پیشرفت ۷۰ درصدی پروژه میدان شهدای مشهد

تین‌نیوز| مدیر اجرایی پروژه میدان شهدا مشهد از پیشرفت ۷۰ درصدی پروژه میدان شهدا خبر داد.
میدان شهدا، میدان مرکزی و اصلی شهر مشهد است که از لحاظ تاریخی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی وغیره برگ مهمی از شناسنامه شهر تلقی می‌شود. طرح بزرگ میدان شهدا یکی از بزرگترین و مهم‌ترین پروژه‌های شهرداری مشهد است که تاکنون اخبار متعددی در مورد روند اجرا و برنامه‌های آن منتشر شده است.
در این راستا گفت‌وگویی حول محور مباحث فرهنگی و مذهبی این پروژه با وحید برجسته‌نژاد مدیر اجرایی طرح بزرگ میدان شهدا ترتیب دادیم که در ادامه می‌خوانید: هم‌اکنون پروژه در مجموع از پیشرفت 70 درصدی برخوردار است.
عملیات اجرایی ایستگاه قطار شهری در برخی موارد کار ما را دستخوش تغییرات و یا توقف کرده است.
در اجرای طرح بزرگ میدان شهدا بر فرهنگ احترام به عابر پیاده تاکید شده است.
الگوی اصیل میدان شهدای مشهد از میدان نقش جهان اصفهان گرفته شده است.
شبیه سازی شبستان مسجد وکیل شیراز در طبقه منفی یک طرح بزرگ میدان شهدا تعبیه شده است. کلیاتی در مورد روند اجرای طرح، میزان پیشرفت پروژه میدان شهدا و میزان اعتباری که تاکنون هزینه شده ارائه دهید.
طرح بزرگ میدان شهدا از سال 83 با هدف بهسازی و نوسازی بافت فرسوده، ناایمن و نارکارآمد منطقه و رفع معضل ترافیکی محل تلاقی شش جریان اصلی شهر آغاز به کار کرده است. مساحت این طرح پس از گسترش چند فازی امروز به 35 هکتار رسیده که 70 پروژه عمرانی با کاربری خدماتی، اقتصادی، فرهنگی، مذهبی و اجتماعی را در برمی‌گیرد.
هم‌اکنون پروژه در مجموع از پیشرفت 70 درصدی برخوردار است و تا به امروز در حوزه تملک و اجرا 900 میلیارد تومان هزینه شده و پیش بینی می‌شود این رقم به 1000 میلیارد تومان برسد.

پیشرفت کنونی طرح تا چه میزانی با پیش بینی قبلی شما مطابقت داشته است؟
طرح بزرگ میدان شهدا، ریز پروژه‌های مستقلی دارد که هر کدام زمان‌بندی خاص خودش را دارد که بسیاری از آنها به اتمام رسیده اما به دلیل مسائل حقوقی و مالی برخی پروژه‌ها تعیین تکلیف نشده بود. خوشبختانه در زمینه ساماندهی نگین طرح که عرصه میدان شهدا است اتفاقات خوبی در این دوره مدیریت شهری رخ داده و ساختمان شمال عرصه میدان شهدا، تالار شهر مشهد به بهره‌برداری رسیده و ساختمان‌های شرقی مینو و هدایت نیز تعیین تکلیف شده و در حال اجرا است. در مورد بحث مبلمان شهری، آب نماها و استفاده از طبقه منفی یک عرصه نیز قطعاً پس از خروج همکاران ما از ایستگاه قطار شهری به مرحله اجرا می‌رسد.

ساخت ایستگاه‌ قطار شهری تا چه میزانی بر روند اجرا و پیشرفت پروژه میدان شهدا تاثیر داشته است؟
قطار شهری یک فرصت در طرح میدان شهدا شناسایی و تلقی می‌شود چرا که محل تلاقی سه خط شطار شهری مشهد است. میدان شهدا همواره به عنوان یک نقطه سوق‌الجیشی خاص در شهر مشهد مطرح بوده و قطعاً حساس‌ترین ایستگاه‌های قطار شهری را در این میدان خواهیم داشت که جزئیات ساخت آن با جزئیات پروژه میدان شهدا تداخل داشته و برخی موراد کار ما را دستخوش تغییرات و یا توقف کرده است. البته خوشبختانه همکاران ما بنا دارند هرچه سریع‌تر عملیات اجرایی ایستگاه قطار شهری را به اتمام برسانند و ما نیز این آمادگی را داریم که به محض خروج همکارانمان، طبقه منفی یک را برای بهره برداری آماده سازیم.

زمان تقریبی برای اتمام عملیات اجرایی ایستگاه قطار شهری اعلام شده است؟
انتهای امسال را به عنوان زمان پایان کار و بهره‌برداری از بعضی از بخش‌های ایستگاه قطار شهری اعلام شده و ما اگر حتی یک وجب فضا برای ادامه و پیشرفت کار داشته باشیم قطعاً اجازه نمی‌دهیم که این فضا بلاتکلیف باقی بماند.

باتوجه به صحبت‌هایی که اخیراً مطرح شده، در مورد ویژگی‌های فرهنگی، مذهبی و اجتماعی طرح بزرگ میدان شهدا توضیح دهید.
طرح میدان شهدا به عنوان یکی از بزرگترین طرح‌های بازسازی و نوسازی کلانشهرهای کشور در ذات خودش موضوعات فرهنگی و اجتماعی را در برمی‌گیرد. در کوچه‌ها و کاروانسراهای قدیمی این منطقه گاه اتفاقاتی رخ می‌داد که سبب آزار مردم می‌شد که خوشبختانه با باز شدن و نو شدن این بخش‌ها علاوه بر اینکه تامین امنیت و ارائه خدمات تسهیل پیدا کرده به لحاظ اجتماعی نیز پیشرفت خوبی حاصل شده که طبیعتاً تبعات فرهنگی مناسبی نیز دارد.
در این راستا عرصه میدان شهدا در دو طبقه و فضایی با مساحت 44 هزار متر مربع بستری برای برگزاری مراسمات مناسبتی و رفع نیازهای اجتماعی و فرهنگی شهروندان است.  

در واقع همانطور که می‌دانید عرصه قبلی میدان شهدا دچار یک گره ترافیکی بود و همچنین پس اینکه میدان مجسمه سابق تبدیل به میدان شهدا شد مشخصه خاصی برای این میدان مرکزی و مهم شهر مقدس مشهد در نظر گرفته نشده بود بنابراین نیاز بود که حیات مرکزی این منطقه باز شود و در این محل که در گذشته کانون مبارزات مردمی شهروندان مشهدی بود، عرصه‌ای تعبیه شود تا امروز شهروندان ما محلی برای بیان حرف‌ها و تجمعات انقلابی خود داشته باشند.
در طراحی عرصه میدان شهدا ساختمان قدیمی شهرداری به عنوان احترام به حافظه تاریخی مردم مشهد حفظ شده و در روبه روی آن، ساختمان تالار شهر و موزه مشهد که نقش مدنی و اجتماعی شهر را فعال‌تر می‌کند به وجود آمده است به عبارتی دو ساختمانی که مردم مطالبات خود را از آنان مطرح می‌کنند یعنی شهرداری و تالار شهر که بخش پارلمانی مشهد در آن واقع است در این عرصه قرار گرفته‌اند.

در موضوع فرهنگ شهروندی و اجتماعی نیز در گذشته در میدان شهدا به عنوان میدان مرکزی شهر اغتشاشات و تداخل‌هایی در حرکت و عبور و مرور خودروها رخ می‌داد که در این راستا طرح بزرگ میدان شهدا با تاکید بر فرهنگ احترام به عابر پیاده طراحی شده و این عرصه به وجود آمده است.

در طراحی این طرح چقدر از الگوهای معماری ایرانی و اسلامی بهره برده‌اید؟
یکی از دوران‌های درخشان معماری ایران دوران پیش از صفویه و سلجوقیه بوده که معماری این دوره غالباً با فرم‌های خوانا، ساده و مصالح عمدتاً آجری بود که در این طرح الگوهای معماری پیش از دوران صفویه با استفاده از فرم‌های هندسی ساده به کار برده شده است. میدان نقش جهان اصفهان که یکی از عالی‌ترین نمونه‌های طراحی میدان در جهان است و میدان شهدای مشهد نیز الگوی اصیل خودش را از این میدان گرفته است.
گسترش میدان به طرف ساختمان تالار شهر در شمال میدان از طریق ایجاد یک ایوان انجام می‌شود که توسط یک دروازه از میدان اصلی ایجاد شده و فرم‌هایی برگرفته از فرم‌های پیش از دوران صفویه در طراحی این دروازه به کار رفته است.

در سنگفرش‌هایی که برای کف میدان در نظر گرفته شده نقشی طراحی شده که الهام گرفته از هندسه چرخشی کاشی‌کاری و آجرکاری سنتی ما است که حرکتی از کل به جز دارد که مفهوم بازگشت به سوی احدیت را در ذهن تداعی می‌کند.
مفهوم شهادت در راه خدا با استفاده از خطوط کف سازی موازی در جهت قبله طراحی شده که در واقع سمبلی از راه شهدا بوده و در سرتاسر میدان شهدا نمایان است و این طرح در زیر گنبد مسجد جامع یزد و امام‌زاده شاه محمد تقی (ع) بندر عباس نیز ملاحظه می‌شود.

نمای داخلی میدان به چه شکلی طراحی شده است؟
نمای داخلی میدان در دو جبهه شرقی و غربی فرم خمیده‌ای دارد که قوس بزرگی در بالای میدان تداعی می‌کند و به نظر می‌رسد که یک سقف نامرئی در بالای میدان نگه داشته شده که این سقف همان آسمان نیلگون است و به این عنوان تعریف شده به گونه‌ای که وقتی در مرکز آن قرار دارید ذهن شما را به این سمت تداعی می‌کند که گویی درون یک مسجد قرار دارید.
رواق‌هایی تعبیه شده است که علاوه بر محافظت از نابسامانی‌های جوی، رواق‌های موجود در معماری قدیم را به شکلی نو توصیف می‌کند و رواق‌های مقابل ساختمان‌های تجاری میدان شهدا با الگوبرداری از مسجد تاریخانه دامغان طراحی شده است.
شبیه سازی شبستان مسجد وکیل شیراز در طبقه منفی یک طرح بزرگ میدان شهدا در نظر گرفته شده که مراسم شبیه خوانی و تعزیه خوانی در آنجا انجام می‌شود که به نوعی فعالیت‌های اجتماعی در شبستان‌های مساجد را تجسم می‌کند.

آب در همه‌جای دنیا نماد پاکی، طهارت و شفافیت است و به دلیل کم آبی سرزمین ما، ارزش بالایی نیز دارد و در این راستا از معماری آب در میدان شهدا استفاده شده و پیرامون مراکز میدان به صورت متقارن آب‌نماها و حوض‌های مرکزی جا نمایی شده است که جاذبه گردشگری و فضای آرام و باطراوتی نظیر باغ فین کاشان ایجاد می‌کند.
124 ستون که اشاره به 124 هزار پیغمبر داشته، 8 برج نوری به نیت شهر امام هشتم حضرت رضا (ع) و ستون‌های 14 گانه با اشاره به عدد 14 معصوم از دیگر ویژگی‌های طراحی شده در معماری این طرح است.

6 دروازه اصلی در میدان داریم که دو دروازه اصلی آن با القای حس ورود به دنیای معنوی و به سمت حرم مطهر رضوی تعبیه شده و 4 دروازه دیگر بیانگر خروج از دنیای مادی است ضمن اینکه فرمی که دیوارهای به سمت حرم مطهر حالت تعظیم داشته و در حقیقت خضوع و خشوع در برابر حرم مطهر رضوی را می‌رساند و فضا را برای خروج از فضای شهری شلوغ و ورود زائران به حرم مطهر فراهم می‌کند.

علاوه بر معماری ساختما‌ن‌ها و عرصه، از دیگر مصادیقی که بیانگر هویت مذهبی میدان مرکزی شهر مشهد مقدس است، بگوئید.
 4 کاشی تابلو در ابعاد وسیع بر روی دیوارهای ساختمان‌ها پیش بینی شده که نقوش رمزگونه را با مفاهیم اسلام و احترام به علی بن الموسی الرضا (ع) و دیگر ائمه اطهار را به تصویر می‌کشد. ایجاد ایستگاه احترام به شهدا در جنب ساختمان تالار شهر و المان شهدا که یادآور آنچه در دوران دفاع مقدس اتفاق افتاده است را نیز در برنامه داریم.

ضمن اینکه مساجدی که در میدان شهدا قرار داشتند اکنون در بهترین موقعیت مکانی بازسازی شده‌اند؛ مسجد حوض لقمان از افتخارات میدان شهدا است که دارای بنایی زیبا و امکانات مناسب است، مسجد و حسینیه یزدی آباد سقف چوبی در حال ریزش داشت و بخش هایی از آن کاملاً تخریب شده بود که اکنون به یک مجموعه بزرگ با کارکردهای متفاوت فرنگی و مذهبی تبدیل شده است و مدرسه علمیه آیت الله قائنی که در انتهای یک کوچه قرار داشت اما اکنون با بنایی فاخر در حاشیه میدان به ارائه کارکردهای آموزشی عالی می‌پردازد. 
در واقع ما اعتقاد داریم که این پروژه یک «مگاپروژه» ملی است و افراد بزرگ و ملی باید درباره این پروژه نظر بدهند. بنابراین اگر شخصی انتقادی نسبت به طرح دارد، خواهشمندیم که ابتدا طرح را بشناسد چرا که ما در مقام طراح قرار نیست از این پروژه دفاع کنیم و وظیفه و رسالت ما اجرای هرچه سریع‌تر پروژه است. با این وجود بسیار علاقه‌مند هستیم که مردم از آنچه قرار است اتفاق بیفتد آگاه باشند و وظیفه داریم که اجزای طرح را به آنان بشناسانیم.

پیش بینی شما از زمان تقریبی اتمام طرح بزرگ میدان شهدا چیست؟
بنا داریم عرصه میدان را تا اواسط سال آینده به لحاظ مبلمان شهری به ثمر برسانیم اما قطعاً تا زمانی که همکاران ما در قطار شهری از ایستگاه جی 2 خارج نشوند عملیات اجرایی طبقه منفی یک عرصه را نمی توانیم داشته باشیم.
در واقع یکی از مهم‌ترین اجزای این پروژه شبستان زیر زمینی آن است که در طبقه منفی یک واقع می‌شود و به دلیل اجزا و نازک‌کاری‌های حساس آن در زمینه فضای سبز، پله برقی نمازخانه و غیره از زمان خروج همکاران قطار شهری و تحویل فضا به ما، حداقل 20 ماه زمان برای اجرای این موارد مورد نیاز است.

در واقع  اکنون در مناطقی که با قطار شهری تداخل داریم حتی یک وجب زمین وجود ندارد که پروژه پیشروی نکرده باشد بنابراین به محض خروج همکاران قطار شهری، قسمت‌هایی که قرار است کارکرد مورد نیاز فضای همکف طرح را کامل کند را در مدت کوتاهی به بهره برداری می‌رسانیم اما همانطور که گفته شد طبقه منفی یک به دلیل پیچیدگی‌هایی که دارد زمان بیشتری را می‌طلبد.