فرهاد اجتهادی در گفت‌وگو با تین‌نیوز:
◄واردات، مُسکن موقت صنعت واگن‌سازی کشور است
با در نظر داشتن روند فعالیت شرکت‌های تولیدکننده واگن و شرکت‌های بهره‌بردار در سالهای اخیر این نتیجه حاصل می‌شود که تامین نیاز شرکت‌های حمل‌ونقلی تا حدی زیادی از طریق واردات بوده و بسیاری از واگن‌سازان داخلی به دلیل مشکلات مالی از زنجیره تولید و تامین صنایع ریل کنار گذاشته شده‌اند.
در همین راستا، به منظور موشکافی معضلات و راهکار‌های موجود برای ترمیم صنایع ریلی کشور، با یکی از مدیران عامل شرکت‌های فعال در این حوزه به گفت‌وگو نشستیم.
فرهاد اجتهادی مدیر عامل شرکت «ریل‌رود» که درحوزه صنایع ریلی و مدیریت بازاریابی و مهندسی فروش محصولات ریلی فعالیت می‌کند، از تجربه همکاری‌های مشترک با شرکت‌های خارجی صاحب دانش و فناوری می‌گوید.
به گفته اجتهادی، توسعه حملونقل در همه حوزه‌ها اعم از جاده‌ای، هوایی، دریایی و ریلی زمینه‌ساز توسعه اقتصاد کشور خواهد بود و قطعا سیاست‌های دولت باید در جهت توسعه هماهنگ کلیه حوزه‌ها باشد.
اجتهادی نکته مهم در توسعه حملونقل کشور را، زمینه‌سازی برای توسعه صنایع مرتبط عنوان کرده و بهبود شرایط در عرصه اشتغال، کارآفرینی و درآمدزایی برای اقشار مختلف جامعه را دستاورد مهم آن تلقی می‌کند.
متن کامل گفت‌وگوی فرهاد اجتهادی با تین‌نیوز را در ادامه می‌خوانید:
آیا صنایع ریلی کشور در سال های اخیر به لحاظ کیفیت و ظرفیت تولید، عملکرد قابل قبولی از خود ارائه داده‌اند؟
هم‌‌اکنون، تعداد بسیار زیادی از شرکت‌های واگن‌سازی کشور در سطح بین‌المللی مورد بازدید قرار گرفته‌‌اند و این بدان معنا است که مجموعه امکانات تولیدی این شرکت‌ها با گذشت سه دهه از شروع فعالیت اولین کارخانه واگن‌سازی در ایران به طور مشهودی ارتقاء یافته است و با بهره‌گیری از دانش مهندسی و طراحی، سطح کیفی محصولات تولیدی به‌خوبی افزایش یافته است.
البته؛ نکته قابل تامل در این زمینه آن است که در ایران با وجود سرمایه‌گذاری اولیه سنگین توسط سازمان گسترش‌و‌نوسازی صنایع ایران و شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی برای آماده کردن خطوط تولید واگن‌باری و مسافری و به‌تدریج برای تولید لکوموتیو و ترن‌ست در کشور، ارتقای تجهیزات تولیدی و دانش مهندسی و طراحی ناوگان نادیده گرفته شده است.
دلیل اصلی این مساله هم بیشتر به تمرکز دست‌اندکاران پروژه‌های ریلی به شکستن انحصار تولید ناوگان و ایجاد شرکت‌های جدید باز می‌گردد.
در شرایط کنونی، با توجه به افت قابل توجه ظرفیت تولید و مشکلات متعدد تولیدکنندگان واگن در کشور، آیا می‌توان به بهبود معضلات تولید داخلی واگن، در سالهای نزدیک امیدوار بود؟
با توجه به برنامه‌های توسعه حملونقل ریلی در کشور و نیازهای بی‌شمار به تامین ناوگان ریلی شامل واگن باری، مسافری، ترن‌ست، لکوموتیو، مترو، LRV و تجهیزات مورد نیاز آن‌ها، به‌نظر می‌رسد هنوز فرصت داریم که با تجمیع ظرفیت‌های مهندسی و ساخت در کشور تامین نیازهای آتی را از طریق تولیدات داخلی مدیریت کنیم.
در واقع، سازمان‌های متعددی در کشور ذی‌نفع پروژه‌های تامین ناوگان ریلی برای تحقق برنامه‌های خود هستند. که قطارشهری‌ها، راه‌آهن، شرکت‌های بهره‌بردار خصوصی، دولتی یا شبه‌دولتی از آن جمله‌اند.
در حال حاضر، این سازمان‌ها در ساختار اجرایی کشور با بودجه یا تسهیلات مالی دولت و یا سرمایه‌گذاری بخش‌خصوصی نیازهای خود برای تامین ناوگان را به‌صورت مستقل مرتفع می‌کنند.
باید توجه داشت که تاکنون فرآیند انتقال دانش‌فنی در شرکت‌های واگن‌سازی به‌خوبی مدیریت نشده و بهره‌گیری از دانش فنی برای ارتقای محصولات جدید نیز به دلایل متعدد به مرحله اجرا نرسیده است.
علاوه بر این در سالهای اخیر نیاز به ایجاد یک شرکت هولدینگ که با اشراف کامل بر نیازهای فنی و تخصصی برای توسعه صنعت حملونقل برنامه‌ریزی کند هم احساس می‌شد که تا کنون محقق نشده است.
به این ترتیب، ظرفیت‌های تولیدی در شرکت‌های واگن‌سازی داخلی بلا‌استفاده مانده در صورتی‌که حجم سفارشات داخلی نشان دهنده آن است که برای بکارگیری از ظرفیت کامل تولید داخلی به‌حد کافی تقاضا وجود دارد.
در حال حاضر برخی رسانه‌ها و فعالان این حوزه، واردات را نقطه مقابل تولید داخلی عنوان می‌کنند. در صورتی‌که به عقیده بسیاری از کارشناسان حوزه، اگر واردات نباشد صنعت حمل‌و نقل‌ریلی کشور نمی‌تواند با تکیه بر ظرفیت فعلی تولید داخلی سرپا بایستد. این موضع‌گیری‌ها در برابر واردات را چطور ارزیابی می‌کنید؟
باید پذیرفت که درمان یک بیماری با مسکن امکان‌پذیر نیست و واردات ناوگان ریلی برای توسعه حملونقل نقش مسکن را دارد، بنابراین واردات به تنهایی نمی‌تواند در توسعه صنعت حملونقل کشور نقش مهمی داشته باشد.
در حالی‌که ظرفیت‌های تولیدی ناوگان ریلی در کشور از سوی شرکت‌های معتبر بین‌المللی مورد بازدید قرار گرفته و کارشناسان این شرکت‌ها با صراحت کامل توانمندی تولید ناوگان ریلی در کشور را تایید کرده‌اند؛ این باور در میان فعالان حوزه حملونقل ریلی، هر روز کمتر و کمتر می‌شود.
البته به‌طور یقین، حل این معضل با همت بیشتر، همگرایی و وحدت رویه بین ذینفعان پروژه‌های ریلی امکان‌پذیر است.
موضوع دیگر در همین حوزه به واقعی بودن تولید داخلی بازمی‌گردد. در واقع این مساله مطرح است که تولیدات شرکت‌ها و کارخانه‌های داخلی چند درصد ایرانی است؟
بزرگترین اشتباه نحوه محاسبه درصد ساخت داخل است، یک شرکت موفق در این حوزه نیاز جدی به تعاملات بین‌المللی برای تامین تجهیزات و عرضه محصول نهایی خواهد داشت، به‌طور مثال در بسیاری از پروژه‌های ناوگان ریلی درصد ساخت داخل محصول با تولیدات شرکت‌های معتبر بین‌المللی برابری می‌کند؛ ولی در بخش تامین تجهیزات مرتبط، شرکت‌های بین‌المللی به دلیل سطح ارتباطات بالاتر و دانش فنی که در اختیار دارند، مدیریت تامین را بهتر از شرکت‌های ایرانی انجام می‌دهند.
برای پاسخ به این سوال بهتر است سوال دیگری مطرح کنیم، تولیدات شرکت‌ها و کارخانه‌های معتبر بین‌المللی چند درصد داخلی و منحصر به کشور مبدا است؟
پاسخ آن است که تولید بسیاری از ادوات ریلی شرکت‌های معتبر بین‌المللی در یک زنجیره تدارک و تامین جهانی صورت می‌گیرد.
تجربه‌ای که شخصا در یک دوره آموزشی در آلمان برای طراحی بوژی کسب کردم، بیانگر آن است که به طور مثال، در طراحی یک بوژی جدید برای واگن مسافری، مشارکت چندین تامین‌کننده تجهیزات موجب می‌شود که آن‌ها برای گرفتن سفارش بهترین دست‌آوردهای تکنولوژیک خود را در اختیار هد طراحی بوژی قرار داده و در تحلیل عملکرد سیستم پیشنهادی کلیه موارد طراحی محصول جدید مشارکت داشته باشند.
به همین جهت، خلا دانش مهندسی و زنجیره تامین تجهیزات معضل بسیار بزرگی برای شرکت‌های داخلی است تا بتوانند از تجربه‌های قبلی و دانش فنی کسب شده برای تولید محصولات جدید بهره‌برداری کنند.
در ادامه این بحث و با روشن شدن پاسخ پرسش‌های قبلی، در واقع می‌خواهیم ابهام موجود در زمینه واردات حملونقل ریلی را از بین ببریم و به یک تصویر واحد برسیم. واقعیت حال حاضر صنعت حملونقل ریلی کشور بیانگر چیست؟
واقعیت موجود این است که کشور نیاز ضروری به توسعه حملونقل ریلی درون شهری و برون شهری دارد، چراکه مردم ایران شایستگی بهره‌مندی از سیستم حملونقل ایمن، راحت و با کیفیت روز دنیا را دارند.
اما در شرایط فعلی، واردات ضربه مهلکی به بدنه صنعتی کشور وارد کرده که صنعت حمل ونقل نیز از این قاعده مستثنی نیست؛ به همین جهت پرداخت هرگونه سوبسید به این صنعت و مدیریت پروژه‌های تامین ناوگان ریلی در داخل کشور بهترین اتفاقی است که می‌تواند این صنعت را به جایگاه ویژه خود هدایت کند.
با مروری بر نیازهای آتی کشور به ناوگان ریلی در تمامی حوزه‌ها (شهری و برون شهری) و تصمیماتی که برای افزایش ظرفیت جابه‌جایی بار و مسافر از این طریق اتخاذ شده است، ملاحظه می‌شود که نیازهای داخلی شرایط مناسبی را برای تحقق اهداف بومی‌سازی و برون‌رفت از رکود اقتصادی شرکت‌های داخلی فراهم می‌کند.
حقیقتا نیاز کنونی کشور بهره‌گیری حداکثری از تجمیع سفارشات برای جذب سرمایه‌های خارجی است تا در نهایت به ایجاد کارخانه‌های مشترک با سرمایه‌گذاری شرکت‌های معتبر بین‌المللی منجر شود که این مساله سازماندهی فرآیند انتقال دانش‌فنی و بومی‌سازی دانش فنی و مهندسی صنعت ریلی کشور را به همراه خواهد داشت.
در حال حاضر برای پاسخگویی به تقاضای موجود و زنده نگه داشتن صنعت واگن‌سازی در میان مشکلات پیش‌رو، چه راه‌کاری اجرایی را می‌توان به کار بست؟
بطور قطع و یقین پاسخ این سوال مثبت است؛ چراکه با فراهم آوردن زمینه‌های مناسب، شرکت‌های داخلی می‌توانند با تعامل و همکاری با شرکت‌های بین‌المللی این هدف را بدون خدشه وارد کردن به برنامه‌های توسعه ظرفیت حملونقل ریلی و بدون نیاز به واردات صرف، محقق کنند.
از طرفی با استناد به مسایل مورد بحث و با در نظر داشتن امکان ورود شرکت‌های سرمایه‌گذار به کشور با روش‌های مختلف سرمایه‌گذاری که می‌تواند منافع ملی را هم تامین کند، آیا بهتر نیست واردات صنایع حملونقل ریلی ساماندهی شود تا شرکت‌های خارجی بتوانند برای تولید محصولات در ایران با انتقال دانش و سرمایه مشارکت کنند؟
در واقع، نحوه ساماندهی صنعت ریلی نیاز به تعامل جدی بین ذینفعان پروژه و مدیریت صنعتی کشور دارد.
همانطور که در کشور چین هولدینگ‌های متعددی این برنامه‌ریزی را در سطح کلان عهده‌دار بوده و هستند.
در کره جنوبی نیز که از سطح تکنولوژی بسیار بالایی برخوردار است همین روش مورد استفاده قرار می‌گیرد.
البته تامین زیرساخت‌های این هدف تنها به دست دولت و حمایت بی‌شائبه از ظرفیت‌های مهندسی و تولیدی ناوگان ریلی در کشور میسر خواهد بود؛ تا با بسترسازی مناسب و تجمیع سفارشات ناوگان ریلی برای جذب سرمایه‌های خارجی و ایجاد شرکت‌های مشترک (Joint Venture) این مسیر سخت را هموار کند.
به هر حال، با تجربه بیش از سی سال در صنعت ریلی و ارتباط نزدیک و تعامل با بسیاری از شرکت‌های صاحب‌نام دنیا و تجربه ساخت مشترک ناوگان ریلی در ایران، بر این باورم که به‌هیچ وجه مانع تکنیکی در مقابل این صنعت وجود ندارد به همین جهت استفاده مناسب از پتانسیل موجود علاوه بر اینکه می‌تواند تحول عظیمی در کشور بوجود آورد، امکان ایجاد انحصار در منطقه خاورمیانه را نیز در پی خواهد داشت.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تین نیوز در وب منتشر خواهد شد.
تین نیوز نظراتی را که حاوی توهین یا افترا است، منتشر نمی‌کند.
پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.
انتشار مطالبی که مشتمل بر تهدید به هتک شرف و یا حیثیت و یا افشای اسرار شخصی باشد، ممنوع است.
جاهای خالی مشخص شده با علامت {...} به معنی حذف مطالب غیر قابل انتشار در داخل نظرات است.