امتیاز راه‌سازی در دست روس‌ها

تین‌نیوز| امتیاز ساختن راه انزلی به قزوین در سال 1271ه.ش (1892م) از طرف ناصرالدین شاه به شرکت روسی «بیمه حمل‌ونقل» در ایران داده شد. مدت آن امتیاز 99 ساله و شرکت موظف بود، شرکت تازه‌ای با سرمایه ایرانی و روسی برای ساختن راه مزبور تاسیس کند. سایر شرایط امتیازنامه از این قرار بود:

 
1) عرض راه شوسه از سه متر کمتر نباشد و راه در مدت دو سال ساخته شود.
2) یک ماه پس از تاریخ اعطای امتیازنامه عملیات مقدماتی راه‌سازی آغاز و حداکثر تا 6 ماه تسطیح راه انجام شود والا دولت ایران امتیاز را لغو خواهد کرد.
3) اگر منافع خالص شرکت از صدی دوازده تجاوز کند، همه ساله نصف مبلغی که از میزان صدی دوازده متجاوز است، به دولت ایران پرداخته شود.
4) هرگاه دولت ایران بخواهد راهی از تهران به کرانه دریای خزر بسازد، در شرایط مساوی شرکت روسی حق تقدم خواهد داشت.

شرکت بیمه حمل‌ونقل سال 1276 ه.ش دایره امتیاز خود را وسعت داد و امتیاز جدیدی برای ساختن راه شوسه تهران به همدان از طریق قزوین از مظفرالدین شاه گرفت. مدت این امتیاز 75 ساله و شرایط آن برای ایران بسیار نامساعد بود زیرا روس‌ها با کسب امتیاز راه‌سازی، امتیاز و انحصار استخراج معادن واقع در دو طرف راه‌های قزوین به انزلی و تهران به همدان را نیز از مظفرالدین شاه گرفتند.

راه قزوین به انزلی و تهران به همدان که هر دو از لحاظ تجارت روسیه با ایران برای آن کشور ضرورت داشت، به‌وسیله شرکت‌های روسی ساخته شد و این امتیازات تا اواسط جنگ جهانی اول و انقلاب کبیر روسیه (1917میلادی مطابق با 1296ه.ش) برقرار و وصول عوارض راهداری و نظارت بر عبور و مرور در این جاده در دست روس‌ها بود و در حین جنگ جهانی اول راه‌های مزبور برای حمل‌ونقل واحدهای ارتش روسیه تزاری در شمال غرب ایران به کار رفت.
 
علی‌اصغر شمیم، ایران در دوره سلطنت قاجار، انتشارات زریاب، 1388: ص292