◄فینال تلخ در آسمان کلمبیا

تین‌نیوز| در هفته گذشته خبر تلخ سقوط هواپیمای RJ85 لامیا ایر در منطقه لاكجا كلمبيا، که بخشی از مسافرین آن بازیکنان تیم فوتبال چاپه کوئنسه برزیل و همچنین چندین خبرنگار بودند، جهان را بسیار متاثر کرد. پرواز شماره 2933 که در تاريخ 28 نوامبر از سانتا کروز بولیوی عازم مدلین بود، 76 سرنشین داشت که پس از سقوط تنها 5 نفر از آنها زنده ماندند. در هر سانحه هوایی عوامل بسیار زیادی دست به  دست هم می دهند تا نهایتا منجر به سقوط و از بین رفتن هواپیما می شود. اما اینکه این عوامل ناشی از خطای انسانی، خطای ماشین و یا خرابکاری هستند، قضاوت را در مورد علت سانحه پیچیده می کند.

در بررسی علل وقوع سانحه، آنچه که بلافاصله پس از مشاهدات محل سقوط، توجه ها را جلب کرد، نبود سوخت در محل سانحه بود. بیابید کمی به ساعات پیش از وقوع سانحه باز گردیم.

پرواز لامیا ایر درنزدیکی فرودگاه خوزه ماریو کوردووا، با اعلام بروز مشکل الکتریکی در هواپیما، درخواست فرود اضطراری می کند. گرچه پیش از آن در پیامی دیگر به برج اعلام کرده بود احتمالا دچار مشکل سوخت است.

اما آنچه که در بسیاری از خبرها اشاره زیادی بدان نشد، درخواست همزمان یک ایرباس 320 برای فرود اضطراری بود. پرواز شماره 8170 ویوا کلمبیا در ارتفاع 15هزارپایی، به دلیل نشت سوخت در حالی درخواست فرود اضطراری می کند که هواپیمای لامیا ایر در ارتفاع 24 هزارپایی قرار داشته است. بر اساس آنچه که منطق حکم می کرده، کارکنان برج مراقبت فرودگاه کوردووا اولویت فرود را به هواپیمای 320 مي دهند. از ساعت 21:40 تا 21:45 به وقت محلی، هواپیمای RJ، طبق دستور برج اقدام به دور زدن می کند تا شرایط برای فرود آماده شود.

نکته ای که در این میان قابل توجه است آن است که هواپیمای 320 پس از دور زدن به سمت مدلین، از شمال به جنوب در حال حرکت بوده، در حالی که هواپیمای لامیا از جنوب به سمت شمال پرواز می کرده است.

در ساعت 21:45 که ایرباس 320 تا نزدیکی باند می رسد، هواپیمای لامیا با وجود تفاوت در جهت های پروازی دو هواپیما هنوز اجازه حرکت به سمت فرودگاه را دریافت نکرده و دور دوم گشت زنی را شروع می کند. اما دقايقي  بعد در ساعت 21:56 از صفحه رادار محو شد.


در تاریخ 30 نوامبر، کادر پروازی ایرباس 320 آویانکا  به شماره پرواز 9771 طی گزارشی اعلام می کنند که آن ها نیز همزمان با دو هواپیمای دیگر به فرودگاه رسیده بودند، اما به آن ها اعلام شده بود به دلیل فرود اضطراری ایرباس 320 ویوا کلمبیا می بایست  منتظر بمانند تا پس از فرود این هواپیما  به عنوان هواپیمای دوم به زمین بنشیند. این بدین معنی است که هواپیمای لامیا به عنوان سومین هواپیما اجازه فرود را دریافت می کرده است.

بدون شک اگر با وجود درخواست فرود اضطراری هواپیمای لامیا، و بر اساس شواهد موجود و گزارش های دریافت شده پس از وقوع سانحه، برج مراقبت این هواپیما را در اولویت سوم برای فرود قرار داده  است، می توان عملکرد برج مراقبت را در این خصوص به چالش کشید.
 
از سوی دیگر، پس از وقوع  سانحه در بررسی محل سقوط هواپیما، اثری از سوخت یافت نمی شود. بدین معنی که هیچ سوختی در مخزن هواپیما باقی نمانده است. اما آیا این هواپیما نیز مشکل نشت سوخت داشته است؟!  بد نیست نگاهی به اطلاعات فنی و عملکردی این هواپیما و مسیر پروازی آن داشته باشیم.
 
فاصله هوايي بین سانتاکروز تا مدلین حدودا 3000 کیلومتر و برد هواپیمای RJ85 معادل 2965 کیلومتر است، گرچه برد واقعی به مصرف سوخت و وزن هواپیما بستگی دارد .آنچه که شبکه ایمنی هوانوردی اعلام کرده است هواپیمای RJ85  می تواند در شرایط مطمئنه 3780 کیلومتر پرواز کند. اما با بیشترین وزن تنها میتواند 1994 کیلومتر را طی کند. پس این احتمال بالا می رود که علت ایجاد مشکل الکتریکی در هواپیما، در واقع  از کار افتادن موتور به دلیل تمام شدن سوخت هواپیما بوده است. اما چرا باید برای چنین مسیری، هواپیمایی انتخاب شود که مناسب آن نبوده است؟ آیا ایرلاین و سازمان هواپیمایی بولیوی نظارتی بر این انتخاب نداشته اند؟ چرا خلبان با تجربه این هواپیما با آگاهی به طول مسافت و ظرفیت هواپیما، اقدام به سوخت گیری در میانه راه نکرده است؟ و چه اتفاقی در واپسین لحظات افتاده که خلبان اقدام به گلاید نکرده است؟
 
در برخی خبرها آمده بود که قرار بوده هواپیما در میانه راه در شهر کوبیجا بولیوی اقدام به سوختگیری کند، اما به دلیل اینکه پرواز با تاخیر انجام مي شود، در ساعتی که هواپیما به کوبیجا می رسد، ساعت کاری بخش سوختگیری به پایان رسیده و خلبان تصمیم می گیرد با همان سوخت موجود تا مدلین به پرواز ادامه دهد. اما آیا با رعایت نکردن حقوق مسافرین در انجام پرواز به موقع،  به همین سادگی چنین بهایی باید پرداخت شود؟!

بدون شک با بررسی جعبه سیاه هواپیما، پرده از همه این رازها برداشته می شود. اما آنچه که پیش از آن به وضوح مشخص است این است که بی شک قسمتی از این سانحه، از خطاهای انسانی سرچشمه می گیرد. مسئولیت پذیری و جدی گرفتن دستورات ایمنی تنها راه پیشگیری از وقوع چنین حوادثی است. با تفکر در این سانحه، صرف نظر از این سوال که آیا مسئولین تصمیم گیرنده این ایرلاین از دانش کافی نسبت به حوزه فعالیت خود برخوردار بوده اند یا خیر، یکی از مهم ترین موضوعاتی که می توان دراین خصوص  به آن پرداخت، تاثیرات فرسودگی شغلی ناشی از یکنواختی و گاها  به روز نبودن اطلاعات فعالین بخش های مختلف است.

اینجاست که ضرورت آموزش مستمر از سوی شرکت ها، با  ارائه مطالب جدید و غیرتکراری اهمیت خود را نشان می دهد. خیلی از شرکت ها هرساله اقدام به برگزاری دوره های  آموزشی براي كاركنان خود می کنند. اما آیا دوره هر سال با سال قبل تفاوتی دارد؟ آیا اطلاعات، به روز رسانی شده و تدریس با شیوه های نوین و مختلف صورت می گیرد؟ چه برنامه هایی برای انگیزه دهی به کارکنان در نظر گرفته می شود؟ آیا هر شخص به عنوان کارمند یک بخش، چند وقت يك بار متوجه اهمیت وظایف خود می شود؟

هر سیستم از کنار هم قرارگرفتن چندین عضو و بخش تشکیل می شود. حال اگر کوچکترین قسمت موتور یک ساعت مچی به درستی به وظیفه خود عمل نکند، آیا می توان از ساعت انتظار داشت تا زمان درست را به ما نشان دهد؟ 

فرنوش جهرمی-اتاق فکر تحلیلی ایرونیوز