نارو زنی به شیوه ترکمنستان
برنده مناقشه گازی ایران و ترکمنستان کدام کشور است؟
عشق‌آبادی‌ها بعد از مذاکره زیر میز زدند آن‌هم مذاکره‌ای برای حل مناقشه گازی بین ایران و ترکمنستان. هرسال زمستان، ترکمنستان ساز تهدید برای قطع گاز به ایران را کوک می‌کند. صادراتی که آن‌طور که مقام‌های وزارت نفت می‌گویند، تنها ۳ درصد از کل مصرف گاز کشور را تشکیل می‌دهد. همین میزان هم به مصرف استان‌های شمالی کشور می‌رسد.
وقتی خبر قطع گاز وارداتی از سوی ترکمنستان منتشر شد، برای خیلی‌ها این سؤال پیش آمد که چرا ایران با داشتن منابع گازی غنی که هنوز هم بخشی از آن می‌سوزد و هدر می‌رود، باید از ترکمنستان گاز وارد کند؟ یا چرا باید به ترکمن‌ها بابت گران‌فروشی گاز باج بدهیم؟ و سؤالاتی ازاین‌دست که هم بحث دیپلماسی در آن پررنگ شده و هم اقتصاد.
ترکمن‌ها به‌خوبی می‌دانند که امسال آخرین سالی است که می‌توانند از حربه قطع گاز به روی ایران استفاده کنند تا طلب ۱.۸ میلیارد دلاری سال‌های ۸۶ و ۸۷ را پس بگیرند، چرا که بر‌اساس گزارش‌ها، خط لوله دامغان- ساری- نکا- کیاسر که در افزایش پایداری انتقال گاز شمال کشور تأثیر بسزایی خواهد داشت تا مردادماه سال آینده به بهره‌برداری می‌رسد.
بر‌اساس گزارش‌های موجود ایران با تکمیل خطوط در دست‌ساخت انتقال گاز در ماه‌های آتی می‌تواند به‌راحتی و بدون نگرانی از افت فشار، گاز مناطق شمالی و شمال شرقی کشور را تأمین کند. همچنین ایران در صورت قطع واردات گاز از ترکمنستان می‌تواند با شتاب بخشیدن به ساخت خط لوله‌های دامغان به نکا و گیلان به مازندران، در مدت چند ماه، نیاز نواحی شمال شرقی کشور را برطرف کند. مقامات عشق‌آباد از همین گزارش‌ها نگرانند. نکند سال آینده مشتری خوش‌حساب و پروپاقرصشان را از دست بدهند.
یا نتوانند طلب سال‌های گذشته را وصول کنند. تئوری روسی قطع کردن در فصل سرما، بهترین راه‌حل برای این مشکل است، بنابراین حتی بعدازاینکه مقامات ایرانی سه روز مذاکره کردند و پیشنهادی محکم دادند، به گمان اینکه می‌توانند امتیاز بیشتری بگیرند، ابتدا این پیشنهاد را نپذیرفتند. تیم مذاکره‌کننده ایرانی هنگام بازگشت، در فرودگاه با پیام فوری از سوی مقامات ترکمنستان مواجه شد که آنها را دوباره به‌پای میز مذاکره برمی‌گرداند.
مذاکره‌کننده‌ها که در رأس آنها حمیدرضا عراقی مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران قرار داشت، دوباره برای مذاکره روبه‌روی مقامات ترکمنستان قرار گرفتند. توافق انجام شد و تیم ایرانی به وطن بازگشت. کمتر از ۲۴ ساعت از این توافق نگذشته بود که ترکمنستان زیر قول خود زد و گاز ایران را قطع کرد.
۵ سال تا پایان قرارداد
قرارداد صادرات گاز ترکمنستان به ایران در سال ۷۴ و برای مدت ۲۵ سال به امضا رسید، اما بدعهدی‌های ترکمنستان از سال ۸۶ به این‌سو و با شدت گرفتن سرمای هوا بروز پیدا کرد. در این سال و همزمان با سرمای بی‌سابقه در ایران، ترکمنستان جریان گاز صادراتی به استان‌های شمالی را قطع کرد. در پی این اتفاق مقام‌های ایرانی با سفر به عشق‌آباد برای وصل کردن دوباره جریان گاز، برای پرداخت گاز بهای بیشتر، تعهد دادند.
حال اصرار ترکمنستان برای دریافت مابه‌التفاوت ۱,۸ میلیارد دلاری (که حاصل افزایش ۹ برابری قیمت گاز از ۴۰ به ۳۶۰ دلار برای هزار مترمکعب در سال ۸۶ بود)، درحالی با شروع زمستان امسال بار دیگر با تهدید قطع گاز آغاز شد که مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران اعلام کرد «هیچ نگرانی برای تأمین گاز استان‌های شمالی نخواهیم داشت.»
ایران با خرید روزانه ۳۵ تا ۴۰ میلیون مترمکعب گاز، بزرگ‌ترین مشتری گاز ترکمنستان از ۲۰ سال گذشته تا‌کنون به شمار می‌رود. حدود چهار سال از قرارداد گازی ایران با ترکمنستان باقی‌مانده است، ترکمن‌ها به‌خوبی می‌دانند در صورت گسترده شدن شبکه انتقال گاز کشور به استان‌های شمالی، احتمال تمدید نشدن قرارداد بزرگ‌ترین مشتری گازی ترکمنستان نیز به‌عنوان تهدیدی از سوی ایران مطرح است.
طرف‌های ترکمن درخواست پرداخت مبلغ ۱,۸ میلیارد دلار مابه‌التفاوت گاز بهای سال‌های ۸۷-۸۶ را به‌صورت یکجا دارد. مجید بوجار زاده سخنگوی شرکت ملی گاز دراین‌باره می‌گوید: موضع ایران در این مذاکرات این بود که مبلغ و نحوه پرداخت را قبول ندارد و تنها در صورتی حاضر به مذاکره در‌این‌زمینه است که کارشناسی‌های لازم انجام شود. پیشنهاد ایران این بود که پرداخت مبلغ مورد درخواست ترکمنستان به تعویق بیفتد و آنها هم از قطع گاز استان‌های شمالی جلوگیری کنند، توافقی که نتیجه عکس داشت.
ترکمن‌ها چه می‌گویند؟
۲ روز بعد از قطع صادرات گاز طبیعی ترکمنستان به ایران، وزارت امور خارجه این کشور بیانیه‌ای مطبوعاتی منتشر کرد که بر پرداخت نشدن بدهی‌های شرکت ملی گاز ایران از سال ۲۰۱۳ میلادی بابت گازهایی که پیش‌تر به جمهوری اسلامی ایران صادرشده است، تأکید داشت. در این اطلاعیه آمده بود: این موضوع مشکلاتی را درزمینهٔ تأمین مالی برای اجرای کارهای فنی و عملکرد خط لوله گاز ترکمنستان که برای صادرات بلندمدت گاز به ایران تمرکزیافته است، ایجاد کرده است.
وزارت امور خارجه ترکمنستان با توجه به موارد یادشده اعلام کرده است که «هرگونه تکاپو و تلاش جهت سیاسی کردن این موضوع که از سوی هر فرد یا سازمانی بروز کند، به‌عنوان اقدام غیر‌دوستانه نسبت به ترکمنستان تلقی شده و چنین اقداماتی بلافاصله از سوی طرف ترکمن رد و تکذیب خواهد شد.» ترکمن‌ها در اطلاعیه خود به چرایی عدم مراجعه به مراجع بین‌المللی برای دریافت طلب خود و همچنین تبعات زیر پا گذاشتن قرارداد بلندمدت خود برای انتقال گاز به ایران نیز اشاره‌ای نکرده‌اند.
بااین‌وجود آن‌طور که سخنگوی وزارت خارجه ایران روز دوشنبه گذشته اعلام کرده بود؛ هدف ایران سیاسی کردن مسئله گازی بین ایران و ترکمنستان که موضوعی فنی بشمار می‌رود، نبوده است.
کارشناسان حقوق بین‌المللی می‌گویند، در صورت مراجعه ایران به دادگاه‌های بین‌المللی برای شکایت از ترکمنستان، قطعاً ایران برنده این پرونده خواهد بود. عدم مراجعه طرف‌های ترکمن به مراجع بین‌المللی برای دریافت مابه‌التفاوت ۱,۸ میلیارد دلاری که در پی آن هستند نیز به‌نوعی بیانگر غیررسمی بودن توافق یادشده است.
بر‌این‌اساس به گفته یک منبع آگاه در وزارت نفت درحالی «مستندات شکایت از ترکمنستان برای ارسال به دیوان داوری بین‌الملل تهیه و در صورت قطع گاز به این دادگاه ارسال می‌شود» که به نظر می‌رسد ترکمنستان باوجود چنین مستنداتی توافق را به‌جای اصرار بر قطع گاز ترجیح داده است.
گفته می‌شود بر‌اساس مستندات موجود، با قطع گاز ارسالی به ایران از سوی ترکمنستان، جریمه سنگینی در انتظار ترکمنستان بود. ترکمنستان طی هفته‌های گذشته تهدید قدیمی خود مبنی بر قطع گاز صادراتی به ایران را درحالی تکرار کرد که گاز ارسالی به ایران را از ۴۰ میلیون مترمکعب در روزبه ۱۱ و طی روزهای گذشته به کمتر از دو میلیون مترمکعب رسانده بود.
لینک خبر
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تین نیوز در وب منتشر خواهد شد.
تین نیوز نظراتی را که حاوی توهین یا افترا است، منتشر نمی‌کند.
پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.
انتشار مطالبی که مشتمل بر تهدید به هتک شرف و یا حیثیت و یا افشای اسرار شخصی باشد، ممنوع است.
جاهای خالی مشخص شده با علامت {...} به معنی حذف مطالب غیر قابل انتشار در داخل نظرات است.