افتتاح خط هفت متروی تهران؛ به چه قیمت؟

شهردار تهران در آخرین روزهای کاری خود فعالیت بیشتری از خود نشان داده و تمام پروژه‌های آماده و آماده‌نشده شهرداری را افتتاح می‌کند. یکی از این پروژه‌های اخیرا افتتاح‌شده، خطر هفت متروی تهران است که از همان ابتدای افتتاحش انتقادهای فراوانی را متوجه شهرداری تهران و در راس آن، محمد باقر قالیباف کرده است.

به گزارش «انرژی امروز» محمد باقر قالیباف،‌ بعد از چندمین حضور ناموفق خود در انتخابات ریاست‌جمهوری، و پس از آن پیروزی لیست امید و در شورای شهر تهران و بعد از این‌که این شهردار تمام حامیان خود در شورای شهر را از دست داد، و دیگر هیچ امیدی به حفظ سمتش درشهرداری تهران را ندارد، حالا چیزی برای از دست دادن ندارد. بنابراین، پروژه‌هایی را افتتاح می‌کند که آغاز آنها به بازه زمانی مدیریت وی در شهرداری مربوط می‌شود، اما پایان آنها معلوم نیست به چه بازه زمانی خواهد رسید. اما شهردار این پروژه‌ها را افتتاح می‌کند چه پروژه‌ها آماده شده باشند، چه نشده باشند.

ایسنا در گزارشی از این خط مترو، پس از برشمردن یک یک ایراداتی که به این خط مترو وارد است، می‌نویسد: «شما با یک نوزاد نارس چند روزه مواجهید که معلوم نیست با چه استدلالی، هفت ماهه به دنیا آمده است».

صبح روز شنبه، ۲۲ خرداد ماه، ۲۲ کیلومتر خط هفت متروی تهران با حضور شهردار تهران به بهره‌برداری رسید. این بهره‌برداری همزمان بود با بهره‌برداری از ایستگاه‌های مترو میدان بسیج، میدان محمدیه، بریانک، کمیل، شهید نواب صفوی، دانشگاه تربیت مدرس و میدان صنعت.

خطی که ۱۱ برابر برج ایفل آرماتور دارد؛ اما هواکش ندارد

خط هفت متروی تهران، از شهرک امیرالمومنین در جنب ورزشگاه تختی آغاز و تا بوستان سعادت‌آباد ادامه می‌یابد.

مازیار حسینی، معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران، درباره ویژگی‌های این خط مترو چنین سخن می‌گوید: «طول کابل فشار قوی به‌کار رفته در این خط به اندازه فاصله ارومیه تا بندرعباس است. ۱۱۰ هزار آرماتور به اندازه وزن ۱۱ برج ایفل در این خط به کار رفته، پنج برابر ساخت تونل رسالت در این خط خاکبرداری شده و ۳۰ برابر برج میلاد بتن‌ریزی شده است».

اما این اعداد و ارقام حیرت‌آور نتوانست جلوی انتقاد منتقدین از این خط را بگیرد، به طوری که رحمت‌الله حافظی، رییس کمسیون سلامت شورای شهر تهران در آخرین جلسه شورای شهر خواهان تشکیل کمیته‌ای برای بررسی وضعیت متروی خط هفت شد.

حافظی در بیان دلایل خود برای تشکیل این کمیته می‌گوید: «تعداد واگن‌های این خط ۱۰ درصد استانداردهای موجود است، مسیر ۲۲ کیلومتری خط هفت، سیستم هواکش و راه‌های خروج و فرار فراخور نیاز وجود ندارد و با توجه به اینکه در مقطعی فاصله یک ایستگاه تا ایستگاه بعدی شش کیلومتری است جای نگرانی وجود دارد».

اما ماجراها به همین ختم نشده است. روز ۲۷ اردیبهشت ماه، اورژانس کشور اعلام کرده بود که در تقاطع خیابان مولوی و ولیعصر شاهد ریزش آوار کارگاه مترو بودیم که در پی این حادثه یک نفر کارگر مصدوم شد.

اما روبط عمومی و بین‌الملل شرکت راه‌آهن شهری تهران و حومه (مترو) اعلام کرد: اخبار ریزش تونل مترو خط هفت در محدوده خیابان مولوی صحت ندارد و هیچ گونه حادثه ریزشی در پروژه رخ نداده است.

محمد حقانی، رییس کمیته محیط زیست شورای شهر تهران، نیز گفته است: «افتتاح ناقص خط هفت مترو که نام آن را راه‌‌اندازی آزمایشی گذاشته‌اند؛ در واقع بازی با جان مسافران است و خطوط مترو و اشکالات و ایرادات آن نباید به قیمت جان مردم آزمایش شوند».

حقانی در ادامه تاکید کرد: «به این دلیل این خط نصفه ونیمه افتتاح شد که آن را به نام خود بزنیم و هزینه تکمیل آن را برعهده شهردار بعدی بگذاریم». حقانی در نهایت می‌پرسد «مقایسه این خط مترو با برج ایفل چه دردی از مردم دوا می‌کند؟»

از بزرگی پروژه، انکارش می‌کنند!

اما هابیل درویش، مدیرعامل مترو، در واکنش به این انتقادات با برشمردن مزایای خط هفت گفته است: «این پروژه ساخت خط هفت آنقدر بزرگ بوده که برخی به انکار روی آورده‌اند».

از عمده‌ترین ایراداتی که بر این خط مترو وارد است، نبود سیستم هوادهی و هواکشی مناسب، فعالیت سه ساعته و آزمایشی این خط، و همچنین نبود راه‌های خروج اضطرای است.

احسان مقدم، مدیرارتباطات و امور بین‌الملل شرکت بهره‌برداری مترو تهران و حومه، روز پنجشنبه ۲۵ خرداد ماه اعلام کرد: «از امروز سرویس‌دهی این خط از ۹ صبح آغاز و تا ساعت ۱۴ ادامه می‌یابد. همچنین فاصله گذر خط ۷ همچنان هر ۴۵ دقیقه یکبار است و دلیل محدود بودن ساعت خدمت‌رسانی خط ۷ آزمایشی بودن بهر‌ه‌برداری اولیه و ادامه فعالیت‌های عمرانی و کارگاهی در مسیر این خط است».

حال سوالی که مطرح است این است که چرا در خطر مترویی که هنوز فعالیت‌های عمرانی و کارگاهی در آن جریان دارد و هنوز بسیاری از ایستگاه‌ها تکمیل نشده‌اند و همزمان با عملیات عمرانی و کارگاهی، تست‌های فنی مرحله بهره‌برداری در حال انجام است و هنوز هواکش و سیستم تهویه وجود ندارد، و هنوز راه خروجی اضطراری وجود ندارد... چه اصراری به افتتاح این خط مترو بوده است؟ آیا افتتاح این خط مترو دلیل بر این نیست که آقای شهردار برای ثبت افتتاح یک خط مترو به نام خود، با جان مردم و پرنسل مشغول به کار در این خط بازی می‌کند؟

این خط یک افتتاح دیگر هم خواهد داشت

محسن سرخو، رییس کمیته حمل و نقل شورای شهر تهران، می‌گوید: «معتقدیم هر افتتاحی باید به صورت واقعی باشد و خطوط کامل شده و یا حداقل به پیشرفت ۸۰ تا ۹۰ درصدی رسیده باشد و پس از آن افتتاح شود».

وی در ادامه می‌گوید: «افتتاحیه‌ای که توسط شهردار تهران برای خط هفت مترو انجام شده است؛ به معنای تکمیل نهایی نیست و باید افتتاحیه زمانی انجام گیرد که پروژه به اتمام رسیده باشد نه اینکه تنها حفر تونل و ریل‌گذاری شده باشد».

اما در این میان محمد باقر قالیباف، شهردار کنونی تهران هم ساکت ننشسته است و جواب‌هایی برای منتقدان خود در چنته دارد.

شهردار تهران، دهم خرداد ماه در پاسخ به منتقدانش گفت: «جک استراو که دوست شماست، حداقل انصافتان قد جک استراو باشد که بعد از بازدید از تهران گفت من اثری از آثار تحریم را در این شهر ندیدم».

ایسنا در گزارشی که از این خط مترو منتشر کرده بود؛ از «معطلی چند ساعته» برای قطار، وجود «گرد و غبار و بوی تند شیمیایی ناشی از ایستگاه‌های تازه گشایش شده»، فاصله ۵۰ دقیقه‌ای‌ قطارها و معطلی برای قطار بعدی، وجود بوی شدید گچ و سیمان به حدی که «صدای ماموران و راهوران مترو را هم درآورده و آنها را مجبور به استفاده از ماسک کرده است»، نبود هواکش و جت‌فن‌ها، که «بعضی ماموران در لفافه می‌گویند جایی برای هواکش تعبیه نشده است» و مشکلات دیگر صحبت کرده است.

نبود هواکش در این خط از عمده‌ترین مشکلاتی است که برای خط هفت متروی تهران عنوان می‌شود. بنا بر اعلام کارشناسان فن، در فاصله بین هر دو ایستگاه باید سه هواکش در ابتدا، انتها و قسمت میانی هر ایستگاه وجود داشته باشد. چون این هواکش‌ها در خط هفت وجود ندارد،‌ هوای داخل ایستگاه‌ها غبار آلود است.

از طرفی نبود تجهیزات آتش‌نشانی یکی دیگر از مواردی است که کارشناسان در خصوص ایمنی این خط ابراز نگرانی می‌کنند. واگن‌های این خط، واگن‌های قرضی از خطوط دیگر است که مسلما باعث خواهد شد تا خطوط دیگر هم با مشکلاتی مواجه شوند. هرچند پیش از افتتاح خط هفت مسوولان گفته بودند ۱۰ قطار برای این خط خریداری شده و مدیران شهری هم وعده استفاده از ۲۰ قطار در این خط را داده‌اند.

شهردار بعدی مسوول افتتاح‌های شهردار قبلی است

اما شاید یکی از مهمترین ایرادات این خط، مشکل‌دار بودن سیستم کنترلی و چکینگ خط است که در صورت بروز مشکلی مثل حادثه طرشت، می‌توان تبعات وقوع حوادث احتمالی را پیش‌بینی کرد.

روزنامه «دنیای اقتصاد» هم به موضوع هزینه‌های اعلام‌شده احداث خط هفت مترو پرداخته است. بر اساس اعلام این روزنامه، دو رقم ۳۰۰۰ و ۶۰۰۰ میلیارد تومان که به‌عنوان هزینه احداث خط هفت اعلام شده است؛ اختلاف زیادی باهم دارند که سوال‌برانگیز هستند.

به نوشته این روزنامه، هزینه احداث هر کیلومتر خط مترو حدود ۲۲۰ میلیارد تومان است که هزینه ۶۰۰۰ میلیارد تومانی را به واقعیت نزدیک‌تر می‌کند؛ اما دو سناریو درباره اینکه مدیرعامل شرکت متروی تهران روی رقم ۳۰۰۰ میلیارد تومان در مراسم افتتاحیه پافشاری کرده است، وجود دارد.

این روزنامه یکی از این سناریوها را پرداخت هزینه‌ها به صورت تهاتر و در قالب بودجه غیرنقدی و سناریوی دوم را تسهیلات تامین مالی عنوان کرده است که در این صورت ۳۰۰۰ میلیارد تومان بر بدهی مدیریت شهری افزوده است.

در نهایت افتتاح زودهنگام یک خط مترو، صرفا به این دلیل که به نام دوران کاری یک شهردار ثبت شود، علاوه بر اینکه هزینه‌های تکمیل و راه‌اندازی کامل این خط را به عهده شهردار بعدی خواهد گذاشت، و علاوه بر اینکه بدهی احتمالی ۳۰۰۰ میلیارد تومانی شهردار فعلی به گردن شهردار بعدی خواهد بود، کسی را پاسخ‌گوی ایمنی مردمی که می‌خواهند از گرمای تابستان به خنکای مترو پناه ببرند، یا از ترافیک و هزینه‌های حمل و نقل شهری دوری کنند، معرفی نمی‌کند.