علامت طلایی به مذاکرات

تین نیوز | همزمان با ادامه مذاكرات فشرده هسته‌اي در وين با هدف دستيابي به توافق جامع، رئيس بانك مركزي از حل مشكل انتقال بخشي از دارايي‌هاي طلاي ايران به ارزش تقريبي 490 ميليون دلار (13 تن طلا) به كمك دستگاه ديپلماسي خبر داد. همزمان وزارت خزانه‌داري بريتانيا در اطلاعیه‌ای که هشتم تیرماه منتشر شد، اعلام كرد كه یک شخصیت حقیقی و هشت شخصیت حقوقی را از فهرست تحریم‌های مربوط به ایران خارج کرده است. دو نشانه‌اي كه مي‌تواند حكايت از روند مثبت مذاكرات و نزديك شدن به توافق نهايي باشد.
 
عبور مذاکره‌کنندگان هسته‌ای از ضرب‌الاجل 30 ژوئن (9 تیر) و تمدید هفت روزه این گفت‌وگوها تا تاریخ 7 جولای (16 تیر) باعث شد تا ضمن کاستن از فشار روانی حاصل از مهلت تعیین شده، بر مذاکره‌کنندگان، این فرصت برای طرفین پیش بیاید تا در روزهای باقیمانده به رفع اختلافات موجود بپردازند. تماس‌های دیپلماتیک و رفت و آمدهای دقیقه نودی به پایتخت‌ها برای تبادل‌نظر و گرفتن آخرین مشورت‌های لازم و بازگشت مجدد به محل مذاکرات هم امری معمول در این روزهای پرتردد وین است.
 
در این میان تحولاتی در ارتباط با موضوع تحریم‌ها باعث شده تا نشانه‌های مثبتی از مذاکرات دیده شود. با تلاش بانک مرکزی و دستگاه دیپلماسی، مشکل انتقال بخشی از دارایی‌های طلای ایران (13 تن) به ارزش تقریبی 490 میلیون دلار به داخل کشور در حاشیه مذاکرات رفع شده است. همزمان وزارت خزانه‌داری بریتانیا با به‌روزرسانی فهرست اشخاص و شرکت‌های ایرانی مورد تحریم نام 9 شخص حقیقی و حقوقی را که دارایی‌هایشان به بهانه ارتباط با تحریم‌های ایران مسدود شده بود از این فهرست حذف کرد. همچنین سفر مدیرکل آژانس به تهران حاوی پیام‌های مهمی برای مذاکرات در روزهای پایانی به‌شمار می رود.
 
همزمان با این اظهارات، در تلاش مشترک بانک مرکزی و دستگاه دیپلماسی، مشکل انتقال بخشی از دارایی‌های طلای ایران به داخل کشور در حاشیه مذاکرات وین رفع شد. به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی، ولی‌اله سیف با اعلام این خبر افزود: «براساس پیگیری‌های صورت گرفته از سوی وزارت امور خارجه و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، بخشی از سرمایه طلای کشور که به دلیل تحریم‌ها امکان انتقال به داخل ایران را نداشت، شب گذشته با موفقیت تحویل خزانه بانک مرکزی شد.»
 
رئیس‌کل بانک مرکزی گفت: «معادل 13 تن طلا که قبلا خریداری شده و در آفریقای جنوبی به‌صورت امانی طی 2 سال گذشته نگهداری می‌شد و به دلیل شرایط تحریم و برخی کارشکنی‌ها امکان انتقال به ایران را نداشت، براساس پیگیری‌های انجام شده در مذاکرات جاری در وین رفع مشکل شده و طی هفته گذشته در قالب 3 محموله که آخرین آن به‌میزان 4 تن بود، وارد کشور و تحویل خزانه بانک مرکزی شد.» موضوع رفع تحریم‌ها و دسترسی بدون مانع به منابع پولی، ارزی و طلای جمهوری اسلامی در خارج از کشور، یکی از اهداف اصلی تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای در جریان مذاکرات جاری است.
 
اصلاح فهرست تحریم‌های ایران
 
در تحولی مرتبط با تحریم‌ها، وزارت خزانه‌داری بریتانیا با به‌روزرسانی فهرست اشخاص و شرکت‌های ایرانی مورد تحریم نام 9 شخص حقیقی و حقوقی را که دارایی‌هایشان به بهانه ارتباط با تحریم‌های ایران مسدود شده بود از این فهرست حذف کرد. به گزارش «ایسنا»، به نقل از پایگاه اینترنتی وزارت خزانه‌داری بریتانیا، شورای آیین‌نامه این وزارتخانه که وظیفه اعمال تحریم‌های اقتصادی علیه ایران را بر عهده دارد، فهرست اشخاص حقیقی و حقوقی ایرانی که دارایی‌هایشان به دلیل ارتباط با تحریم‌های ایران مسدود شده است را اصلاح کرد که در نتیجه آن نام یک شخص حقیقی و 8 شرکت از این فهرست حذف شده است. در این اطلاعیه مشخصات مربوط به 6 شخص حقوقی اصلاح شده است، اما آنها همچنان مشمول مسدود بودن دارایی‌ها هستند.
 
اخطار دو رئیس‌جمهوری
 
علاوه بر اظهارنظرهایی که از سوی وزرای خارجه حاضر در هتل کوبورگ درخصوص کم و کیف رایزنی‌ها شنیده می‌شود، در یک سطح بالاتر روسای جمهوری نیز هرازگاهی فرصت را غنیمت شمرده و آخرین توصیه‌های خود را با چاشنی هشدار روانه مذاکرات می‌کنند که سوژه خبری دندانگیری برای انبوه خبرنگاران مستقر در چادر خیمه شکل فراهم می‌کند. در تازه ترین تحول صورت گرفته روسای جمهوری ایران و آمریکا که تیم‌های هسته‌ای‌شان این روزها بیشتر از سایرین دیدار دوجانبه دارند، در سخنانی هشدارآمیز نسبت به دغدغه‌های مذاکراتی خود و تخطی طرف مقابل از تعهدات اخطار دادند. رئیس‌جمهوری ایران با تاکید بر اینکه در صورت محقق شدن توافق هسته‌ای، دو طرف متعهد به اجرای آن هستند، تاکید کرد: «دولت آمادگی کامل خواهد داشت که اگر روزی آنها توافق را زیرپا بگذارند ما نیز بتوانیم بلافاصله مسیر را شدیدتر از آنچه در مخیله آنهاست، برگردانیم.» متقابلا باراک اوباما رئیس‌جمهوری آمریکا نیز گفت که اگر ایالات‌متحده به خواسته‌های خود در مذاکرات بر سر برنامه اتمی ایران نرسد، در خروج از مذاکرات تردید نخواهد کرد.به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری، حسن روحانی سه‌شنبه شب در مراسم افطاری با اصحاب رسانه در سالن اجلاس سران با بیان اینکه اگر توافق هسته‌ای محقق شد، ما متعهد به اجرای آن هستیم، گفت: «البته روشن است که طرف مقابل نیز باید به تعهدات خود پایبند باشد.»
 
رئیس‌جمهوری ایران ادامه داد: «اگر آنها متعهد بمانند ما نیز به آنچه که توافق شده است پایبند خواهیم بود؛ اما در عین حال دولت آمادگی کامل خواهد داشت که اگر روزی توافق را زیرپا بگذارند ما نیز بلافاصله بتوانیم شدیدتر از آنچه در مخیله آنهاست، به مسیر قبلی بازگردیم.» او افزود: «دستیابی به توافق جامع هسته‌ای در چارچوب مذاکرات ژنو و لوزان در صورتی که طرف مقابل ایران به دنبال زیاده‌خواهی نباشد، شدنی و امکان‌پذیر است.»رئیس‌جمهوری با اینکه دولت یازدهم از روز اول به دنبال مقابله با تبلیغات منفی علیه مردم و نظام جمهوری اسلامی ایران در زمینه ساخت سلاح کشتار جمعی و عدم تعامل با جهانیان بوده است، گفت: «دولت و ملت ایران هیچ‌گاه به دنبال تهدید دیگران و سلاح کشتار جمعی نبوده و نیست.» حسن روحانی اعلام کرد: «ایران در مذاکرات هسته‌ای به دنبال تامین این هدف بود که به دنیا بگوید آماده شفاف‌سازی برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای خود است تا همگان بدانند این جمله که «نظام ایران مخفیانه به دنبال سلاح کشتار جمعی است»، تهمتی بیش نیست.»روحانی هدف دیگر از مذاکرات را نمایش این واقعیت دانست که ایران اهل منطق و گفت‌وگو با دیگران برای حل مشکلات در پای میز مذاکره است.» او افزود: «آنها این‌گونه در تبلیغاتشان ایران را متهم می‌کردند که اهل تعامل با جهانیان نیست و به دنبال ستیز و مداخله و برخورد است و حل مشکل ایران یک راه‌حل بیشتر ندارد و آن جنگ و اعمال فشارهای اجتماعی و اقتصادی است تا ایران از تصمیماتش منصرف شود.»
 
رئیس شورای عالی امنیت ملی با بیان اینکه مسیر تعامل و گفت‌وگو در ۲۲ ماه مذاکرات به شکل جدی‌تر دنبال شد، گفت: «معتقدم این مذاکرات می‌تواند نتیجه برد _ برد برای طرفین داشته باشد زیرا اگر طرف مقابل مدعی است که می‌خواهد مانع از ساخت سلاح هسته‌ای در ایران شود _ هر چند ایران از ابتدا به دنبال آن نبوده و نیست_ این هدف برای آنها حاصل می‌شود؛ زیرا ما قادریم راه و مسیر نظام در موضوع هسته‌ای را به خوبی تشریح کنیم.» روحانی ادامه داد: «هدف ایران نیز این است که بتواند مسیر و راه فناوری صلح‌آمیز هسته‌ای را ادامه دهد و تحریم‌های ظالمانه را بردارد؛ به نظر من اگر زیاده‌خواهی نباشد، مذاکرات می‌تواند پایانی برد _ برد داشته باشد.» رئیس‌جمهوری در همین خصوص ادعای طرف مقابل مبنی بر اینکه می‌خواهند زمان دسترسی ایران به سلاح هسته‌ای را به تعویق بیندازند، نادرست، واهی و بی‌اساس خواند و گفت: «در کشور ما که رهبر معظم انقلاب درخصوص منع تولید و ساخت سلاح‌های کشتار جمعی فتوا دارد، برنامه‌ای برای ساخت چنین تسلیحاتی وجود ندارد.»
 
روحانی با اشاره به اینکه در توافق ژنو طرفین نشان دادند که به آنچه متعهد شدند، عمل کردند، افزود: «ما به صددرصد توافق عمل کردیم و طرف مقابل نیز به‌طور نسبی به تعهداتش عمل کرد؛ در مواردی از نظر ما آنها دقیق عمل نکردند، اما تجربه پایبندی نسبی به توافقات را داریم و این واقعیت نشان می‌دهد که حل مشکلات از طریق گفت‌وگو ممکن است.» او در پایان تاکید کرد: «در صورت توافق، دولت یازدهم متعهد به اجرای مفاد آن است و تنها شرط آن نیز پایبندی طرف مقابل در عمل به تعهداتش است، اگر آنها در انجام تعهداتشان در چارچوب توافق متعهد بمانند ما نیز متعهد خواهیم ماند.»
 
 
هشدار اوباما به ایران
 
همزمان با سخنان رئیس‌جمهوری ایران، همتای آمریکایی او نیز گفت که اگر ایالات‌متحده به خواسته‌های خود در مذاکرات بر سر برنامه اتمی ایران نرسد، در خروج از مذاکرات تردید نخواهد کرد. باراک اوباما تاکید کرد اگر مذاکره‌کنندگان در خاتمه گفت‌وگوهای اتمی اطمینان نیابند که همه راه‌های دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای مسدود شده است، توافقی در کار نخواهد بود. اظهارات اوباما روز سه‌شنبه، ۹ تیر ساعاتی پس از آن بیان شد که ایران و قدرت‌های جهانی اعلام کردند مذاکرات هسته‌ای برای هفت روز دیگر تمدید شده است.
 
اوباما که در کنفرانسی خبری سخن می‌گفت، نسبت به دستیابی به توافق هسته‌ای با ایران ابراز امیدواری کرد، اما بار دیگر یادآوری کرد که ایران نباید به سلاح هسته‌ای دست یابد. به گزارش خبرگزاری‌های رویترز و فرانسه، رئیس‌جمهوری آمریکا گفت که چارچوب توافق احتمالی با ایران، هدف او را که عدم دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای است تامین خواهد کرد،‌ اما اگر امکان بازرسی‌ کافی از تاسیسات ایران و امکان راستی‌آزمایی برنامه اتمی ایران وجود نداشته باشد، توافقی نیز سرنخواهد گرفت. اوباما در نهایت گفت که او همیشه تاکید داشته که از توافق بد اجتناب خواهد کرد و اکنون این بستگی به ایران دارد که خواسته‌های جامعه بین‌المللی را برآورده کند.
 
سفر مدیرکل آژانس به تهران
 
تمدید چند روزه گفت‌وگوها این فرصت را فراهم کرده تا آژانس در بالاترین سطح تصمیم‌گیری خود برای حل اختلافات باقی مانده، یوکیا آمانو، مدیرکل این نهاد را که ناظر راستی‌آزمایی طرفین در توافق جامع خواهد بود، روانه تهران کند. به گزارش «ایرنا»، یک منبع نزدیک به تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران، هدف از سفر یوکیا آمانو را گفت‌وگو درباره فعالیت‌های گذشته و دریافت پیشنهادهای ایران برای رفع سوءتفاهمات عنوان کرد. هنگامی که ایران مصاحبه با دانشمندان هسته‌ای را نپذیرفت، آژانس راه‌حل پیشنهادی ایران را جویا شده که در این سفر ایران راه‌حل خود را ارائه می‌کند.
 
 
قرار است مدیر کل آژانس در این سفر با حسن روحانی رئیس‌جمهوری و علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی دیدار و گفت‌وگو کند. آژانس یکی از اهداف سفر مدیرکل این نهاد به ایران را تسریع حل‌وفصل موضوعات باقی‌مانده عنوان کرد. در راستای همکاری‌های ایران با آژانس، بیانیه مشترکی در 20 آبان ماه سال 92 به امضای صالحی و آمانو رسید. بر این اساس تاکنون ایران 13 اقدام عملی که پیش از این در مذاکرات با آژانس بر سر آن توافق شده بود را اجرا کرده است و پنج مورد دیگر را نیز باید تا سوم شهریورماه امسال اجرایی کند.
 
ضرب‌الاجلی برای مذاکرات تعیین نکرده‌ایم
 
همزمان محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران گفت که در مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه 1+5، ضرب‌الاجلی تعیین نشده است. به گزارش خبرگزاری فارس، خبرنگار شبکه سی‌بی‌اس نوشته است که او پیش از دیدار با جان کری، وزیر خارجه آمریکا در وین گفت: «ما ضرب‌الاجلی تعیین نکرده‌ایم.» وزیر امور خارجه همچنین به سفر یوکیا آمانو مدیر کل آژانس به تهران نیز اشاره کرده و افزود که او برای رایزنی با مقامات، به ایران دعوت شده است.
 
پایان نگارش متن در سطح کارشناسی
 
همزمان با این تحولات، یک منبع نزدیک به هیات مذاکره‌کننده ایران از پایان کار نگارش متن توافق احتمالی در سطح کارشناسی خبر داد. این منبع در مصاحبه با خبرگزاری صدا و سیما در وین گفت: «متن توافق احتمالی با پرانتزها و اختلافات موجود قرار است در سطح معاونان بررسی شود تا پس از آن برای تصمیم‌گیری در اختیار وزیران خارجه کشورهای 1+5 با ایران قرار گیرد.»

تلاش برای توافق تا روز یکشنبه
 
همچنین منابع آگاه از تلاش ایران و 1+5 برای به نتیجه رساندن مذاکرات هسته‌ای تا روز یکشنبه خبر دادند. این منابع به «انتخاب» گفتند که احتمال دارد وزرای خارجه امروز پنج‌شنبه تشکیل جلسه دهند که وضعیت مذاکرات به چه شکل پیش برود. در همین ارتباط قرار است مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به همراه وزرای خارجه فرانسه و چین امروز به مذاکرات بپیوندند. طرفین امیدوارند تا روز یکشنبه مشکلات عمده را حل کرده و نتیجه کار را به پایتخت‌هایشان ببرند. این منابع افزودند: «بنابراین این احتمال وجود دارد که تمامی وزرای خارجه از جمله ظریف روز یکشنبه به پایتخت‌هایشان بازگردند.»
 
روایت تخت‌روانچی از اجرای پروتکل
 
اجرای پروتکل الحاقی از سوی ایران که به یکی از مباحث بحث برانگیز در مذاکرات تبدیل شده است، باعث شد تا مجید تخت‌روانچی، معاون وزیر امور خارجه ایران در گفت‌وگو با بولتن دانشمندان هسته‌ای آمریکا توضیحاتی در این خصوص ارائه کند. تخت‌روانچی درباره‌ موضوعات حل نشده و اینکه آنها بیشتر سیاسی هستند یا فنی، گفت: «باید بگویم هر دو. مسائلی مربوط به هر دو جبهه وجود دارد. از آنجا که در مرحله حساسی قرار داریم نمی‌خواهم وارد جزئیات شوم. اما درخصوص هر دو موضوع اصلی یعنی هسته‌ای و تحریم‌ها هنوز مسائل فنی برای حل شدن وجود دارد. صادقانه باید بگویم که علاوه بر این، تصمیمات سیاسی نیز باید اتخاذ شوند.»
 
او افزود: «از طرف دیگر باید تاکید کنم که در لوزان در بعد هسته‌ای وارد جزئیات زیادی شدیم. ما درباره تحریم‌ها نیز رایزنی کردیم اما در مقایسه با آنچه درباره‌ مساله هسته‌ای به‌دست آوردیم درباره‌ تحریم‌ها حاصل نشده است. اکنون این موضوع از اهمیت زیادی برخوردار است و همان‌طور که گفتم اگر در مساله هسته‌ای وارد جزئیات شده‌ایم باید درباره مساله تحریم‌ها نیز همین کار را انجام دهیم.»
 
معاون وزیر امور خارجه ایران درباره نقش مجلس ایران در روند مذاکرات هسته‌ای نیز گفت: همان‌طور که می‌دانید چند روز پیش مجلس قانونی را تصویب کرد که به تایید شورای نگهبان رسید. وزارت امور خارجه باید توافق را به مجلس ارائه دهد و هر 6 ماه یک بار گزارش به روز شده‌ای را به مجلس ارائه دهد. همچنین شروط دیگری در این قانون وجود دارد. به‌عنوان مثال ما باید در چارچوب مصوبه مجلس عمل کنیم. مجلس در این زمینه بسیار فعال است.»
 
تخت‌روانچی ادامه داد: «تصویب پروتکل الحاقی باید از طریق مجلس انجام شود و ما معتقدیم که علاوه بر پروتکل الحاقی حتی اجرای این شروط نیز باید منوط به تایید مجلس باشد. ما به‌عنوان دولت باید به حرف مجلس گوش دهیم و آنها چارچوب عملکرد ما را تعیین می‌کنند.» معاون وزیر امور خارجه درباره روند اجرای پروتکل الحاقی و بازرسی از تاسیسات نظامی گفت: «پیش از هر چیز باید ببینیم که تعهدات بین‌المللی ایران چه چیزی است. ما با آژانس توافق پادمانی داریم که سال‌ها براساس آن عمل کرده‌ایم و تاکنون هیچ مساله‌ای درباره‌ این ابزار وجود نداشته است.»
 
او افزود: «علاوه بر این مساله‌ پروتکل الحاقی وجود دارد. ما در سال‌های 2003 تا 2005 به مدت دو سال آن را اجرا کردیم. آژانس برای رفتن به نقاط مختلف در ایران به انتخاب خود آزاد بود و هیچ مشکلی درباره‌ مکان‌هایی که آژانس خواستار بازدید از آن و گفت‌وگو درباره‌ آن بود وجود نداشت. بنابراین تا جایی که سابقه ما درباره‌ اجرای پروتکل الحاقی در سال‌هایی که آن را داوطلبانه اجرا کردیم نشان می‌دهد، حتی یک مشکل هم وجود نداشت.»
 
تخت‌روانچی همچنین گفت:‌ «ما اکنون در حال ورود به مرحله جدید هستیم و اگر به یک توافق نهایی دست پیدا کنیم شامل پروتکل الحاقی خواهد بود. ما در متن به اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی اشاره کرده‌ایم که این تا زمان آخرین مرحله یعنی تصویب آن توسط مجلس ایران خواهد بود. این بدان معنی است که اجرای پروتکل به بخشی از قوانین ملی ایران تبدیل می‌شود. بنابراین اگر به یک توافق دست پیدا کنیم ایران ملزم به پیروی از پروتکل الحاقی است که شامل دسترسی‌های مدیریت شده می‌شود.»

این دیپلمات ارشد ایرانی تاکید کرد:‌ «ما به هیچ‌کس اجازه نمی‌دهیم وارد مجموعه‌های نظامی شود. چون پروتکل الحاقی به این معنی نیست که بازرسان هر کجا خواستند را بازدید کنند و برای اینکه هر کاری خواستند انجام دهند و با هر که خواستند صحبت کنند دست بازی داشته باشند. بلکه پروتکل الحاقی به معنی فراهم کردن دسترسی به نواحی مشخص است که مدارکی دال بر خطاهای ادعایی وجود داشته باشد که اسناد مربوط به آن هم باید به اعضا ارائه شود.» معاون وزیر امور خارجه ادامه داد: «فکر نمی‌کنم که در آینده برای اجرای پروتکل الحاقی مشکلی وجود داشته باشد. می‌دانید این موضوع درباره مواردی خاص است نه هر موردی.»
 
او درباره مساله لغو تحریم‌ها و موضع ایران در این باره گفت: «از همان ابتدای مذاکرات ما تاکید داشتیم هر آنچه انجام می‌دهیم باید هم‌راستا و متناسب با آن چیزی باشد که طرف مقابل انجام می‌دهد. مساله‌ هم‌زمانی چیزی است که روی آن پافشاری کردیم و من فکر می‌کنم که همکاران‌مان آن را درک کرده‌اند، آنها همان فکری را دارند که ما داریم و از نظر من قابل حل است.»