گاز فقط برای سوختن نیست، برای ساختن است!

وبلاگ تین نیوز، کامران نرجه | ثروتمندی و بهره داشتن از دارایی‌های اقتصادی، زمانی لذت‌بخش، مؤثر وقابل اتکاست که از پشتوانة فردا و تأمین آتیه آن، مطمئن باشیم و بدانیم که در آینده نیز ارزش و حجم دارایی‌های ما کاهش نخواهد یافت. تجربه ثابت کرده است که دارایی‌های بدون پشتوانه، عمر کوتاهی دارند و مصرف بی رویه آنها باعث می‌شود که خیلی زود تمام شوند. حتی برخی از کارشناسان معتقدند که دارایی‌های محدود و تمام شدنی را هرگز نمی‌توان در زمرة ثروت به شمار آورد، مگر آنکه زمینه افزایش ماندگاری آنها را فراهم کنیم و دوره زوال‌شان را به تأخیر اندازیم. برای دستیابی به چنین آرامش‎ ‎واطمینان خاطری، بهترین راه «سرمایه گذاری» است. یعنی هروقت بتوانیم دارایی‌های خود را به سرمایه‌های ماندگار و با ارزش افزوده تبدیل کنیم که عمر طولانی تری نسبت به ثروت‌های اولیه دارند، می‌توان ادعا کرد که رفاه و بهره‌مندی آتیه خود را تضمین کرده‌ایم. یکی از مهمترین ثروت‌های خدادادی ما ایرانیان، منابع عظیم گازی است که در نقاط مختلف کشور وجود دارد. طبق آماررسمی، جمهوری اسلامی ایران با وجود ذخایری به حجم ۳۵ هزار میلیارد مترمکعب گازطبیعی، در رتبه نخست منابع گازی جهان قرار دارد. کارشناسان معتقدند که اگر با روند فعلی به استخراج و مصرف این منابع ادامه دهیم، حداقل تا ۱۶۰ سال دیگر گاز داریم. اما این ثروت عظیم خدادادی نیز تمام شدنی وغیرقابل اتکاست.ضمن اینکه به دو دلیل نمی‌توان به ماندگاری آن دل بست: اول آنکه نیاز صنایع و مصارف عمومی به انرژی نفت و گاز، روز به روز افزایش می‌یابد و عمر ماندگاری این منابع به سرعت رو به کاهش است، و دوم آنکه منابع هیدروکربوری ایران یک ثروت بین نسلی است که از گذشته به ما رسیده است و حق نداریم آیندگان را از این ارثیه ارزشمند محروم کنیم. در چنین شرایطی چگونه می‌توان هم از ثروت‌های موجود بهره برد و در رفاه زندگی کرد و هم ثروتی به مراتب ارزشمندتر برای آیندگان، به ارث گذاشت؟ 

ضرورت صرفه‌جویی در مصرف ‏ 
با هجوم سرما به اقصی‌ نقاط کشور، ضرورت صرفه جویی در مصرف گاز، بار دیگر مطرح می‌شود.‏ مهندس حمیدرضا عراقی، معاون وزیر نفت ومدیرعامل شرکت ملی گاز ایران در این باره می‌گوید: نگاه ما نسبت به ثروت‌های خدادادی نظیر منابع عظیم گاز، نگاه درستی نیست. به گفته وی اگرچه ایران دارای غنی‌ترین ذخایرگازی دنیاست، ولی گاز برای سوختن نیست، بلکه برای ساختن است. یعنی به جای آنکه این منبع انرژی را صرفاً برای گرمایش و یا تامین سوخت منازل و واحدهای صنعتی مصرف کنیم، باید از آن برای حرکت چرخ‌های اقتصادی کشور و تبدیل این ماده خام به کالاهای با ارزش افزوده بالاتر بهره ببریم. مهندس عراقی تأکید دارد که گاز، موتور محرک اقتصادی است و استفاده صحیح از آن، حجم گسترده‌ای از اشتغال را در کشورایجاد می‌کند. وی همچنین می‌گوید: با نزدیک شدن به روزهای سرد سال، لازم است تا مشکلات زمستان گذشته را یک بار دیگر به خاطر آوریم. البته پارسال با وجود سرمای شدید، خوشبختانه با تلاش جهادگونه همکارانمان موفق شدیم جریان پایدار گاز را در کشور برقرار و حفظ کنیم و در بسیاری از نقاط که برق و آب قطع شده بود، مردم فقط با انرژی گاز نیازهایشان را برطرف کردند. اما در کنار این توفیق ناچار شدیم برای تأمین سوخت منازل، گاز برخی از واحدهای بزرگ صنعتی و به ویژه نیروگاه‌ها را قطع کنیم تا جریان گاز به مناطق انتهای شبکه برسد و دچار افت فشار نشوند.‏ وی با اشاره به اینکه امسال نیز روزهای زمستانی سختی را پیش رو داریم، می‌گوید: اگرچه از ابتدای امسال وعده داده‌ایم که حدود ۱۰۰ میلیون متر مکعب در روز به ظرفیت تولید گاز کشور افزوده خواهد شد، اما این امر انتظارات را نیز بالا می‌برد. بنابراین بایستی با مصرف بهینه و صرفه جویی در مصرف این نعمت الهی، زمینه افزایش تحویل گاز به نیروگاه‌ها و صنایع را فراهم کنیم.
 
مصرف بیشتر، وابستگی بیشتر 
مهندس عراقی همچنین می‌گوید: کاهش حجم ارسال گاز به نیروگاه‌ها به معنای واردات روزانه ۱۰۰ میلیون لیتر(معادل ۱۰۰ میلیون دلار) گازوئیل به کشور است، چرا که نیروگاه‌ها ناچارند برای جبران کمبود سوخت گازی، برای تأمین انرژی توربین‌های خود از گازوئیل استفاده کنند. اما اگر بتوانیم با صرفه‌جویی درمصرف بخش خانگی، تحویل گاز به نیروگاه‌ها را افزایش دهیم، در واقع ارزش افزوده ایجاد کرده‌ایم و جلوی خروج میزان زیادی ارز از کشور را گرفته‌ایم. عراقی می‌افزاید: انتخاب هر یک از این دو گزینه که ذخایر گازی کشور را بسوزانیم و به جای آن برای صنایع کشور از خارج حامل‌های انرژی وارد کنیم، یا اینکه از ذخایر گازی برای تولید و اشتغال در جامعه استفاده ببریم و کالاهای با ارزش به خارج صادرکنیم، با هموطنان‌مان است. ‎مردم باید به این باور برسند که چگونه از ثروت‌های خود به نحو مطلوب استفاده کنند و برای نسل‌های آینده نیز ثروتی گران بهاتر از دارایی‌های امروز، باقی بگذارند. مدیر عامل شرکت ملی گاز ایران با اشاره به اینکه هم اکنون ۵ درصد از گاز تولیدی کشور صادر و ۹۵ درصد آن در داخل مصرف می‌شود، می‌گوید: استفاده از گاز برای افزایش تولید ملی و ایجاد اشتغال صنعتی، بسیار با ارزش‌تر از سوختن آن برای گرمایش است. هرچند که مردم حق دارند از این ذخایر برای رفاه زندگی امروز استفاده ببرند، ولی با کمی صرفه جویی و پیشگیری از مصرف بی رویه گاز، می‌توان ضمن دستیابی به رفاه عمومی، توفیق برنامه‌های صنعتی آینده کشور را نیز تأمین کرد. مهندس عراقی با بیان اینکه سوخت گاز به‌دلیل سازگاری با محیط زیست نقش مؤثری در کاهش آلودگی هوا دارد و به این دلیل، توسعه مصرف گاز برای جایگزینی آن با سوخت‌های دیگر تقریباً به یک اجبار قانونی در دنیا تبدیل شده است، می‌گوید: هر چقدر گاز را بهینه‌تر مصرف کنیم، به همان میزان می‌توانیم علاوه بر افزایش حجم صادرات گاز، میزان ارسال گاز را به بخش‌های صنعتی و نیروگاهی با هدف ایجاد ارزش افزوده، افزایش دهیم.
 
محاسبات ارزش 
صرفه اقتصادی سوختن گاز یا استفاده از آن در ساخت و سازهای صنعتی را به روش‌های ساده‌ای می‌توان ارزیابی کرد. دکتر ابراهیم موسوی ـ مدرس دانشگاه با اشاره به اهمیت صرفه جویی در مصرف گرمایشی گاز می‌گوید: اگر هریک از خانواده‌های ایرانی که در مسیر شبکه سراسری انتقال گاز قرار دارند، آداب صحیح پوشش لباس در روزهای سرد زمستانی را رعایت کنند، مصرف گاز کشور به نحو قابل توجهی کاهش خواهد یافت. به گفته وی استفاده از لباس‌های ضخیم در منزل و محیط کار باعث می‌شود تا در فصل زمستان کمتر احساس سرما کنیم که در نتیجه نیاز به وسایل گرمایشی به ویژه وسایل گازسوز کمتر خواهد شد. دکتر موسوی ادامه می‌دهد: تحقیقات علمی نشان داده است که استفاده از لباس‌های ضخیم در منزل و محیط کار به همراه عایق‌بندی پنجره‌ها و جلوگیری از ورود سرما به محیط‌های سربسته، موجب صرفه جویی روزانه حداقل ۲ تا ۵ر۲ مترمکعب گاز در هر یک از واحدهای مسکونی و اداری خواهد شد که اگر این رقم را در تعداد مصرف کنندگان شبکه سراسری گاز ضرب کنیم، به‌طور متوسط روزانه ۲۵ تا ۳۰ میلیون مترمکعب گاز صرفه جویی خواهد شد. این میزان گاز صرفه جویی شده برای تضمین پایداری فشارگاز در کل شبکه و جلوگیری از قطع گاز واحدهای صنعتی کافی است. یعنی علاوه بر اینکه در سردترین روزهای زمستان، هموطنان ساکن در انتهای شبکه سراسری نظیر مردم استان‌های شمالی کشور با افت فشار گاز روبرو نخواهند شد، جریان گاز نیروگاه‌ها و واحدهای صنعتی نیزقطع نمی‌شود. این مدرس دانشگاه می‌افزاید: از طرف دیگر براساس یافته‌های علمی سوختن هر واحد انرژی گازی برای مصارف گرمایشی، حداکثر یک واحد بهره وری در پی دارد. ولی بکارگیری از آن برای مصارف صنعتی و تبدیل گاز به مواد صنعتی دیگر که دارای ارزش افزوده بالاتری هستند، میزان بهره‌وری مصرف گاز را چند برابر می‌کند.اگر ارزش صادرات یک مترمکعب گاز طبیعی به صورت خام را هم اینک حدود ۳۵ سنت در نظربگیریم، میزان ارزآوری ناشی از تبدیل گاز به فرآورده‌های پایین دستی وصادرات آن، حداقل ۷ برابر بیشتر است. ضمن آنکه با این روش برای جوانان کشور اشتغال ایجاد می‌شود و تولیدناخالص ملی افزایش می‌یابد.‏ دکتر موسوی می‌گوید: هر یک از ما با اقدام‌های ساده و بدون هزینه قادر خواهیم بود از سوختن بی رویه ثروت ملی کشورمان جلوگیری کنیم و اجازه دهیم تا از گاز برای افزایش تولید و اشتغال در کشور، بهره‌گیری شود. این کارشناس انرژی معتقد است: ما حتی در مصارف گرمایشی از گاز نیز محکوم به ضررهای اقتصادی هستیم، چرا که وسایل گرمایشی موجود در کشور عموماً فاقد بهره‌وری لازم است و به همین دلیل مصرف انرژی آنها بسیار بالاتر از میزان گرمای تولیدی است.به گفته وی، نمونه گیری از بخاری‌های گازی موجود در بازار نشان می‌دهد که حدود ۸۵ درصد آنها فاقد بهره وری لازم هستند و گاز زیادی مصرف می‌کنند. در حالی که استفاده از بخاری‌های رده بالای انرژی و عایق بندی موتورخانه‌ها، می‌تواند مصرف گاز در بخش گرمایشی را کاهش دهد. وی می‌افزاید: مسلماً، برای تولید بخاری‌های با ردة بالای انرژی، نیازمند سرمایه‌گذاری در واحدهای تولید کننده هستیم و تا آنجا که من مطلع هستم، وزارت نفت، منابع اعتباری ویژه‌ای برای حمایت از ساخت بخاری‌های با ردة بالای انرژی در نظر گرفته است. این قبیل هزینه کرد اعتبارات بهینه‌سازی مصرف سوخت، نوعی سرمایه‌گذاری است، زیرا منافع اقتصادی و اجتماعی آن به سرعت به کل کشور باز می‌گردد. 

راهکارهایی برای کاهش مصرف 
امیر دشتکیان ـ کارشناس شرکت ملی گاز ایران معتقد است که با اعمال برخی راهکارهای ساده می‌توان میزان مصرف گاز در مصارف عمومی را کاهش داد و به همان میزان ظرفیت گاز تولیدی کشور را برای استفاده در واحدهای صنعتی، فراهم ساخت. به گفته وی با نصب دماسنج در منزل و ترموستات برای وسایل حرارتی و برودتی، می‌توان دمای هوا را بین ۱۸ تا ۲۲ درجه سانتیگراد کنترل کرد. با این کار می‌توان از افزایش و کاهش بیش از حد دمای هوا که منجر به مصرف بیهوده انرژی یا گازطبیعی می‌شود، پیشگیری به عمل آورد. ‏ همچنین زمان خرید وسایل گازسوز ضمن توجه به استاندارد بودن آن وسیله و برخورداری از برچسب مصرف انرژی، با در نظر گرفتن ظرفیت مورد استفاده، باید از انتخاب وسایل با قدرت و ظرفیت بیشتر بپرهیزیم. زیرا وسایل گازسوز غیر استاندارد یا بی کیفیت، علاوه بر ایمنی پایین، مصرف غیراستاندارد هم دارند.‏ ‏ این کارشناس شرکت گاز می‌گوید: انتخاب وسایل گازسوز متناسب با حجم مصرف، موجب جلوگیری از هدر رفتن گازطبیعی می‌شود. چون اغلب مواقع می‌توان دمای لازم را حتی با وسایل کوچکتر که مصرف کمتری دارند، تأمین کرد. دشتکیان همچنین می‌گوید: خانواده‌ها باید دقت داشته باشند که از روشن گذاشتن بی مورد وسایل گازسوز حتی برای یک لحظه خودداری کنند. بعضی از افراد عادت دارند که وسایل گازسوز را به منظور این که شاید تا لحظاتی بعد به آن نیاز پیدا کنند، بی فایده روشن نگه دارند. به عنوان مثال فردی که احساس می‌کند شاید تا ساعاتی دیگر بخواهد یک فنجان چای بنوشد، شعله سماور یا اجاق گاز را روشن می‌گذارد تا آب جوش برای هر لحظه فراهم باشد! یا بعضی از افراد به دلیل اینکه خواب راحتی در شب‌های زمستانی داشته باشند، بخاری یا وسیله گرمازا را از صبح بی‌مورد روشن می‌گذارند تا یک وقت دمای اتاق کاهش نیابد! درصورتی که تنها کافی است وسایل گرمازای اتاق خواب را یک ساعت قبل از خواب روشن کنیم تا فضا را به خوبی گرم کند و از روشن ماندن بی مورد آن طی ساعات شبانه روز، جلوگیری شود. به گفته وی، دستکاری یا تعمیر لوازم گازسوز توسط افراد ناوارد و بی تجربه، هم از لحاظ ایمنی خطر دارد و هم این که موجب برهم خوردن تنظیم وسیله گازسوز و افزایش مصرف آن می‌شود. بهتر است وسایل گازسوز توسط افرادی که دارای مجوز تعمیرات هستند و مهارت کافی در این زمینه دارند، تعمیر شود. وی می‌افزاید: برای حفظ دمای محیط داخل منزل باید از بازگذاشتن در و پنجره‌ها جداً خودداری کنیم. زیرا با باز ماندن در و پنجره‌ها، دمای اتاق تحت تأثیر هوای خارج قرار می‌گیرد و انرژی وسایل گازسوز که برای تأمین دمای مورد نیاز می‌سوزد، به هدر می‌رود.