روایت عضو هیات نمایندگان اتاق ایران از ساده شدن تجارت

وبلاگ تین نیوز | مسعود دانشمند، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران از ساده سازی فرآیند تجارت می گوید.
 ساده سازی فرآیند تجارت موضوعی است که همواره فعالان اقتصادی در نشست های خود به آن تاکید دارند و اعتقاد دارند تسهیل تجارت و روان سازی آن بی تردید نقش آفرینی موثری در اقتصاد از خود برجای خواهد گذاشت. در همین رابطه به سراغ مسعود دانشمند، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی رفتیم تا او در این رابطه توضیح دهد. دانشمند اعتقاد دارد که اگر گمرك بتواند سریعتر كار خودش را انجام دهد طبیعی است كه می‌تواند به افزایش سرعت گردش سرمایه كمك كند و سرعت گردش سرمایه نرخ سود ناخالص را پایین می‌آورد و ما می‌توانیم به سمت رقابت پذیرتر شدن كالاها پیش برویم. آنچه در ادامه می خوانید متن کامل گفت و گو با مسعود دانشمند، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران است:
 
   شما به روان سازی فرآیند تجارت و ساده سازی آن تاکید دارید. مهم ترین اتفاق روزهای اخیر حوزه تجارت در این رابطه به طرح اظهار از راه دور باز می گردد. اینکه فعالان اقتصادی برای پروسه کاری خود نیازی به حضور فیزیکی ندارند. ارزیابی شما در این رابطه چیست؟
  یكی از مشكلات عمده در اقتصاد ما پایین بودن بهره‌وری است و به این دلیل قیمت تمام شده كالاها معمولا بالا است. وقتی به عوامل پایین بودن بهره‌وری نگاه می‌كنیم، یكی از دلایل آن گردش سرمایه است. یعنی اینكه باید ببینیم سرعت گردش سرمایه در فعالیت‌های اقتصادی ما چقدر است؟ طبق برآوردهایی كه از طریق بانك مركزی انجام شده است، سرعت بهره‌وری سرمایه در بانك‌های ایران سه بار در سال است، در حالی كه در كشورهایی كه اقتصاد فعال دارند گردش سرمایه 6 تا 7 بار در سال است، فرض كنیم اگر شما سه بار در سال 100 میلیون تومان را بچرخانید، عملا می‌شود 300 میلیون تومان و اگر بخواهید روی هر چرخش 10درصد سود بگیرید روی 300 میلیون تومان شما 30 میلیون تومان سود عایدتان می‌شود، اما وقتی این 30 میلیون تومان نمی‌تواند هزینه‌های جاری شما را پوشش دهد، به ناچار نرخ سود خود را بالا می‌برید و آن را به 25 درصد می‌رساند تا بتوانید هزینه‌های جاری را تامین بكند. اما اگر سرعت گردش سرمایه 6 بار در طول سال باشد این 100 میلیون سرمایه اولیه شما به 600 میلیون تومان می‌رسد و اگر از آن 10 درصد سود را در نظر بگیریم، می‌شود 60 میلیون تومان و هزینه‌های شما را پوشش می‌دهد بدون اینكه قیمت تمام شده كالا را متأثر سازد.
 بنابراین یكی از ترمز‌هایی كه باعث می‌شود كه ما نتوانیم سرعت گردش سرمایه را بالا ببریم سرعت فرآیند امور در گمرك است.
 
یعنی فرآیند تسریع در گردش سرمایه به نوعی ایجاد شود؟
 به هر حال اگر گمرك بتواند سریعتر كار خودش را انجام دهد طبیعی است كه می‌تواند به افزایش سرعت گردش سرمایه كمك كند و سرعت گردش سرمایه نرخ سود ناخالص را پایین می‌آورد و ما می‌توانیم به سمت رقابت پذیرتر شدن كالاها پیش برویم.
 
چرا تشبیه شما مانند یك ترمز عمل بود؟
 برای اینكه بیش از 22 سازمان در ترخیص یك كالا دخیل هستند. این سازمان‌ها اگر بتوانند در گمرك نقش خودشان بهتر و سریعتر بازی كند، ما می‌توانیم سریعتر كالاها را از گمرك ترخیص كنیم.
 
اینکه بعضا گفته می شود در عرصه تجارت ما متوسط زمان ترخیص كالا نزدیك به یك ماه است را چگونه تحلیل می کنید؟
 برای اینكه تمامی سازمان‌ها گناه ضعف عملكرد خود را گردن گمرك می‌اندازند و می‌گویند كه گمرك معطل می‌كند در حالی سازمان‌های دیگری عامل این معطلی هستند. حالا گمرك برای آنكه نشان دهد ساختارش مشكلی ندارد و ساختار سایر سازمان‌ها است كه مشكل‌آفرین است و آنها باید در جهت تغییر ساختار سازمان خود قدم بردارند اقدام با درایتی انجام داده و آن سامانه اظهار از راه دور است.
 
یعنی اینكه ما تمامی مراحل گمركی از اظهار تا تحول كالا را الكترونیكی می‌كنیم و زمان این فعالیت‌ها را به حداقل می‌رسانیم.
 
 آیا این همه كار است؟ به فرض اگر من برگه استاندارد را نداشته باشم، اظهار از راه دور می‌تواند كار من را تسریع كند؟‌
  طبیعی است كه خیر. گمرک کار خودش را کرده است. گمرك با اجرای این طرح نشان داده است كه چه سازمان‌ها و نهاد‌هایی به عنوان مانع در تسریع ترخیص كالا وجود دارند. یعنی اینكه من تا الان به عنوان صاحب كالا می‌گفتم گمرك جلوی كار مرا گرفته است، اما درحال‌حاضر گمرك كار خود را خلاصه كرده است و با اجرای سیستم جامع گمركی و اظهار الكترونیكی خود می‌گوید كه كارهای مربوط به گمرك را می‌توانید از طریق اینترنت و در حداقل زمان انجام دهید و اگر به‌عنوان مثال موسسه استاندارد به صاحب كالا جواب ندهد باید به مسئولان این سازمان مراجعه كنید.
 
با اجرای این طرح گمرك می‌تواند گزارش بدهد كه كالای یك تاجر یا تولیدكنندگان در كدام سازمان و چه مدت زمان متوقف شده است.به عبارت دیگر گمرك می‌تواند با این اقدام، عملكرد خودش را نشان دهد و بگوید چقدر سرعت‌ عمل داشته و چقدر سایر سازمان‌ها و دستگاه‌ها باعث شده‌اند كه كالا دیر ترخیص شود.
 
از نگاه من همه كالاهایی كه در گمركات مانده، سرمایه ملی است. كالایی كه در گمرك بندرعباس مانده است باید به یك كارخانه منتقل شود تا تبدیل به یك كالای نهایی دیگر شود،‌ وقتی ترخیص نمی‌شود، كارخانه نمی‌تواند محصول نهایی خود را تولید كند، بازار به موقع تغذیه نمی‌شود و سرمایه هم به موقع به آن واحد تولیدی بر نمی‌گردد.
 
این تأخیر در برگشت سرمایه یعنی عدم بهره‌وری مناسب سرمایه كه به تبع آن ماشین‌آلات، نیروی كار، تأسیسات زیربنایی و... دچار آسیب می‌شود.
 
بنابراین من شخصا می‌خواهم بگویم كه عملكرد گمرك در راه‌اندازی سامانه اظهار از راه دور قابل تقدیر است. حتی وقتی گمرك در بحث پنجره واحد گمركی پیش قدم شد و آن را به‌درستی مطرح كرد، عوامل سازمان‌های مرتبط با طرح حضور نداشتند تا بتوانند كارها سریع و به‌موقع را انجام دهند.
 
الان هم گمرك نمی‌تواند مانند گمرك فرانسه بیاید و به صاحب كالا بگوید كه كالا را به انبار خود ببرد و آنجا مصرف نكن تا من به تو بگویم. اگرچه در این زمینه به تولیدكنندگان مساعدت می‌كند، اما این كار را هم نمی‌شود در مورد همه كالاها انجام داد برای اینكه سازمان‌های مختلف باید این اختیار را بدهند نه گمرك. یعنی سازمان استاندارد باید بگوید كه این كالا را از گمرك ترخیص كنید و به انبار خودتان ببرید و تا زمانی كه نتیجه آزمایش آن معلوم نشده است از آن كالا استفاده‌ای نكنید.
 
به طور مثال از یك كارخانه‌ خارجی مواد اولیه برای یك كارخانه در ایران فرستاده می‌شود هر ماه هم یك محموله می‌آید، اگر یك محموله را آزمایش كردید حالا كه خریدار و فروشنده همان است و همان كالا هر ماه می‌آید چه لزومی دارد كه هر سری آزمایشات خود را تكرار كنید؟
 
اگر یك نفر از پیش نمونه كالا خود را در اختیار سازمان استاندارد قرار داده است، آن را بپذیرید و صاحب كالا را ملزم به انجام آزمایش مجدد نكنید.
 
در مورد سایر دستگاه‌های مرتبط با گمرك هم این موضوع صادق است، یك سری از مسائل هستند كه در گمركات تمام دنیا مشتركند و نمی‌توان به آنها ایرادی وارد كرد، مانند قرنطینه‌های دامی و قرنطینه‌های محیط زیستی كه باید همه آن را آزمایش كنند، ولی تمام موارد این‌ها نیستند.
 
به هر حال گمرك با اجرای طرح اظهار از راه دور توانسته است قدم بلندی بردارد و نشان دهد كه گمرك تا چه میزان سازمان پوبا و به‌هنگام است و سازمان‌های دیگر چقدر با آن فاصله دارند.
 
با توجه به اینكه هدف این سامانه كاهش زمان ترخیص كالا و به تبع آن كاهش هزینه صاحبان كالا است، اتاق بازرگانی در مورد ترغیب و تشویق تجار و بازرگانان به استفاده هر چه بیشتر از این سامانه چه اقداماتی می‌توان انجام دهد؟
    اتاق بازرگانی چند سال پیش و زمانی كه من در هیأت رئیسه اتاق بودم شروع به صدور كارت بازرگانی الكترونیكی كرد. كسی كه كارت بازرگانی الكترونیكی داشته باشد خیلی از مسائل بازرگانی خود را می‌تواند حل كند، یعنی وقتی كه ثبت سفارش می‌كند، مشخصات ثبت سفارش روی كارتش ذخیره می‌شود.
 
وقتی هم می‌خواهد كالایی را به گمرك اظهار كند تمام اطلاعاتش را از روی این كارت و روی سامانه گمرك می‌گذارد.
 
بدین ترتیب اظهار الكترونیكی كامل می‌شود، اگر هم كسی جایی تخلفی انجام دهد چنانچه گمرك اعلام كند، اتاق باید كارت او را باطل كند.
 
از این منظر همكاری اتاق بازرگانی با گمرك به عنوان قدم اول می‌تواند باعث تقویت این سامانه شود و استفاده از این سامانه را توسعه دهد، وزارت صنعت، معدن و تجارت هم باید به این مجموعه بپیوندد و نظام بانكی هم به آن وصل شود.