دور زدن سربالایی هزینه با حذف مهماندار

حضور مهماندار در اتوبوس‌های بین‌شهری، همواره یکی از چالش‌های حوزه حمل‌ونقل مسافری بوده است چراکه از یک سو، سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای به عنوان متولی این حوزه، معتقد به ضرورت وجود چنین خدماتی است اما از سوی دیگر، مالکان اتوبوس‌ها و رانندگان، با توجه به هزینه‌هایی که استخدام مهماندار برای آنها دارد، چندان تمایلی به این کار ندارند.

به گزارش گسترش تجارت، البته به گفته آنها، برخی مشکلات حقوقی نیز در این زمینه وجود دارد که بیان نشدن نام مهماندار در صورت‌وضعیت صادر شده از سوی سازمان راهداری برای اتوبوس‌ها، از جمله آنهاست؛ مسئله‌ای که سبب می‌شود در صورت وقوع سانحه، حق و حقوق این افراد نادیده گرفته شود.

به گزارش «گسترش تجارت»، بکارگیری مهماندار در اتوبوس‌های بین‌شهری، طرحی است که در چند سال گذشته، روی میز سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای بوده است؛ هرچند با وجود تدوین برخی شیوه‌نامه‌ها در این زمینه، هنوز گام اجرایی برای تحقق آن برداشته نشده است. از جمله اقدامات انجام شده در این زمینه از سوی سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای، تدوین شیوه‌نامه‌ای با عنوان «تکریم مسافر» است که در آن، بر آموزش و ساماندهی مهمانداران اتوبوس تاکید و وظایف مهماندار و راننده، تفکیک شده است.

دانش و مهارت برقراری ارتباط موثر، آراستگی وضعیت ظاهری، آشنایی با توشه مسافر و شرایط عمومی مربوط به آن، آشنایی با حقوق مسافران بین راهی، کنترل وسایل ایمنی مورد لزوم مانند کپسول آتش‌نشانی، مثلث شبرنگ و... از لحاظ بدون عیب و آماده کار بودن و آشنایی با شیوه استفاده از تجهیزات ایمنی همراه وسیله نقلیه مانند چکش شیشه، کپسول آتش‌نشانی، مثلث شبرنگ و زنجیر چرخ، از وظایف مهمانداران اتوبوس است که در شیوه‌نامه سازمان راهداری بر آن تاکید شده است.

همچنین کنترل برچسب‌های مربوط به توشه همراه مسافر، کنترل باد و نشتی‌های احتمالی در زمان توقف وسیله نقلیه، کنترل شیشه‌ها و آینه‌ها از نظر تمیز بودن در هنگام سفر به منظور حفظ ایمنی مسافران و جلوگیری از سوانح رانندگی، هدایت مسافر در زمان بروز سوانح به منطقه ایمن و آشنایی با کمک‌های اولیه برای رسیدگی اولیه به مصدومان، کنترل تاریخ مصرف و سلامت اقلام پذیرایی و توزیع آب در ظروف سربسته به مسافران و کنترل و اطمینان در زمینه استفاده مسافران از کمربند ایمنی در طول سفر، از دیگر وظایف تعیین‌شده برای مهمانداران اتوبوس در شیوه‌نامه سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای است.

براساس اخبار رسیده از سوی سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای در سال‌های گذشته، با توجه به تاکید این سازمان بر بکارگیری مهماندار در اتوبوس‌های بین‌شهری، تاکنون چند دوره آموزشی در زمینه خدمات استاندارد و سایر وظایف مهمانداران برگزار و گواهینامه‌هایی نیز به مهمانداران آموزش‌دیده اعطا شده است.

اگرچه برنامه‌های سازمان راهداری برای اجرای طرح بکارگیری مهمانداران در اتوبوس‌ها، هنوز وارد فاز عملیاتی نشده و هنوز اثری از این قشر در اتوبوس‌ها نمی‌بینیم اما از آنجا که در روزهای گذشته بار دیگر، مدیرکل دفتر حمل‌ونقل مسافر سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای بر لزوم بکارگیری مهمانداران در اتوبوس‌ها تاکید کرده، به نظر می‌رسد اجرای این طرح برای این سازمان، مسئله‌ای جدی و مهم است.

به گفته حمیدرضا شهرکی ثانوی، شغل مهمانداری اتوبوس، ظرفیت بالایی در زمینه اشتغالزایی دارد و با ساماندهی مهمانداران اتوبوس، علاوه بر ارائه خدمات مناسب به مشتریان، امکان ایجاد ۸ تا ۱۰ هزار شغل فراهم می‌شود.

بی‌میلی رانندگان به استخدام مهماندار

با وجود تاکید سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای بر حضور مهمانداران در اتوبوس‌های بین شهری، وجود برخی مشکلات در این زمینه، هم از تمایل رانندگان به استخدام این افراد کاسته و هم روند اجرای طرح را با کندی همراه کرده است.

بهزاد مهاجری، رئیس پیشین انجمن صنفی کارفرمایان شرکت‌های مسافربری مشهد در پاسخ به «گسترش تجارت» در این زمینه گفت: در سال‌های ابتدایی بعد از انقلاب، اتوبوس‌های بین شهری، مهماندار داشتند اما به‌تدریج نقش این افراد کمرنگ شده و از چرخه حمل‌ونقل مسافری حذف شدند.

او یادآوری کرد: در سال‌های گذشته دوباره بحث بکارگیری مهمانداران در اتوبوس‌ها مطرح شد و در این زمینه، چند سال پیش، سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای، با برگزاری دوره‌های آموزشی، اقدام به تربیت مهماندار اتوبوس کرد و به تعدادی از این افراد، دیپلم حرفه‌ای مهمانداری نیز داده شد.

به گفته این فعال حوزه حمل‌ونقل مسافری، براساس بخشنامه سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای، اتوبوس‌هایی که در جاده‌ها مسافر حمل می‌کنند باید هم کمک‌راننده (شاگرد) و هم مهماندار (برای پذیرایی از مسافران) داشته باشند، با این حال هنوز رانندگان این طرح را چندان جدی نگرفته‌اند.

افزایش هزینه‌ها، از نخستین دلایلی است که رانندگان بر اساس آن، تمایل چندانی به استخدام مهماندار ندارند. مهاجری در این زمینه گفت: هزینه بکارگیری مهماندار را راننده یا مالک اتوبوس باید بپردازد و سازمان راهداری نیز هیچ حمایتی در این زمینه نمی‌کند؛‌ به همین دلیل با توجه به هزینه‌های بالای اتوبوس‌داری، راننده‌ها زیر بار هزینه‌های بیشتر نمی‌روند.

علاوه بر مسئله هزینه‌ها، مشکلات دیگری نیز در مسیر بکارگیری مهمانداران در اتوبوس‌های بین‌شهری وجود دارد. رئیس پیشین انجمن صنفی کارفرمایان شرکت‌های مسافربری مشهد در این زمینه گفت: درحال‌حاضر در صورت‌وضعیت‌هایی که برای سفرهای بین‌شهری اتوبوس‌ها صادر می‌شود، نام شاگرد و مهماندار ذکر نمی‌شود و جایگاهی برای آنها در این صورت‌وضعیت‌ها مشخص نشده است.

به گفته وی، این مسئله موجب می‌شود خود افراد تمایل چندانی به مهماندار شدن نداشته باشند زیرا در صورت وقوع سانحه، کسی پاسخگوی حقوق آنها نخواهد بود. به عنوان نمونه از آنجا که نام آنها در صورت‌وضعیت اتوبوس نیامده، شرکت‌های بیمه‌گر مسئولیتی در قبال آنها قبول نخواهند کرد.

لزوم تضمین حقوق و بیمه مهمانداران

آنطور که مهاجری می‌گوید، این مسئله‌ای است که باید از سوی سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای رسیدگی شود. او پیشنهاد داد: لازم است فرم صورت‌وضعیت اتوبوس‌ها تغییر کند و در آن، جایی برای نام کمک‌راننده (شاگرد) و مهماندار منظور شود تا این افراد، امنیت شغلی داشته باشند و در صورت وقوع سانحه نیز بیمه پاسخگوی خسارت‌های واردشده به آنها باشد.

انتقاد این فعال حوزه مسافری، مسئله‌ای است که پیش‌تر مورد توجه سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای به عنوان متولی این بخش قرار گرفته و در این زمینه، پیگیری‌هایی از سوی این سازمان در دست اقدام است.

در همین زمینه، شهرکی ثانوی، مدیرکل دفتر حمل‌ونقل مسافر سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای تاکید می‌کند که هویت دادن به مهمانداران اتوبوس و ترسیم آینده روشن برای این قشر ضروری است. به گفته وی، جذب مهماندار بر اساس رابطه مالک، راننده و مهماندار است اما مسائل مربوط به دستمزد آنها در حیطه سازمان تامین اجتماعی است.

او با تاکید بر لزوم ساماندهی شرایط حقوق و بیمه مهمانداران اتوبوس در نظام تامین اجتماعی، افزود: تاکنون نامه‌نگاری‌هایی در این زمینه انجام شده و اگرچه سازمان تامین اجتماعی هنوز پاسخ قانع‌کننده‌ای به سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای نداده اما همچنان پیگیر این مطالبه هستیم.

شهرکی ثانوی از طرح پیشنهاد ۲ نوع بیمه‌نامه توافقی ۲۷ درصد یا مشاغل آزاد ۲۶ درصد به سازمان تامین اجتماعی برای ساماندهی مهمانداران خبر داده است. آنطور که او می‌گوید، در صورت موافقت و همکاری سازمان تامین اجتماعی در این زمینه، زمینه ساماندهی و اشتغالزایی برای مهمانداران اتوبوس فراهم خواهد شد.