استرس در آسمان
تین نیوز | هواپیمای مشهد- زاهدان ساعت ۳۰: ۱۲ ظهر روز شنبه بیستم اردیبهشت‌ماه ۹۳از مشهد پرواز کرد.
درحالی‌كه تصور می‌شد این پرواز هم مثل اكثر پروازها بدون هیچ حادثه‌ای در فرودگاه زاهدان به زمین بنشیند اما ناگهان در نزدیكی فرودگاه هواپیما دچار نقص فنی در قسمت چرخ عقب سمت چپ هواپیما شد. وقتی برج مراقبت فرودگاه زاهدان و تیم مدیریت بحران هواپیمایی كشوری در تهران از موضوع مطلع شدند تقریبا خیلی‌ها به این نتیجه رسیدند كه یك فاجعه بزرگ هوایی دیگر در راه است. برای همین تمام تمهیدات برای به حداقل رساندن میزان تلفات اندیشیده شد. در این میان اما یك نفر قصد كوتاه آمدن نداشت. خلبان تحویلیان مصمم بود و ایمان داشت كه می‌تواند ناجی شود. او می‌خواست
بی‌آتش‌سوزی و بی‌مجروح و بدون تلفات، هواپیمایش به زمین بنشیند. اما چگونه؟ گفت‌وگوی 2ساعته همشهری دو با كاپیتان محمد تحویلیان را بخوانید تا از جزئیات این ماجرا بیشتر مطلع شوید.
كی متوجه شدید هواپیما دچار نقص فنی شده؟
70مایلی زاهدان بودیم. از برج مراقبت درخواست فرود كردم. ارتفاع هواپیما را و همچنین سرعت آن را كاهش دادم. اینجا بود كه پیغامی روی صفحه كامپیوتر هواپیما ظاهر شد. چراغ چرخ‌های جلو سبز شد اما باقی چرخ‌ها نه. این هشدار یعنی چرخ‌های عقب باز نشده است.
آیا این امكان وجود داشت كه سیستم هشدار هواپیما، پیغام اشتباه مخابره كرده باشد؟
نه. ما خلبان‌ها به سیستم‌های هواپیما اطمینان داریم و هر چه اطلاع دهد بی‌تردید قبول می‌كنیم. بیرون هواپیما هیچ‌چیز دیده نمی‌شود وقتی سیستم می‌گوید چرخ باز نشده یعنی قطعا باز نشده. از طرفی هنگام فرود گوش‌‌های ما عادت كرده‌اند و صدای باز شدن چرخ راتشخیص می‌دهند. آن روز صدایی از چرخ‌های عقب نشنیدم.
بعد از این هشدارچه اتفاقی افتاد؟
به برج اعلام كردم، سیستم چرخ‌ها دچار ایراد شده است. بعد از آن اقداماتی را انجام دادم كه احتمال می‌رفت باعث باز شدن چرخ‌ها شود اما متأسفانه باز هم پیغام‌ها ناامید‌كننده بود. اینجا بود كه مطمئن شدیم دیگر چرخ‌ها باز نخواهد شد.
و از این به بعد وارد مرحله اضطرار شدید؟
بله. برای همین آقای توكلی سرمهماندار هواپیما را به كابین فراخواندم و موضوع را با او در میان گذاشتم. دستور آمادگی خدمه كابین نیز صادر شد اما به سرمهماندار تأكید كردم تا تصمیمی اتخاذ نشده، مسافران از این موضوع باخبر نشوند.
چرا؟
ما باید همه تلاش و تجربه‌مان را به‌كار می‌بستیم تا شاید به نتیجه مطلوب می‌رسیدیم. هنوز هیچ‌چیز قطعی نشده بود. حتی در مورد فرود اضطراری هم صحبتی با برج نشده بود.
مسافران كی از این ماجرا باخبر شدند؟
حدودا 20دقیقه بعد و درست پس از اعلام فرود اضطراری به برج، سرمهماندار موضوع را با مسافران در میان گذاشت.
عكس العمل مسافران بعد از شنیدن این خبر چگونه بود؟
راستش صدای فریاد‌ها و شیون‌های آنها در كابین خلبان به گوش می‌رسید. فضای سنگینی در هواپیما حاكم شده بود. این درست هنگامی بود كه من داشتم از برج مراقبت درخواست می‌كردم تا نیروهای كمكی و امدادرسانی در سطح فرودگاه آماده شوند و از نیروهای شهری نیز كمك گرفته شود. صدای بی‌تابی و دعا كردن‌های مسافران قلبم را به درد می‌آورد.
در این شرایط با مسافران صحبت كردید؟
بله. درحالی‌كه درگیر هماهنگی‌ها برای فرود اضطراری بودم، طاقت نیاوردم در مقابل نگرانی آنها بی‌تفاوت باشم.
ولی در این شرایط مسافران هر چیزی بشنوند می‌گویند دلداری می‌دهد، برای آرام كردن آنها چیزی در ذهنتان بود؟
من به‌عنوان كاپیتان هواپیما وظیفه داشتم با مسافران حرف بزنم. زمان زیادی برای حرف زدن نداشتم. برای همین خیلی كوتاه و مختصر گفتم: «كاپیتان تحویلیان هستم خلبان پرواز، متأسفانه به‌علت نقص فنی در چرخ‌های هواپیما مجبور به فروداضطراری هستیم. خواهشمندم خونسردی خود را حفظ كنید. ان‌شالله، لطف خدا در این روز عزیز(تولد امام جواد(ع)) شامل حال زائران امام هشتم(ع) خواهد شد. ما به سلامت به زمین خواهیم نشست. التماس دعا.» بعد از صحبت‌های من به وضوح داخل كابین مسافران آرام شد.
شما خودتان چی؟ بالاخره یكی هم باید شما را آرام می‌كرد. با مرگ فاصله زیادی نداشتید.
معمولا ما خلبان‌های هواپیما دوره‌های زیادی برای مدیریت در شرایط بحران دیده‌ایم. دانش پرواز ثابت كرده اگر خلبان نتواند بر سیستم عصبی و احساسی‌اش مسلط شود 50درصد كارایی فنی‌اش را از دست می‌دهد و این یعنی میدان دادن بیشتر برای غلبه حادثه بر توان خلبان. درحالی‌كه نباید اینگونه باشد. هواپیما و مسافرانش مجموعه‌ای هستند كه مسئولیت همه آنها به‌عهده خلبان است. شما تصور كنید جان ده‌ها نفر در گرو عكس‌العمل شماست. در این مواقع یك فرمانده هیچ‌وقت به‌خودش فكرنمی‌كند. در آن پرواز 10كودك و بیش از 50 مسافر مسن وجود داشتند. حس مسئولیت‌پذیری
باعث شد در این بحران طوری واكنش نشان بدهم كه به گفته سر مهماندار آب در دل هیچ كدامشان تكان نخورد.
احتمال رهایی از بحران پیش‌آمده چقدر بود؟
از دید كارشناسان این یك سانحه صد درصد محسوب می‌شد؛ تا آنجا كه اكثر كارشناسان در حالت خوش‌بینانه حداقل 60درصد تلفات را پیش‌بینی كرده بودند.
قبلا هم چرخ جلو پرواز تهران-مسكو باز نشد و خلبان شهبازی با توانایی‌اش توانست هواپیما را در فرودگاه مهرآباد به زمین بنشاند. آیا شرایط پرواز مشهد- زاهدان هم اینگونه بود؟
در آن پرواز چرخ جلو باز نشد. باز نشدن چرخ جلو نیز خطرناك است اما دراین شرایط هواپیما با دماغه فرود می‌آید در حالی كه در پرواز مشهد - زاهدان چرخ سمت چپ عقب باز نشد. این شرایط بسیار خطرناك‌تر است چراكه احتمال واژگونی، به زمین خوردن بال‌ها و در نهایت آتش‌سوزی هواپیما خیلی زیاد است چون هواپیما با چرخ‌های عقب است كه زمین می‌نشیند.
كی تصمیم به فرود گرفتید؟
من اول وظیفه داشتم سوخت هواپیما را به حداقل برسانم. به همین دلیل یك ساعت و نیم در آسمان زاهدان پرواز داشتیم. بعد از آن ارتباط رادیویی هواپیما را با حلالیت طلبیدن و خداحافظی با همكاران قطع كردم. دستورات لازم به خدمه كابین و كمك خلبان داده شد و كارها تقسیم شد. اینجا وارد مرحله تازه‌ای از بحران شدیم. نگرانی از ایراد در سایرسیستم‌ها، انفجار و آتش‌سوزی پس از نشستن هواپیما، شكستن چرخ باز شده و امكان متلاشی شدن هواپیما، آتش گرفتن مسافران همه و همه شرایط را سخت‌تر می‌كرد. حالا دیگر باند در جلوی دید ما قرار داشت. به سرعت فاصله ما با زمین در حال كم شدن بود. در
ارتفاع 500پایی قرآن كوچك داخل جیبم را بوسیدم و آن را به دور سر كمك‌خلبانم چرخاندم و با اطمینان به او گفتم ما به سلامت به زمین خواهیم نشست. با تمركز كامل تنها چرخ باز را با زمین تماس داده و با استفاده از فرامین پرواز، هواپیما را در تعادل نگه داشتم. بعد از طی كردن مسافتی حدود 1500متر، بال هواپیما بر اثر كم شدن سرعت و سنگینی، آرام با زمین تماس گرفت و هواپیما در اثر فشار بیش از اندازه وارد شده بر چرخ عقب به سمت چپ باند و محوطه خاكی منحرف شد. در یك لحظه، همه‌‌چیز در میان آن همه گرد و خاك پنهان شد و در آخر به لطف خدا هواپیما متوقف شد.
با توقف هواپیما آیا خطر رفع شده بود؟
نه هنوز احتمال آتش‌سوزی وجود داشت.
بعد از توقف هواپیما چه اقداماتی انجام دادید؟
باید خیلی سریع دستورالعمل‌های پس از فرود اضطراری را اجرا می‌كردیم، موتورها راخاموش كردم و دستور تخلیه مسافران داده شد. همه مسافران در مدت زمان 20ثانیه از هواپیما خارج شدند. این در حالی است كه زمان استاندارد خروج اضطراری 90ثانیه است. خدمه پرواز در آموزش مسافران و آگاهی آنها نسبت به چگونگی اجرای دستورالعمل‌ها سنگ تمام گذاشتند.
كسی مجروح هم شد؟
خوشبختانه خیر. همه در سلامتی كامل بودند. در میان مسافران خانم بارداری داشتیم كه به ظاهر حالش خوب بود. اما برای اطمینان از سلامتی او و فرزندش هواپیمایی آسمان آنها را برای چكاپ كامل به مجهزترین بیمارستان زاهدان اعزام كردندكه خدا را شكر مادر و فرزند هر دو در سلامت كامل بودند.
به‌نظرتان چه چیزی باعث شد از یك حادثه خطرناك این‌چنینی جان خود و مسافران‌تان را نجات بدهید؟
توكل به خدا. چون هنگام فرود واقعا آرامش زیادی داشتم.
خودتان كی از هواپیما خارج شدید؟
معمولا آخرین افرادی كه در این حوادث از هواپیما خارج می‌شوند خدمه هستند. در این پرواز هم خدا را شكر خدمه و من توانستیم پس از اطمینان از خروج همه مسافران از كابین خارج شویم. حتی موقع خروج خدمه به هم تعارف می‌كردند كه كی اول خارج شود. این نشان از حس مسئولیت‌پذیری كادر پروازی ایرانی دارد.
پس خودتان آخرین نفر خارج شدید؟
بله. من موقع خروج از كابین خلبان حتی كلاهم را روی سرم گذاشتم تا اگر كسی داخل كابین مانده و نیاز به كمك دارد بداند كه من از خدمه هواپیما هستم. برای همین تمام صندلی‌ها و گوشه و كنار‌های هواپیما را كنترل كردم تا مسافری نمانده باشد. اما وقتی از هواپیما خارج شدم دیدم مادری دنبال بچه‌اش می‌گردد. می‌گفت توی هواپیما مانده. برای همین بلافاصله برگشتم داخل كابین اما هر چقدر گشتم بچه را پیدا نكردم. انگار بچه آن خانم از در دیگری خارج شده بود. برای همین بعد از مدتی مادر و فرزند همدیگر را پیدا كردند.
لحظاتی كه بالای باند فرودگاه در گردش بودید، بی‌آنكه از عاقبت آن فرود هولناك باخبر باشید، به چه چیزی فكر می‌كردید؟
به مسافران و به اینكه نیروهایم را طوری به‌كار گیرم كه بتوانیم این بحران را پشت سر بگذاریم.
به‌خودتان و خانواده‌تان فكر نمی‌كردید؟
جلوی چشمانم ده‌ها نفر بودند كه یك لغزش و كمی سستی در من باعث می‌شد جانشان را از دست بدهند. در این شرایط خودم را فراموش كردم و حتی یك لحظه خانواده‌ام پیش چشمانم نیامدند.
آخرین بار قبل از پرواز كی با خانواده‌تان ملاقات كردید؟
شب قبل از پرواز. شام دور هم سر یك میز نشسته بودیم و فردای آن روز ساعت 4:20دقیقه عازم فرودگاه شدم.
بعد از فرود، چگونه این ماجرا را با خانواده‌تان در میان گذاشتید؟
راستش دوربین‌ها و خبرنگاران زیادی در آنجا حضور داشتند. همه‌اش از این می‌ترسیدم مبادا این خبر را بشنوند و تصور كنند برایم اتفاقی بدی رخ داده. به همین‌خاطر بلافاصله بعد از فرود با تلفن همراه‌ام اول به مادرم زنگ زدم و گفتم اگر تلویزیون سانحه هواپیمایی را نشان داد مربوط به هواپیمای من نیست. چون نمی‌خواستم حتی لحظه‌ای دل‌نگران شود. بعد به همسرم زنگ زدم. خانواده‌ام خیلی نگران بودند اما به آنها گفتم خودم از پشت خط دارم با شما حرف می‌زنم پس دلیلی برای نگرانی نیست.
آیا دوباره با فوكر 100پریدید؟
نه. اما بعد از آن حادثه به‌عنوان مسافر با فوكر سفر كردیم. من و همسرم به زاهدان رفتیم. از طرف مردم خونگرم آن منطقه دعوت شده بودیم.
هنگام پرواز استرس نداشتید...؟
نه به هیچ وجه. همانطور كه قبلا گفتم ما خلبان‌ها به هواپیما اطمینان داریم.
وضعیت ناوگان هوایی كشورمان چطور است؟ خلبان‌های ایرانی در چه سطحی‌اند؟
شاید این نكته كه ما در بحث هواپیمایی با كمبود قطعات مواجه‌ایم، خیلی از هموطنان مان را نگران كرده باشد. اما اصلا اینطور نیست در حال حاضر ناوگان هوایی ما از نظر قطعات، مهندسی پرواز در وضعیت رضایت بخشی است. در مورد خلبانان این را اضافه كنم كه كشورمان از بهترین و كاركشـــته‌ترین خلبان‌های منطقــه برخوردار است.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تین نیوز در وب منتشر خواهد شد.
تین نیوز نظراتی را که حاوی توهین یا افترا است، منتشر نمی‌کند.
پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.
انتشار مطالبی که مشتمل بر تهدید به هتک شرف و یا حیثیت و یا افشای اسرار شخصی باشد، ممنوع است.
جاهای خالی مشخص شده با علامت {...} به معنی حذف مطالب غیر قابل انتشار در داخل نظرات است.