت خانوادگی انجام شده و در آن موازین اسلامی نیز رعایت می شود.

چنانکه این کارشناس می افزاید، اگرچه سالانه حدود 10 میلیون نفر سفر دریایی در کشورمان انجام می شود اما تقریبا اغلب آنها به قصد خرید از بازارهای قشم و کیش است؛ این فرصت بسیار خوبی برای رونق بخشیدن به گردشگری دریایی است، فرصتی که کسی به فکر استفاده از آن نیست.

به نظر می رسد با توجه به موقعیت مطلوب ایران از نظر قرار گرفتن در شدن میان آب های بین المللی از شمال و جنوب، گردشگری دریایی می تواند یکی از بهترین راه های درآمدزایی ارزی برای کشور از طریق جذب توریست باشد، با این حال چنانکه کارشناسان می گویند، این صنعت در ایران نه در سطح ملی و نه در سطح جهانی، پیشرفتی نداشته و هنوز تا رسیدن به حد مطلوب فاصله بسیار زیادی دارد.

به گفته مهدی شیرخانی، فعال اکوتوریسم، کشتی های کروز (گردشگران خارجی) به شدت تابع قوانین بین المللی هستند و استقبال و میزان پذیرش ملی و دولتی ما از آنها، در هر برهه از زمان بر اساس سیاست های زمانه متفاوت است و در حالی که در همه کشورها از این کروزها استقبال می شود، امکانات و زیرساخت های لازم برای حضور این کشتی ها در ایران فراهم نشده و تبلیغاتی نیز در این عرصه نمی شود.

به گفته وی، سفرای ایران در کشورهای دیگر می توانند مبلغان خوبی برای معرفی جاذبه های مختلف گردشگری ایران به خارجی ها باشند.

این فعال اکوتوریسم می گوید: در همسایگی ما در دبی، هر شب یک کشتی کروز پهلو می گیرد در حالی که ما چندین برابر این کشور جاذبه گردشگری داریم و از نظر امنیتی نیز از آنها بالاتریم، بنابراین ما باید مراکز فرهنگی را برای این کار فعال کنیم و از این کشتی ها دعوت کنیم که به ایران بیایند و باید زمینه برای آژانس هایی که از کشتی های بزرگ دعوت می کنند، فراهم شود؛ در حال حاضر معمولا هر دو سال یک بار یک کروز نیمه متوسط از ایران بازدید می کند که در مقایسه با ظرفیت های کشور ما و نیز در مقایسه با کشورهای منطقه، عدد واقعا ناچیزی است، حتی پاکستان هم با تمام ناامنی که دارد، کروزهای بیشتری در کنار آن پهلو می گیرند.

"متاسفانه ما نخواسته ایم این بخش را توسعه دهیم"، این کارشناس اکوتوریسم این را می گوید و می افزاید: حدود 50 سال دیگر که نفت ایران تمام شود و اعتماد به نفت از دست برود، شروع گردشگری ایران در آن زمان خواهد بود؛ البته اگر هیچ یک از مسئولان ما تا قبل از آن، باور نکنند که گردشگری می تواند اقتصاد کشور را پیش ببرد.

کمبود بودجه و تبلیغات؛ مشکلات گردشگری دریایی
اکبر جعفری از دیگر فعالان گردشگری دریایی نیز، کمبود بودجه را از علت های عدم توسعه گردشگری دریایی کشورمان می داند و می گوید که بخش خصوصی باید حضور گسترده تری در این حوزه داشته باشد، وی همچنین معتقد است تبلیغات بیشتر درباره جاذبه های گردشگری دریایی ایران، چه در سطح ملی و چه بین المللی، همچنان یکی از مهم ترین کارهایی است که باید از سوی نهادهایی همچون سازمان میراث فرهنگی و شهرداری ها برایش برنامه ریزی شود.

علت عدم توجه به اهمیت جهانی شدن گردشگری دریایی ایران را شاید بتوان اهمیت استراتژیک و حساسیت های بالایی دانست که نسبت به آب های کشورمان وجود دارد و آنها را مشمول ملاحظات امنینی و انتظامی زیادی می کند. از سوی دیگر چنانکه شیرخانی، فعال گردشگری می گوید، از گذشته های دور، ایرانیان از دریا بیشتر به عنوان یک معیشت استفاده کرده اند و نگاه اقتصادی و حمل و نقلی به دریاها داشته اند؛ نه نگاه گردشگری، بنابراین گردشگری دریایی ما، زیرساخت تاریخی ندارد.

وی وجود نگاه جزیره ای را از آفت های حوزه گردشگری دریایی می داند و معتقد است در شرایطی که نهادهای مختلف مانند سازمان بنادر، محیط زیست، نهادهای امنیتی، انتظامی و... هر یک نگاه خودشان را به دریا و محیط زیست دارند، این بخش در همین وضعیت بی سامان فعلی باقی خواهد ماند، در حالی که اگر یک نگاه جامع و یکپارچه وجود داشته باشد می تواند به یک نقشه جامع منتهی شود که در قالب آن، ظرفیت های گردشگری، نیازها و نقاط ضعف و قوت بخش های مختلف ساحلی و جزایر، مشخص شود.