| کد خبر: 116999 |

آیا آزاد «راه» هاشمی به روحانی ختم می‌شود؟

«آغاز و انجام» راه و ترابری از «سازندگی» تا «تدبیر و امید»

هفته‌نامه حمل ونقل|

 

سعید میرشاهی: با درگذشت ناگهانی آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، و رئیس جمهور اسبق ایران طی سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۶، در روز یکشنبه، ۱۹ دی ماه که کشور را در شوک فرو برد، ابعاد مختلف شخصیتی وی، از زوایای مختلف توسط افراد و رسانه‌ها، بررسی شد اما در کنار همه این توصیفات و توجهات، اقدامات دوران سازندگی در خصوص راه‌ و جاده‌ و وزرای راه‌وترابری وقت در زمان ریاست جمهوری وی، به ویژه بعد از جنگ تحمیلی و خرابی‌های ناشی از آن، نمود چندانی نیافت.

این گزارش، ضمن نگاهی گذرا به اقدامات وزارت راه در دولت‌های پنجم و ششم و رئیس دولت آن که «سردار سازندگی» لقب گرفت، بازخوانی یک رویداد مهم یعنی بزرگ‌ترین پروژه راهسازی کشور را در گذر تاریخ مدنظر قرار داده است.
 
آغاز راه
در دوران ریاست جمهوری هشت ساله هاشمی رفسنجانی طی دو دوره، وزارت راه‌وترابری مستقل از وزارت مسکن و شهرسازی بود. در دولت پنجم، محمد سعیدی کیا از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۲ و در دولت ششم، اکبر ترکان، از ۱۳۷۲ تا ۱۳۷۶ به عنوان وزیر راه‌وترابری مشغول به فعالیت بودند.

در حال حاضر، سعیدی‌کیا، رئیس بنیاد مستضعغان و جانبازان و مجری پروژه آزادراه تهران - شمال، و ترکان، دبیر شورای هماهنگی مناطق آزاد و مشاور عالی حسن روحانی، رئیس جمهوری دولت یازدهم است. در خرداد سال۱۳۹۰، با ادغام دو وزارتخانه مذکور، وزارت راه‌وشهرسازی ایجاد و عباس آخوندی که وزیر مسکن‌وشهرسازی دولت هاشمی رفسنجانی در سال‌های ۱۳۷۲ تا ۱۳۷۶ بود، از مردادماه ۱۳۹۲ بر مسند آن تکیه زد.
 
آخوندی درباره وضعیت کشور در دوران سازندگی معتقد است تمام زیربناها از جمله توسعه راه‌ها پس از جنگ، به شدت آسیب دیده بود از این رو بازسازی اقتصاد و زیرساخت‌ها پس از این دوران مدنظر دولت وقت بود که برای این منظور، استفاده از درآمدهای حاصل از فروش نفت به منظور اجرای طرح‌های زیربنایی مدنظر قرار گرفت.

علاوه بر توسعه راه‌آهن، بسیاری از پروژه‌های زیرساختی در حوزه راهسازی و عمرانی در همین دوران اجرا شدند و گرایش به سمت بخش خصوصی براساس اصل ۴۴ و تعیین رویکرد اقتصاد آزاد برای واگذاری پروژه‌ها تقویت شد.
 
به گفته وزیر راه‌وشهرسازی، در زمان جنگ (که هاشمی رفسنجانی، جانشینی فرمانده کل قوا را برعهده داشت)، وزارتخانه‌های سابق راه‌وترابری و مسکن‌وشهرسازی، نقش بسیار مهمی در مهندسی جنگ، ایجاد بیمارستان‌های صحرایی و تجهیزات مهندسی ساخت پل‌های متحرک، واگذاری ماشین‌آلات سنگین راهسازی و جاده‌سازی در مناطق جنگی آن زمان را برعهده داشتند. عملکرد سازمان راهداری نیز در تامین کامیون و سیستم‌های حمل‌ونقل، بسیار حایز اهمیت بود.
 
در دوران سعیدی‌کیا، وزیر راه‌وترابریِ دولت پنجم با توجه به سابقه‌اش در جهاد سازندگی در دولت چهارم، بازسازی و احداث راه‌های روستایی در دوران پساجنگ مطرح شد و در زمان ترکان، در دولت ششم، واگذاری پروژه‌های زیربنایی در حوزه راه و جاده به بخش خصوصی از جمله آزادراه‌ها و بزرگراه‌ها در دستورکار قرار گرفت.

بعد از دوره هشت ساله اصلاحات که محمود حجتی، مرحوم رحمان دادمان، احمد خرم و محمد رحمتی، وزیران راه‌وترابری بودند، و دوره هشت ساله احمدی‌نژاد که محمد رحمتی، حمید بهبهانی و علی نیکزاد بر کرسی وزارت راه تکیه زدند، اقداماتی در زمینه احداث و ایمن‌سازی انواع راه‌ها، کاهش تلفات جاده‌ای و... صورت گرفت که البته کافی نبود.
 
همچنین استفاده از پتانسیل‌های نظامیان در زمینه پروژههای عمرانی مانند قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء که اکنون اجرای بسیاری از پروژه‌های عظیم جاده‌ای و راهسازی را برعهده دارد، در عصر سازندگی صورت گرفت. هاشمی رفسنجانی، سال ۱۳۶۲ در مقام جانشین فرمانده کل قوا، مسئول قرارگاه خاتم شد و عملا فرماندهی جنگ را برعهده گرفت و در پایان جنگ، خواستار کمک سپاه به دولت در حوزه سازندگی شد.
 
آزادراه تهران -شمال
یکی از رویدادهای خاطره‌انگیز و مهم در دولت سازندگی، کلنگ‌زنی و آغاز ساخت آزادراه تهران- شمال قبل از اتمام عمر دولت ششم بود که اکنون بهره‌برداری از آن به آرزو، افسانه و حتی لطیفه، و نیز نشانه‌ای از مدیریت ناکارآمد ایرانی بدل شده است. هاشمی رفسنجانی در آذرماه ۱۳۷۵، دستور آغاز عملیات اجرایی این آزادراه را به عنوان «بزرگ‌ترین عملیات راهسازی کشور» داد و تاکید کرد که احداث آزادراه تهران- شمال یکی از کارهای باارزش دوران سازندگی است زیرا سالانه ۱۰ تا ۱۲ میلیون نفر (براساس اطلاعات آن زمان) به شمال مسافرت می‌کنند و احداث آن در صرفه‌جویی وقت، آرامش روحی مردم و کاهش استهلاک وسایل نقلیه، نقش مهمی دارد.
 
همچنین با توجه به توسعه بنادر جنوبی کشور، احداث این آزادراه ضروری است. به گفته هاشمی رفسنجانی در ۲۰ سال پیش، با احداث این آزادراه، ساخت شهرک‌های مسکونی در این مسیر برای کمک به حل مشکل مسکن در تهران، و کسب درآمدهای ترانزیتی از طریق دریای خزر نیز محقق می شود. وی از حمایت رهبر انقلاب از این امر خبر داده و گفته بود که ایشان نیز با احداث این آزادراه، همراهی نشان دادند و این، پشتوانه نیرومندی برای اجرای طرح است.

هاشمی رفسنجانی دو دهه قبل تاکید کرد: «من انواع پشتیبانی‌ها را برای اجرای طرح احداث آزادراه تهران- شمال خواهم کرد تا این کار با موفقیت به پایان برسد.» اما ترکان ، وزیر راه‌وترابری وقت هم  تاکید کرده بود که با احداث شهرک‌های مسکونی در مسیر آزادراه و دریافت عوارض، بازگشت سرمایه احداث، حاصل می‌شود. وی با اشاره به نگرانی سازمان حفاظت محیط‌زیست در این زمینه گفته بود جای هیچ‌گونه نگرانی نیست.
 
محسن رفیق‌دوست، سرپرست وقت بنیاد جانبازان و مستضعفان نیز درباره آزادراه که با سرمایه‌گذاری بنیاد احداث می‌شود، اطمینان داده بود که پیش از زمان پیش‌بینی‌شده، بهره‌برداری خواهد شد.

با این همه، ترکان بعد از گذشت ۱۵ سال، مهرماه ۱۳۹۰، به خاطر واگذاری این پروژه به بنیاد، استغفار کرد: «از خدا طلب مغفرت می‌کنم؛ عین حقیقت است. در آن زمان ده شرکت خصوصی در قالب یک کنسرسیوم برای ساخت این آزادراه اعلام آمادگی کردند. از آن طرف هم بنیاد مستضعفان متقاضی بود، بنده تصمیم گرفتم این پروژه را به بنیاد واگذار کنم که البته اشتباه بزرگی را مرتکب شدم.»
 
پایان راه
واکاوی اقدامات انجام‌شده در حوزه جاده‌ای در دولت سازندگی، مجال بیشتری می طلبد اما بازخوانی احداث آزادراه ۱۲۱ کیلومتری، بیانگر حقایق بسیاری است. ۱۶ سال گذشت و چهار دولت‌ هفتم، هشتم، نهم و دهم بر سرکار آمدند و تنها شاهد افتتاح ناقص قطعه چهارم آزادراه تهران – شمال در دولت دهم بودیم. همچنین حدود سه سال و نیم از عمر دولت یازدهم می‌گذرد و قرار است قطعه اول آزادراه، تا بهار آینده افتتاح شود.
 
وعده‌ها، از افتتاح کامل آن تا چهار سال بعد، حدود سال ۱۴۰۰ خبر می‌دهد و ظاهرا فعلا همکاری نزدیکی بین وزارت راه و بنیاد مستضعفان وجود دارد. آیا روحانی که ادامه دهنده راه هاشمی رفسنجانی است، در فقدان وی نیز رای اعتماد مردم را در انتخابات آینده کسب خواهد کرد؟ آیا پروژه حیثیتی راهسازی کشور که در دولت سازندگی، کلنگ آغازش بر زمین زده شده، در دولت تدبیر و امید، به انجام می‌رسد؟ «آغاز و انجام» این رسالت، فاصله‌ای است حداقل به درازای ربع قرن!

لینک خبر
 
خواندنی ها

ارسال نظر

  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تین نیوز در وب منتشر خواهد شد.

  • تین نیوز نظراتی را که حاوی توهین یا افترا است، منتشر نمی‌کند.

  • پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.

  • انتشار مطالبی که مشتمل بر تهدید به هتک شرف و یا حیثیت و یا افشای اسرار شخصی باشد، ممنوع است.

  • جاهای خالی مشخص شده با علامت {...} به معنی حذف مطالب غیر قابل انتشار در داخل نظرات است.