چرا مردم از دریافت یارانه انصراف ندادند
تین نیوز |
الف- صورت مساله:
دغدغه یا مساله نگارنده در این یادداشت این است كه چرا با وجود دعوت دولت یازدهم و بخش مهمی از اقشار و گروه های مرجع اجتماعی جامعه ایران، درصد بالایی از مردم خود را مستحق دریافت یارانه 45 هزار و 500 تومانی دانستند و برای دریافت آن ثبت نام كردند؟ به نظر می رسد كه پاسخ به این پرسش آنقدر بنیادی و مهم است كه تامل در آن ضروری است و در صورتی كه بتوان حقیقت آن را كشف كرد می توان به یكی از مسائل مهم در ارتباط با توسعه و پیشرفت جامعه ایران دست پیدا كرد و آن مسائل مهم چیزی نیست جز رابطه مردم با دولت، سیاستمداران و مدیران دولتی.
اخبار و آمار ها نشان می دهد كه دولت منتظر بود تا حداقل بیش از 30 الی 40 درصد از مردم از دریافت یارانه انصراف دهند و با این اقدام به برنامه های اجتماعی و اقتصادی دولت یاری برسانند و بارها نیز رییس جمهور محترم و روسای اجرایی دولت نیاز به این كمك مردم را در رسانه ها یادآور شدند. ثبت نام بیش از 73 میلیون نفر در این طرح و تنها انصراف دو میلیون و 400 هزار نفر خبر شوك آوری بود كه كمتر كسی آن را پیش بینی می كرد. واكنش و سخنان دولتمردان در كنار تشكر از انصراف دهندگان بوی گله و شكایت از رقم بالای ثبت نام كنندگان را داشت. پیداست كه هیچ كس این امر را نمی پذیرد، در جامعه و
كشوری كه صاحب منابع غنی انرژی نفت، گاز و... است بیش از 96 درصد مستحق دریافت یارانه 45 هزار و 500 تومانی باشند.
از نگاه ما این رخداد از زوایای مختلف قابل تحلیل و بررسی است. بی تردید فهم معنای این موضوع ضرورتی جامعه شناختی و حامل پیام بااهمیتی است. اینكه چرا چنین وضعیتی در شرایط حاضر رخ داده است و علت ثبت نام 96 درصدی مردم چه بوده است؟ بخش مهمی از علت طرح این مساله برای نگارنده در این یادداشت این است كه جدای از شوك اقتصادی و بار مالی سنگینی كه ثبت نام بیش از 96 درصدی بر دولت تحمیل می كند، این امر زمینه و محملی برای حمله و انتقاد از دولت یازدهم شده است و منتقدان می كوشند تا این امر را به معنای كاسته شدن از محبوبیت دولت تدبیر و امید و شخص رییس جمهور تعبیر كنند و در واقع
این دسته از تحلیلگران ثبت نام اكثریت مردم را بی اعتنایی به دعوت از انصراف و نوعی اعلام نارضایتی از دولت جدید معنا كرده اند. تحلیل ما آن است كه این تفسیر نه یك تفسیر علمی و فرهنگی بلكه تنها یك تفسیر سیاسی و جناحی است و ریشه عدم انصراف را باید در مجموعه یی از دلایل تاریخی و ساختاری جست وجو كرد كه برخی از آنها در ذیل می آیند.
ب- چرا انصراف ندادند؟
1- به نظر نگارنده نخستین دلیل عدم انصراف مردم از دریافت یارانه ها را نه در بی اعتنایی به دولت یازدهم بلكه در «بی اعتمادی یا اعتماد اندك» تاریخی جامعه ایرانی به نهاد دولت و دولتمردان باید جست وجو كرد. اگرچه كه در زمان های خاصی چون دعوت حضرت امام(ره) از مردم جهت حضور در جبهه ها، آمدن پای صندوق های رای یا در دهه های پیشین اعتماد مردم به دكتر مصدق و سپردن طلاهای خود به دولت وی و... می توان نمونه هایی از همبستگی حداكثری دولت و ملت را ذكر كرد. این روحیه روانشناسانه و جامعه شناختی روحیه و رویكردی نیست كه ظرف یك شب، یك هفته یا چند ماه گذشته به وجود آمده باشد
بلكه زمینه یی دیر پا در تاریخ ایران دارد و پیرامون این امر نیز كتب مختلف نوشته شده است و گواه عینی آن هم گفتار و مواضع همه ما مردم عادی كوچه و بازار است كه از فردای انتخابات حتی حامیان نامزد پیروز به نسبت های مختلف به صف منتقدین نامزد پیروز و سیاست های وی می پیوندند. به این ترتیب تحلیل نگارنده این است كه اگر دو یا سه سال قبل یا حتی سال 1384 و 1385 چنین همه پرسی ای پیرامون یارانه ها صورت می گرفت نتیجه یی غیر از این به دست نمی آمد.
2- نكته دیگر آن است كه هیچ كس نباید درصدد معنابخشی خاصی یا تفسیر سیاسی و جناحی از این امر برآید زیرا این تنها رییس جمهور و دولت یازدهم نبودند كه مردم را به نخواستن و انصراف دعوت كردند بلكه تعدادی از مراجع تقلید، علمای مذهبی، جامعه ورزشكاران و هنرمندان، اساتید دانشگاه و... نیز در این زمینه با دولت همراهی كردند و البته پیداست كه سخنان و دعوت این گروه ها نیز چندان مورد عنایت قرار نگرفته است.
3- جدای از تحلیل جامعه شناختی – تاریخی رفتار ایرانیان نباید مواضع احساساتی، فساد اقتصادی و تورم افسارگسیخته در سال های گذشته را نادیده گرفت. به نظر می رسد بخش مهمی از علت ثبت نام حداكثری در طرح یارانه ها بیش از آنكه به معنای بی اعتنایی به دولت یازدهم و گروه های مرجع باشد ناشی از ترس از تكرار وضعیت اقتصادی – سیاسی دولت دهم بوده است. بسیاری از مردم بیان می كردند اگر چه اكنون وضع متوسطی داریم اما چه بسا با بالارفتن تورم مانیز در شمار مستحقین یارانه قرار بگیریم، در واقع از دیدگاه این دسته ثبت نام دریافت یارانه بیش از آنكه اعلام نیاز عاجل باشد در واقع
«دفع ضرر مقدر» است.
4- ترس از محرومیت اجتماعی و اقتصادی یكی دیگر از مواردی است كه بخشی از ثبت نام كنندگان بیان داشته اند. این دسته برآنند كه عدم ثبت نام به معنای استطاعت مالی و بی نیازی از كمك های دولتی است و این امر می تواند در آینده به بهانه یی برای دولت تبدیل شود و ما را از برخی مزایای دولتی محروم سازد یا آنها را در معرض مالیات های مكرر و... قرار دهد.
هدف نهایی این نوشتار آن بود كه ضمن تحلیلی بر كلیت مساله یارانه ها تحلیل سیاستمداران و نویسندگان منتقد دولت را به چالش بكشاند و بیان كند كه از ثبت نام 96 درصدی مردم جهت دریافت یارانه اگرچه معانی و تفاسیر متعددی می توان به دست داد اما این تفسیر كه ثبت نام حداكثری مردم به معنای مخالفت با رویكردهای دولت یازدهم است دارای مبانی علمی و استنادی خاصی نیست و برای تحلیل چنین واقعیت های اجتماعی ای باید انصاف، آگاهی اجتماعی وساختارهای تاریخی را به مدد بگیریم و به دور از هرگونه نگاه جناحی و سیاسی مورد تحلیل قرار دهیم. تمایل دارم در پایان این نكته را هم متذكر شوم كه
دولت باید مطابق عقل، قانون و روح عدالت محور طرح هدفمندی یارانه ها تلاش كند منابع حاصل از این طرح را به نحو شایسته یی مدیریت كرده و در خصوص حل مشكلات بهداشت و درمان مردم به ویژه قشر آسیب پذیر كه نشانه های آن در برنامه دولت تدبیر و امید قابل مشاهده است و رفع معضلات تولید قدم بردارد.
تحلیلگر مسائل سیاسی*
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تین نیوز در وب منتشر خواهد شد.
تین نیوز نظراتی را که حاوی توهین یا افترا است، منتشر نمی‌کند.
پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.
انتشار مطالبی که مشتمل بر تهدید به هتک شرف و یا حیثیت و یا افشای اسرار شخصی باشد، ممنوع است.
جاهای خالی مشخص شده با علامت {...} به معنی حذف مطالب غیر قابل انتشار در داخل نظرات است.