دستاوردهای اقتصادی برجام

تین‌نیوز| پس از توافق هسته‌ای تاریخی ایران در ژوئیه 2015 در وین، موسوم به «برجام»، ایران خیلی زودتر از آنچه جامعه بین‌المللی انتظارش را داشت، به تعهدات خود عمل کرد. در مقابل، تحریم‌های اعمال شده بر ایران نیز در سال جاری میلادی لغو شدند. بر همین اساس، این امید وجود داشت که همه چیز خیلی زود به شرایط عادی برگردد. به‌طوری‌که فعالان اقتصادی و بازرگانان نسبت به وضعیت به‌وجود آمده ابراز امیدواری کردند. در همین راستا، اتاق بازرگانی و صنایع ایران و آلمان از ژوئیه 2015 تا پایان سال 2016 پذیرای بیش از 30 هیات اقتصادی از آلمان بود و در مقابل چند هیات تجاری از ایران نیز روانه آلمان شد. اما در ماه‌های اخیر، متاسفانه شاهد اخبار مایوس‌کننده‌ای از سوی برخی رسانه‌ها هستیم.

به‌طوری‌که برخی‌، نگاهی بدبینانه به دستاوردهای برجام داشته و رفت‌وآمدهای بی‌سابقه هیات‌های اقتصادی را زیر سوال برده‌اند. البته ممکن است آثار برجام برای جامعه ایران خیلی ملموس نباشد یا به‌طور مثال، روابط بانکی ما با دنیا آن‌طور که باید بهبود نیافته باشد، اما دو مشکل اصلی پیش روی اقتصاد ایران وجود دارد که باید رفع شود؛ اول بازگشت سریع‌تر نظام بانکی کشور به نظام بانکی بین‌المللی است و مورد دوم حل معضل بیکاری جوانان است. اهمیت موضوع به حدی است که بانک جهانی نیز در گزارش «ناظر اقتصادی ایران» در پاییز 2016 از این دو چالش به‌عنوان «زنگ خطر» نام برده است و در ادامه آورده، رشد اقتصادی 7 درصدی تاثیری روی کاهش بیکاری نداشته و این یک هشدار جدی است.

 
برای بررسی اینکه برجام چه دستاوردی برای اقتصاد کشور به همراه داشته، باید واقعیت‌ها را در نظر گرفت. زیرا اقتصاد ایران در دولت گذشته، با تورم 40 درصدی و رشد منفی 5 درصدی مواجه بود، اما اکنون دولت تورم تک رقمی و رشد دورقمی اقتصاد را در کارنامه خود دارد. رشدی که بخش اعظم آن مرهون افزایش سریع تولید نفت به میزان چهار میلیون بشکه در روز است. همچنین، سرمایه‌گذاری‌های خارجی مصوب در سال 2016 نیز به بیش از 11 میلیارد یورو رسیده است، این در حالی است که در 10 سال گذشته حداکثر سرمایه‌گذاری خارجی مستقیم هیچ‌گاه از پنج میلیارد یورو در سال بیشتر نبوده است.

از سوی دیگر، بازگشت شرکت‌های بزرگ اروپایی در بخش‌های انرژی، خودرو و زیرساخت به بازار ایران‌ را در این میان نباید دست‌کم گرفت. همچنین دولتمردان ایران توانستند برای نخستین بار پس از 40 سال، از شرکت‌های هواپیمایی مطرح دنیا، اقدام به خرید کنند. از طرفی، اگرچه نقل وانتقال پول به آسانی امکان‌پذیر نیست، اما بدون تردید راحت‌تر از قبل انجام می‌شود، به‌ویژه با بازگشت بانک تجاری ایران و اروپا.


اگر بخواهیم از بعد تجاری نیز دستاوردهای برجام را مورد بررسی قرار دهیم، به‌طور مثال آلمان در زمره کشورهایی قرار دارد که روابط تجاری ما با این کشور به‌طور قابل توجهی بهبود یافته است. زیرا آلمان دوباره در میان 5 صادرکننده اول به ایران قرار گرفته است. همچنین مطابق آمارها، صادرات آلمان به ایران در سال 2016 نسبت به سال 2015، به میزان 25 درصد افزایش داشته که بیشتر مربوط به صادرات ماشین‌آلات صنعتی بوده است. به عبارت دیگر، با توجه به کاهش 7/ 7 درصدی صادرات چین به ایران در سال 2016، اهمیت افزایش حجم مبادلات میان ایران و آلمان قابل توجه‌تر است. البته دولت ایران باید بسترهای سرمایه‌گذاری را با ایجاد شفافیت و آزادسازی بازارها بیش از پیش فراهم، موانع تولید را رفع کند و فضای کسب‌وکار را بهبود ببخشد تا راه سرمایه‌گذاری و کارآفرینی هموارتر شود. در این صورت دستاوردهای برجام پررنگ‌تر و ملموس‌تر خواهد بود.

امیر علیزاده/ قائم مقام اتاق بازرگانی و صنایع ایران و آلمان