| کد خبر: 88113 |

◄فرودگاه امام خمینی(ره) در گذر تاریخ

وبلاگ تین‌نیوز، علیرضا منظری | در کشور جمهوری اسلامی ایران فرودگاه های متعددی احداث و مورد بهره برداری قرار گرفته اند که از جمله آنها فرودگاه امام خمینی (ره) به عنوان یک فرودگاه بین المللی در کنار پایتخت کشور واقع شده است. بیان سابقه احداث و بهره برداری آن در طول حدود نیم قرن علاوه بر ثبت در تاریخ می تواند چراغ راه آیندگان قرار گیرد. به همین جهت تلاش می گردد تا روند تاریخی احداث و بهره برداری آن به تدریج برای آگاهی خوانندگان گرامی ارایه شود.[1]

ـ مقدمه
احداث و ساخت یک فرودگاه جدید برای پاینخت کشور ایران که ابتدا با نام فرودگاه تهران شناخته می شد و پس از آن به آریامهر و هفتم تیر تغییر یافت و سرانجام به فرودگاه امام خمینی (ره) نامگذاری شد تا زمان راه اندازی و بهره برداری مرحله اول آن حدود چهل سال به طول انجامید.

البته در هنگام بهره برداری مرحله اول فقط بخش های ضروری تسهیلات و تجهیزات فرودگاه به منظور راه اندازی و حداقل میزان بهره برداری آماده گردید و اگر چه در دوره حدود ده سال بعد نیز بطور نسبی برخی دیگر از تسهیلات و تجهیزات آن آماده بهره برداری شد ولی تا تکمیل طرح برای جا به جایی حدود بیست میلیون مسافر فاصله زیادی باقی مانده است. تجزیه و تحلیل فعالیت ها و نحوه مدیریت طرح در گذر تاریخ حدود نیم قرن می تواند زمینه ساز اتخاذ تصمیمات سرنوشت ساز و منطقی آیندگان باشد.

در این مجموعه مباحث کلیدی و قابل توجه با دو عنوان اصلی "احداث فرودگاه امام خمینی" و "مدیریت و بهره برداری فرودگاه امام خمینی" پی گرفته می شود.
 
ـ احداث فرودگاه امام خمینی (ره)
دوران احداث فرودگاه امام خمینی (ره) را می توان به دوره های تاریخی سال های 57-1346، 68-1358، 76-1369، 83-1377 و 94-1384 تقسیم کرد.

ـ سال های 57-1346
فرودگاه بین المللی مهرآباد یک فرودگاه مشترک کشوری و نظامی است که سال های قبل از دهه پنجاه در حدود پنج کیلومتری غرب تهران قرار داشته و دارای حدود یکهزار و سیصد هکتار زمین می باشد. فرودگاه دو باند روسازی شده فعال با چهار هزار متر طول و شصت متر عرض و سه هزار و ششصد متر طول و چهل و پنج متر عرض دارد. در آن دوران پایانه مسافری آن حدود پنج هزار و دویست و پنجاه متر مربع مساحت داشت و فرودگاه دارای چهارده موقعیت توقف هواپیما بود که برای توسعه آن نیازمند خرید و تصرف اراضی اطراف می بود.[2]

قرار گرفتن تدریجی فرودگاه مهرآباد در داخل بافت شهری تهران، احاطه آن بوسیله واحدهای تجاری و مسکونی و صنعتی، آلودگی زیست محیطی، اشتراک فرودگاه کشوری و نظامی، محدودیت زمین برای گسترش و اشباع ظرفیت های موجود در زمینه مسافر و بار هوایی و عدم پاسخگویی به نیازهای روز افزون از عوامل بازدارنده توسعه فرودگاه بشمار می آمدند.

رشد سریع عبور و مرور هوایی در فرودگاه مهرآباد و توسعه آن دولت را به سمت تهیه طرح توسعه فرودگاه تهران سوق داد. بنابراین در سال 1346 به منظور مطالعه و اعلام نظر کارشناسی با درخواست سازمان هواپیمایی کشوری ایران گزارش "بررسی کلیات فرودگاه بین المللی آینده تهران" بوسیله سازمان بین المللی هوانوردی کشوری (ایکائو) تهیه و ارایه می شود.

در برنامه عمرانی چهارم (1351 ـ 1347) مطالعه و اقدام به ساخت فرودگاه جدید تهران برای تامین پذیرش انواع جدید هواپیماهای خطوط بین المللی به عنوان یکی از اهداف کمی برنامه به تصویب می رسد. در اجرای این حکم و با تقاضای سازمان برنامه و با در نظر گرفتن مفاد گزارش سازمان ایکائو در سال 1347 اولین گزارش بررسی گزینه های مختلف برای انتخاب محل فرودگاه جدید بوسیله شرکت نورتروپ پیج[3] تدوین می گردد.[4]

سازمان برنامه در تاریخ 05/03/1349 با شرکت پیت مارویک میچل، سانفرانسیسکو ـ کالیفرنیا[5] برای برنامه توسعه فرودگاه تهران و انتخاب محل آن قراردادی منعقد نمود که گزارش نهایی آن در اسفند ماه 1350 آماده و ارایه می شود. این گزارش شامل شرحی از تجزیه و تحلیل فنی و اقتصادی می باشد که منتج به توصیه هایی در مورد اقدامات دولت برای توسعه و یا ساخت فرودگاه در منطقه تهران گردید.[6]

نتیجه ارزیابی امکانات توسعه دراز مدت فرودگاه بین المللی مهرآباد برای فعالیت های هوانوردی کشوری و نظامی که به منزله قسمتی از تجزیه و تحلیل گزارش بود نشان داد که فرودگاه ظرفیت کافی برای تامین فعالیت های مشترک را ندارد. علاوه بر آن چنانچه مقرر گردد هر یک از فعالیت های کشوری و یا نظامی در آن باقی بماند برای اجتناب از آلودگی صوتی هواپیما و هماهنگی استفاده از اراضی اطراف فرودگاه باید تغییرات عمده ای در طرح جامع تهران صورت پذیرد.

این مطالعه نشانگر آن بود که تغییر مکان هر دو فعالیت هوانوردی کشوری و نظامی از فرودگاه مهرآباد بهترین و پر بهره ترین برنامه توسعه فرودگاه از نظر اقتصادی و فنی در تهران می باشد. زیرا در سال 1348 حدود هفتصد هزار مسافر داخلی و بین المللی از فرودگاه مهرآباد استفاده کرده و پیش بینی می گردید عبور و مرور مسافر برای فرودگاه تهران در سال 1359 به حدود دو میلیون و هشتصد و یک هزار نفر و در سال 1369 به حدود شش میلیون و هفتصد و شصت و شش هزار نفر می رسد.

به هر صورت در این گزارش ابتدا چند گزینه زیر برای توسعه این فرودگاه و یا احداث فرودگاه جدید تعریف شد.

الف) توسعه فرودگاه موجود،
ب) استفاده از فرودگاه مهرآباد برای هوانوردی کشوری و انتقال هوانوردی نظامی به فرودگاهی جدید،
ج) استفاده از فرودگاه مهرآباد برای هوانوردی نظامی و انتقال هوانوردی کشوری به فرودگاهی جدید،
د) ساخت فرودگاهی جدید برای تامین اهداف هوانوردی کشوری و نظامی، و
ه) ساخت دو فرودگاه جدید و انتقال فعالیت های هوانوردی کشوری به یکی و هوانوردی نظامی به دیگری.

ـ در ابتدا گزینه "الف" حذف گردید زیرا اگر استفاده از اراضی اطراف نیز امکان پذیر شود سطح عبور و مرور هوایی قابل پیش بینی تا سال 1364 به حداکثر ظرفیت ممکن تسهیلات فرودگاه می رسد و آلودگی زیست محیطی را برای شهر تهران در بر خواهد داشت.

گزینه های "ب" و "ج" هم تا زمانی که تغییرات عمده ای در وضع موجود و برنامه آینده استفاده از اراضی صورت نگیرد با اشکال گزینه "الف" مواجه بوده و نادیده گرفته شد. بنابراین در راستای انتخاب محل، گزینه های "د" و "ه" یعنی ساخت یک یا دو فرودگاه جدید می توانست مورد توجه قرار گیرد.

از طرف دیگر تجزیه و تحلیل جامعی در مورد موقعیت هایی در منطقه تهران انجام گرفت که قابلیت ساخت فرودگاه جدید برای فعالیت های هوانوردی کشوری و یا نظامی و یا مشترک را داشتند و در نتیجه پس از انجام مطالعات و بررسی شرایط اراضی اطراف تهران برای انتخاب محل که گنجایش یک فرودگاه با چهار باند را داشته باشد هشت محل برتر در فاصله یازده تا سی و پنج کیلومتری جنوب و غرب فرودگاه مهرآباد برای فرودگاه جدید پیشنهاد داده شد.

علاوه بر آن تملک زمین کافی جهت تامین تسهیلات فرودگاه برای بیست سال آینده (1369) ضابطه اصلی انتخاب محل بوده و موضوعات عبور و مرور هوایی، بخش هوایی فرودگاه برای پرواز، پایانه ها، تاسیسات زیر بنایی و غیره نیز در کنار آن مورد توجه بود.

مشاور دیدگاه خود را چنین بیان می دارد که از نظر اقتصادی و با توجه به نسبت سود/ هزینه و بازده اقتصادی مطلوب ترین برنامه توسعه شامل تغییر مکان هر دو فعالیت از این فرودگاه به فرودگاه جدید گزینه "د" می باشد که محل انتخابی (فعلی) مناسب ترین محل تشخیص داده شد و در صورتی که زمان بهره برداری از فرودگاه جدید در سال 1359 به تاخیر افتد همچنان گزینه "د" نسبت به سایر گزینه ها مناسب تر خواهد بود.

اگر ترجیح داده شود که فرودگاه به صورت مشترک اداره نشود و فرودگاه های کشوری و نظامی از هم تفکیک گردند گزینه "ه" بهترین راه حل است و باید فعالیت های هوانوردی کشوری به محل انتخابی (فعلی) و فعالیت های هوانوردی نظامی به محلی در فاصله چند کیلومتری جنوب محل انتخابی (فعلی) فرودگاه جدید انتقال یابند.

در نهایت ضمن هماهنگی با فرودگاه مهرآباد و سازمان هواپیمایی کشوری و نیروی هوایی ارتش محل انتخابی (فعلی) فرودگاه جدید در سی و پنج کیلومتری جنوب غرب تهران بین دو بزرگراه قم و ساوه با وسعتی حدود پانزده هزار هکتار و ارتفاع یک هزار و ده متر از سطح دریا برای فعالیت های فرودگاه کشوری انتخاب شد.
ادامه دارد ....

[1] - ضرورت دارد تا در ابتدا برای نقص اطلاعات در برخی از موارد از خوانندگان عزیز عذرخواهی شود. در ضمن از علاقمندان و مطلعین تقاضا می شود تا در صورت صلاحدید اطلاعات تکمیلی را در اختیار نگارنده قرار دهند.
[2]  - مطالعات فنی و اقتصادی طرح جامع فرودگاه بین المللی تهران، برنامه توسعه فرودگاه تهران، شرکت پیت مارویک میچل، سانفرانسیسکو-کالیفرنیا، اسفند 1350
 
[3] - Northrop Peag Corp.
[4]  - مجری طرح فرودگاه، گزارش عملکرد طرح، آبان ماه 1375
[5] - Peat Marwick Mitchell
[6]  - مطالعات فنی و اقتصادی طرح جامع فرودگاه بین المللی تهران، برنامه توسعه فرودگاه تهران، شرکت پیت مارویک میچل، سانفرانسیسکو-کالیفرنیا، اسفند 1350

خواندنی ها

ارسال نظر

  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تین نیوز در وب منتشر خواهد شد.

  • تین نیوز نظراتی را که حاوی توهین یا افترا است، منتشر نمی‌کند.

  • پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.

  • انتشار مطالبی که مشتمل بر تهدید به هتک شرف و یا حیثیت و یا افشای اسرار شخصی باشد، ممنوع است.

  • جاهای خالی مشخص شده با علامت {...} به معنی حذف مطالب غیر قابل انتشار در داخل نظرات است.